گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو: در بیش از دو دهه ای که از فعالیت شبکه‌ های برون مرزی صداوسیمای جمهوری اسلامی می‌ گذرد، هر یک از این رسانه ‌ها با توجه به مأموریت ‌ها و سیاست‌ های ابلاغی، طیفی از مخاطبان را در سراسر دنیا هدف قرار داده و برای آنها برنامه سازی می کنند. برخی از این شبکه ها رویکرد خبری و اطلاع رسانی دارند و بعضی دیگر هم، بر سرگرمی سازی و پر کردن اوقات فراغت مخاطبان خود متمرکز هستند؛ چند شبکه هم راهبردی بینابین را در سر لوحه فعالیت‌های خود قرار داده و کارکردهایی چند وجهی دارند.

آی ‌فیلم، سحر و الکوثر از جمله شبکه‌ های سرگرمی سازی هستند که با دوبله و زیرنویس سریال ها و فیلم های شاخص و قابل دفاع ایرانی و البته ساخت برنامه های جذاب، علاوه بر فراهم ساختن اوقاتی خوش و مفرح برای مخاطبان خود، اهداف دیگری همچون ارائه چهره ای واقعی از فرهنگ و تمدن و سبک زندگی ایرانی اسلامی و معرفی جاذبه های گردشگری، تاریخی و طبیعی ایران را نیز دنبال می‌ کنند.

شبکه آی فیلم از بدو تاسیس در سال ۱۳۸۹ تا به امروز با راه اندازی کانال های فارسی، انگلیسی، عربی و آی فیلم۲ دامنه وسیعی از مخاطبان شامل ایرانیان داخل و خارج کشور، انگلیسی زبانان ساکن در خاورمیانه و قاره های اروپا، آفریقا و استرالیا، عرب ‌زبانان تمام دنیا و فارسی زبانان افغانستان و تاجیکستان و آسیای میانه را تحت پوشش قرار داده و برای آنها آثار نمایشی جذاب را بر روی آنتن می‌ فرستد. نتایج مرکز افکارسنجی سازمان صداوسیما و البته آمار دیگر کشورها نشان می ‌دهد که شبکه آی‌ فیلم و کانال هایش در برقراری ارتباط با جامعه هدف مخاطبان شان موفق بوده اند و جزو محبوب ترین ها هستند. انتخاب آثار نمایشی جذاب متناسب با سلیقه و لحاظ ویژگی ‌های فرهنگی مخاطب، دوبله های حرفه ای با بهره‌ گیری از صداپیشه های کارکشته و مجرب، تعاملات و ارتباطات دوسویه همیشگی و هدفمند با بینندگان و ساخت برنامه های مفرح ترکیبی باعث شده که آی فیلم یکی از حرفه ای ترین و موفق ترین شبکه های برون مرزی سازمان صداوسیما باشد.

از سوی دیگر، شبکه هایی مانند الکوثر و سحر نیز برای بینندگان خود فیلم ها و سریال های ایرانی را به شکل دوبله یا زیرنویس به نمایش می گذارند؛ شبکه الکوثر با دوبله یا زیرنویس عربی و شبکه سحر به زبان ‌های کردی، آذری، اردو و بوسنیایی. از این منظر، فعالیت شبکه سحر گستره ای وسیعی از مخاطبان را در برمی گیرد و اهمیتی دوچندان پیدا می کند. طبیعی است با توجه به فعالیت ۲۳ ساله این شبکه، آرشیوی غنی و پربار از سریال ها و فیلم های دوبله یا زیرنویس شده به زبان های مختلف در آن موجود باشد. به طور قطع، در این سال ها سریال ها و فیلم های پر تعدادی از شبکه سحر برای مخاطبان کردی، آذری، بوسنیایی و اردوزبان این شبکه به نمایش درآمده است. از چنین آرشیو جذاب و باکیفیت و کمیتی می‌ توان بهره ‌های دیگری هم برد. برای مثال، حالا که شبکه آی فیلم این چنین پرمخاطب است و به یک برند در میان شبکه های برون مرزی صدا و سیما در جذب مخاطب تبدیل شده است، می توان با استفاده از آرشیو شبکه ای مانند سحر، کانال های جدیدی را در قالب آی فیلم آذری، کردی، اردو و بوسنیایی راه اندازی کرد، آن هم با کمترین هزینه و بیشترین بهره وری.

نام و اعتبار شبکه آی‌ فیلم خود عامل مهم و تاثیرگذاری است در جذب مخاطب به خصوص در فراسوی مرزها، برآمده از عملکرد خوب آی فیلم انگلیسی، عربی و آی فیلم ۲. از آن سو، شبکه‌ هایی مانند سحر از یک مخزن و آرشیو غنی از سریال ها و فیلم های دوبله یا زیرنویس شده به زبان های مختلف دارند. ترکیب این دو به شکل حتمی و قریب به یقین می تواند نتیجه ای دلچسب و جذاب را رقم بزند. آی‌ فیلم های کردی، آذری، اردو و بوسنیایی هم به مانند پیشکسوتان خود، آی فیلم عربی و انگلیسی، خواهند توانست در جذب مخاطب موفق باشند و با طیف وسیعی از بینندگان ارتباط برقرار کنند.

به طور طبیعی و با توجه به از پیش آماده بودن تعداد زیادی سریال و فیلم دوبله و زیرنویس شده، هزینه راه اندازی این کانال ها نیز بسیار کمتر از حد معمول خواهد بود و نوعی صرفه‌ جویی اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. اصولاً آی فیلم و کانال هایش، از بودجه قابل توجهی برخوردار نیستند و با اتخاذ سیاست های ریاضتی در راستای اقتصاد مقاومتی و هزینه کرد درست اعتبارات در نظر گرفته شده، بالاترین راندمان را با کمترین امکانات دارند، هر چند که در ماه های گذشته، مشکلات بودجه ای معاونت برون مرزی صداوسیما، این شبکه را هم بی نصیب نگذاشته و به عنوان نمونه کار دوبله عربی و انگلیسی سریال ها برای پخش از آی فیلم های عربی و انگلیسی را با مشکل رو به رو کرده است، اما قطعا باید نه تنها توجه بیشتری به شبکه آی فیلم که به کل رسانه های برون مرزی صداوسیما مبذول شود و تصمیم گیرندگان خارج از صداوسیما باید توجه خود به مباحث برون مرزی و بین المللی را که مهم ترین ابزار اعمال آن رسانه است، به اثبات برسانند.

در مدت ۱۰ سالی که از عمر شبکه آی‌ فیلم می‌ گذرد، این رسانه ثابت کرده که چه در داخل و چه در بیرون مرزها حرف هایی جدی برای گفتن دارد و آمارها از اقبال مخاطبان به این رسانه، مویدی است بر این ادعا. شبکه آی‌ فیلم در بسیاری از کشورهای عربی و آفریقایی در زمره پر بیننده ترین رسانه هاست و این توفیق، از نتایج نظرسنجی ‌های منابع غیرایرانی حاصل شده است.
حال باید دید آیا سیاست افزودن کانال های اردو، بوسنیایی، آذری و کردی به بدنه آی فیلم، که با کمترین هزینه قابل اجرا بوده و عدم اهتمام به آن فرصت سوزی فرهنگی بزرگ برای ایران است، تا چه حد برای تصمیم گیرندگان و سیاستگذاران کلان فرهنگی کشور مهم است؟

در هژمونی رسانه‌ ای که این روزها بر دنیا حاکم است فلسفه حضور و فعالیت شبکه ‌های برون‌ مرزی جمهوری اسلامی اهمیتی مضاعف پیدا می ‌کند. بسیاری از شبکه‌ های معاند با سیاست های نظام جمهوری اسلامی، اهداف خود را نه فقط با بخش‌ های خبری و به بهانه اطلاع رسانی، که در قالب پخش آثار نمایشی سرگرم کننده دنبال و به پیش می برند. شبکه آی فیلم به اذعان دوست و دشمن، یکی از موفق ترین و پر مخاطب ترین رسانه های برون مرزی نظام است که می‌تواند فعلا با بهره گیری از آرشیو دیگر شبکه ‌های فرامرزی، کانال هایی جدید را با کمترین هزینه و امکانات نرم افزاری و سخت افزاری راه اندازی کند تا مخاطبانی میلیاردی را تحت پوشش رسانه ای و فرهنگی خود قرار دهد، هر چند این هنوز ابتدای راه است و آی فیلم به عنوان یک تجربه موفق، می تواند راه را برای راه اندازی شبکه های تخصصی دیگر مثل بلوک رسانه ای کودک و نوجوان برون مرزی و ... هم باز کند. مهم درک درست مسئولین کلان فرهنگی از این فرصت هاست.