عراق پس از 17 سال از اشغال نظامی توسط آمریکا با بحرانهای مختلف از جمله اقتصادی، سیاسی و امنیتی به علاوه بحران بهداشتی ناشی از همهگیری ویروس کرونا مواجه شده است و آمریکا همواره به عنوان یک بازیگر تاثیرگذار و ذینفع در تحولات این کشور بوده که همین امر موجب شد که سفر الکاظمی به آمریکا از جنبههای مختلف برای دولت عراق پراهمیت و راهبردی تلقی شود. اگرچه نظام تصمیمگیری سیاسی از طریق برگزاری انتخابات و تشکیل دولت به عراقیها واگذار شد اما واشنگتن بر نقش قیممآبانه خود بر عراق از طریق دخالتهای سیاسی و تداوم حضور نظامی ادامه داده و همچنان به چپاول منابع نفتی و معدنی این کشور ادامه میدهد.
دیدارهای دیپلماتیک یا راهی بر ادامه اشغالگری
پس از تصویب طرح اخراج نظامیان آمریکا در پارلمان عراق، اصرار واشنگتن بر نادیدهگرفتن این قانون موجب نزدیک شدن کاخسفید به دولت الکاظمی شده است؛ تعاملی که میتواند تنشهای داخلی در عراق را افزایش دهد چراکه گروههای مختلف در عراق بر اخراج نیروهای نظامی از این کشور تاکید دارند. در چند ماه گذشته و پس از ترور ناجوانمردانه شهید سلیمانی و «ابومهدی المهندس» چندین دور درگیری میان گروهای نزدیک به مقاومت و نیروهای نظامی آمریکا روی داده که میتواند در صورت عدمتمکین آمریکا در برابر خواست ملت عراق وضعیت به وخامت بیشتر کشانده شود. به طورحتم کاخ سفید به دلیل تحقیرآمیز بودن پذیرش خروج نیروهایشان از عراق تا حد توان آن را نخواهد پذیرفت و به دنبال راهی برای دورزدن مصوبه پارلمان عراق است. استراتژی ترامپ در این دور از مذاکراتش با الکاظمی نشان داد که به دنبال اتلاف وقت و تلاش برای ایجاد تغییرات مهم در ساختار نیروهای حاضر در پارلمان آینده عراق است تا در کنار تحریک گروههای تروریستی داعش و بازماندههای آنها، ناامنی و فتنهانگیزی را در عراق دنبال کند تا مگر دولت الکاظمی برای نگهداری نیروهای نظامی آمریکایی در عراق باقی بماند.
اظهارات متناقض کاخسفید
موضوعاتی در دیدار الکاظمی با دونالد ترامپ بیشتر به چشم آمد و طرفین با محورقرار دادن آنها با یکدیگر به گفتوگو پرداختند؛ موضوعاتی که گویا دونالد ترامپ پی به اهمیت آنها برد و در دیدار با الکاظمی تاکید کرد نیازی نیست که برای مدت طولانی در عراق بمانیم، چرا که عراق یک کشور مستقل و دارای دولت خوبی است که قادر به حل و فصل پروندههای مهم است. ترامپ در اظهاراتی متناقض با مقامات عراق که همواره ادعا میکنند نیروهایی آمریکایی به منظور مقابله با تروریستهای داعش در عراق حضور دارند، اذعان کرد كه هدف از حضور نظامیان آمریکایی، مقابله با ایران است.
چپاول نفتی
ترامپ که علاقهای به خروج نیروهایش از عراق ندارد و به ادامه اشغالگری و چپاول نفت در این کشور میپردازد، مدعی شد که خروج تدریجی نظامیان آمریکایی از عراق آغاز شده است. ترامپ بدون اینکه به تاریخ دقیق خروج نیروهای آمریکا از عراق اشاره کند، مدعی شد ما به روزی چشم دوختهایم که هیچ نیازی به حضور ما در عراق نباشد. ترامپ همچنین گفت؛ ما در بسیاری از پروژههای نفتی در عراق شرکت میکنیم. از سویی دیگر الکاظمی، نخستوزیر عراق از حضور شرکتها و سرمایهگذاری آمریکا در عراق استقبال و تاکید کرد ما از ایجاد روابط ضامن منافع دو کشور استقبال میکنیم. آمریکا به عراق در امر مبارزه با تروریسم کمک کرد.
دیدارها و توافقات نمایشی ترامپ
الکاظمی در حالی این روزها به دیدار با ترامپ در کاخ سفید رفت که سال 2017 «حیدر العبادی» نخستوزیر وقت عراق به عنوان نخستین رهبر خارجی بود که مهمان دونالد ترامپ در واشنگتن شد و اینک با استقبال «مصطفی الکاظمی» در واشنگتن به استقبال پایان دوره اول پرافتوخیز ترامپ میرود؛ دیداری که شاید به تداوم کار ترامپ در کاخ سفید هم منجر شود، چرا که دونالد ترامپ در هفتههای اخیر با برخی اقدامات در عرصه سیاست خارجی به دنبال این است تا خودش را به عنوان میانجی یا صلحطلب در میان افکار عمومی معرفی کند. اقدام و نمایشی که هفته گذشته هم در امضای توافق عادیسازی روابط امارات متحده عربی با رژیم صهیونیستی دیدیم و دونالد ترامپ آن را در کاخ سفید خبری کرد تا گامی باشد در مسیر کسب افکار عمومی و آرای بیشتر در انتخابات پیش روی آمریکا که تا 70 روز دیگر برگزار میشود.
تنگناهای اقتصادی بغداد
از سویی دیگر، وضعیت نامناسب اقتصادی عراق که اوضاع نامساعدی را از سال 1990 تا 2003 به دلیل تحریمهای بینالمللی بر عراق موجب شد، وضعیت مخربی بر وضعیت اقتصاد این کشور داشت. این تحریمها به همراه بمبارانهای سال 1991 که زیرساختهای عراق را تقریبا نابود کرد، موجب شد تا کشوری که اقتصادش متکی بر نفت بوده و بیشتر واردکننده محصولات است، در سراشیبی رشد اقتصادی قرار گیرد. همه این تنگناها زمانی بیشتر شد که آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی با حمایت و تشکیل گروهی تروریستی با عنوان داعش و هدایت این گروههای تروریستی از سوریه به سمت عراق، موجب خسارات هنگفتی به اقتصاد و زیرساختهای دیگر این کشور شدند تا آنجا که اگر حمایتهای ایران در مبارزه با تروریستهای داعش نبود، شاید این کشور سرنوشت دیگری درانتظارش بود.
باجخواهی غرب
آسیبی که این روزها عراق با آن مواجه است، موضوع اقتصاد است که آمریکا در تلاش است تا با تنگناهای موجود اقتصادی ارتباط بغداد با سوریه و ایران را محدود كند تا با وضع برخی محدودیتها به باجخواهی و امتیازگیری خود از عراقیها بپردازد تا مگر بدینوسیله، ایران را که از شرکای تجاری و اقتصادی با عراق است، ناخرسند کند. هرچند دولت الکاظمی با سفر این هفته خود به آمریکا کوشید تا دوره سردی که از زمان «عادل عبدالمهدی» نخستوزیر سابق عراق بوده را به گرمی روابط و مناسبات سوق دهد و دراصطلاح طرحی نو از روابط را مطرح کند اما بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران معتقدند همه نخستوزیران عراقی درطول سالهای پس از سقوط صدام که به واشنگتن سفر کردند با انتظارها و امیدهای بزرگی راهی کاخ سفید شدند ولی با دستخالی برگشتند؛ موضوعی که درمورد الکاظمی هم صدق میکند چرا که غرب بهخصوص آمریکا بیشتر منافع، بهرهگیری و استثمار خود از ملتها و دولتها را در مذاکرات بینالمللی دنبال میکند تا اینکه بخواهد امتیازی به کشورهای درحال توسعه اعطا کند. نخستوزیر عراق پس از دیدار با رییسجمهور آمریکا از انتقال دو کشور به مرحله جدیدی ازهمکاری برای نابودی عناصر باقیمانده داعش و تقویت شراکت اقتصادی خبر داد. ترامپ در نشست خبری با حضور نخستوزیر عراق مدعی شد هدف حضور نیروهای کشورش در عراق مقابله با ایران است و گفت: «بهزودی عراق را ترک و توافقهای نفتی عظیمی با عراق امضا میکنیم.» الکاظمی هم گفته كه «دنبال ایجاد رابطهای قوی با آمریکا هستیم. آمریکا به عراق برای شکست داعش و سرنگونی رژیم صدام کمک کرد.»
آنگونه که القدس العربی گزارشی به ابعاد سفر الکاظمی به واشنگتن پرداخت، واقعیت آن است که عراق به دنبال تحقق نیازها و منافع استراتژیک خود در دوره بعدی است. الکاظمی به دنبال تعهداتی از سوی آمریکاست تا بتواند با چالشهای واقعی که مهمترین آنها نجات اقتصاد رو به فروپاشی، دور کردن سایه بازگشت داعش و کنار کشیدن عراق از آثار درگیری آمریکا و ایران است، مقابله کند.
هشدار گروههای مقاومت عراق به آمریکا
سفر الکاظمی به واشنگتن که دستاوردی برای اخراج نیروهای نظامی آمریکا به همراه نداشت با واکنش گروههای مقاومت عراق همراه شد. گروههای مقاومت عراق با تاکید بر لزوم اخراج نظامیان تروریست آمریکا از خاک این کشور، تهدید کردند که اگر این مساله صورت نگیرد، وارد مرحله تنش نظامی خواهند شد. این گروهها با انتشار بیانیهای اعلام کردند كه «انتظار داشتیم الکاظمی آنگونه که وعده داده بود، نماینده ملت غیور عراق برای تحقق حاکمیت این کشور باشد؛ نه اینکه یک احمق مانند دونالد ترامپ که در چپاول ملتها و خونریزی حرفهای است مسائلی را دیکته کند». انتظار میرفت الکاظمی به تظاهرات میلیونی عراقیها که علیه حضور نظامی آمریکا در کشورشان اخیرا برگزار شده بود، احترام میگذاشت و خروج نیروهای نظامی آمریکا از کشورش را در صدر اولویتهای خود قرار میداد؛ نه اینکه اشغالگران آمریکایی با ادامه حضورشان در عراق، همچنان به استثمار و چپاولگری این کشور دست زنند.
چرایی بیتفاوتی عادل عبدالمهدی به ترامپ
از عادل عبدالمهدی میتوان به عنوان یک مقام دولتی عراق نام برد که حفظ تمامیت ارضی و ملیتگرایی برایش ارزشمند بود، تا آنجا که وقتی دونالد ترامپ در سال 2018 دزدکی به پایگاه عینالاسد عراق سفر کرد، حاضر به دیدار با وی در داخل این پایگاه نظامی نشد و عنوان کرد از ترامپ به عنوان یک رییسجمهور در چارچوب عرف دیپلماتیک و به طور رسمی در بغداد استقبال میکند اما حاضر نیست در یک پایگاه نظامی در داخل عراق با او دست دهد؛ اقدامی که موجب شد سال 2019 سال سردی در روابط بغداد و واشنگتن باشد و در نهایت با اعتراضات پنجماههای که سفارت آمریکا و عربستان سعودی آن را در عراق حمایت و دنبال کردند، عادل عبدالمهدی استعفا داد. حال باید دید توسعه روابط و طرحی نو که الکاظمی برای گسترش روابط با کاخ سفید در پیش
گرفته است، دستاوردی برای بغداد به دنبال خواهد داشت یا همانند دیگر دیدار مقامات عراق با دولتمردان آمریکا، در حد یک دیدار نمایشی باقی میماند.
گروههای مقاومت عراق به آمریکاییها هشدار دادند در صورت عدمترک این کشور در امان نخواهند بود
دیکته آمریکا به الکاظمی
روزهای پایانی هفته بود که یک هیات بلندپایه عراقی به سرپرستی «مصطفی الکاظمی» نخستوزیر این کشور برای انجام دیدار و مذاکره با مقامات کاخ سفید به آمریکا سفر کرد تا به زعم خودش «دونالد ترامپ» یاریگر الکاظمی در بهبود وضعیت اقتصادی عراق باشد. نتایج نشست و گفتوگوهای نخستوزیر عراق با رییسجمهور آمریکا نشان میدهد که الکاظمی درباره نتایج دیدار با ترامپ واقعبین است و این امید را دارد تا در شرایطی که بغداد با بحران اقتصادی روبهرو شده است، آمریکا یاریرسان او باشد؛ امیدواریای که پیش از الکاظمی، سایر دولتهای عراق همچون «حیدر العبادی» به کاخ سفید داشتند اما نتایج آن دیدارها در رفع مشکلات عراق تحقق نیافت و دستاوردی به جز ادامه اشغالگری و استثمار عراق به همراه نداشت. دونالد ترامپ در آستانه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا تلاش میکند با اینگونه دیدارها، سیاست خارجی خود را صلحطلب معرفی كند تا مگر شانس دوبارهای برای رفتن به کاخ سفید به دست آورد.
صاحبخبر -
∎
نظر شما