توقیف نفتکش حامل سوخت ایران در جبل الطارق به بهانه نقض قوانین اتحادیه اروپا علیه سوریه و توقیف نفتکش انگلیس به علت رعایت نکردن قوانین و مقررات بین المللی دریایی روابط ایران و انگلیس را در هفته اخیر دچار آشفتگی کرده است.

در حالی که مقامات ایران تاکید دارند مقایسه این دو رویداد خوانش درستی نیست اما سیاستمداران، رسانه ها و تحلیل گران انگلیسی اصرار دارند که اقدام ایران را تلافی جویانه و فاقد مبنای حقوق نشان دهند.

در تازه ترین تحول صورت گرفته «حمید بعیدی نژاد» سفیر ایران در انگلیس دیروز اعلام کرد اطلاعات جزئی از تخلفات کشتی انگلیسی استنا ایمپرو در تنگه ی هرمز به سازمان بین المللی دریانوردی ارائه شده است.

وی توضیح داد: این کشتی بعد از برخورد با یک لنج در منطقه، با ورود به تنگه‌ی هرمز از مسیر خروجی و خاموش کردن سیستم ارتباطی، مقررات دریانوردی در منطقه را به مخاطره انداخت.

این کشتی در حال حاضر در بندرعباس توقیف و در حال طی مراحل قضایی و قانونی رسیدگی به تخلفات آن است.

دولت «ترزا می» هفته گذشته پس از برگزاری نشست اضطراری موسوم به کمیته کبری تصمیم گفت تا موقتا تردد کشتی های تجاری از تنگه هرمز را منع کند. سه روز بعد جرمی هانت وزیر امور خارجه اسبق انگلیس از طرح ائتلاف دریایی اروپا برای حفاظت از تردد کشتی های تجاری در تنگه هرمز سخن گفت و مدعی شد که این اقدام به معنای ائتلاف با آمریکا و همسو شدن با فشار حداکثری علیه ایران نیست.

با این حال پرونده این طرح با تغییر دولت و استقبال کم کشورهای اروپایی که چندان دل خوشی از برگزیت هم ندارند کمتر از ۲۴ ساعت از روی کار آمدن دولت جانسون بسته شد.

سخنگوی دولت جدید انگلیس اعلام کرد با اسکورت کشتی‌هایی که با پرچم این کشور در تنگه هرمز تردد می کنند، ممنوعیت تردد از این منطقه برداشته شده است. وی افزود وزارت حمل و نقل انگلیس تایید کرده که نیروی دریایی موظف شده است تا کشتی هایی را که با پرچم این کشور در تنگه هرمز تردد می کنند به صورت گروهی یا جداگانه، به شرطی که از قبل اطلاع رسانی شود اسکورت کند.

فارغ از جدال لفظی جانسون با رهبر حزب کارگر درباره ایران در جلسه پنجشنبه گذشته پارلمان که بخشی از نمایش معمول بحث و جدل نخست وزیر با حزب مخالف است، رفع ممنوعیت تردد کشتی های انگلیس در تنگه هرمز را می توان به اولین پالس مثبت دولت انگلیس برای کاهش تنش ها با ایران تعبیر کرد.

در همین رابطه تحلیل گران معتقدند به رغم پیچیدگی ها و ابهامات خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، جانسون می تواند با حل تنش های جاری با ایران، جایگاه رهبری خود را در داخل تثبیت کرده و دیپلماسی انگلیسی را به رخ سایر کشورهای اروپایی و آمریکا بکشد.

هرچند ابعاد اختلافات انگلیس و ایران فراتر از بحران نفتکش ها است و مواردی چون نگرانی از کاهش تعهدات ایران در برجام و تحولات منطقه را هم شامل می شود اما جانسون بارها در سخنان خود تاکید کرده که تقابل نظامی با ایران نه تنها مشکلات را حل نکرده، بلکه اوضاع را وخیم تر هم خواهد کرد.

کارشناسان تنش های اخیر در منطقه خلیج فارس را به فشارهای حداکثری آمریکا علیه ایران نسبت داده و معتقدند چشم انداز این مسیر به نابودی کامل برجام و تشدید تنش ها در خاورمیانه منجر خواهد شد که چندان نتیجه خوشایندی برای انگلیس بشمار نمی‌رود.

اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا در یادداشتی پیشنهاد کرده است که جانسون به جای حرکت در مسیر تنش با ایران، بایستی مسیر دیپلماسی را پیش گرفته و فورا مناقشه نفتکش ها با ایران را حل و فصل کند.

در این یادداشت آمده است که ایران به کاهش تنش های دیپلماتیک با انگلیس علاقمند است و نمی خواهد این کشور را به سمت سیاست های آمریکا سوق دهد. به هر حال انگلیس به عنوان عضوی از برجام، در حوزه فعالیت های هسته ای با ایران همکاری دارد و تهران هم مایل است این همکاری ها ادامه پیدا کند.

این یادداشت می افزاید، انتخاب نخست وزیر جدید انگلیس همچنین می تواند فصل جدیدی از روابط دو کشور بر پایه حسن نیت را پایه گذاری کند. «با توجه به حمایت دونالد ترامپ از جانسون، او حتی می تواند نقش سودمندی را به عنوان واسطه میان تهران و واشنگتن ایفا کند»

 اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا با اشاره به اینکه فشارهای حداکثری آمریکا علیه ایران ثمربخش نبوده و ترامپ به دنبال مذاکره مستقیم با ایران است، نوشت نخست وزیر انگلیس بایستی به رئیس جمهوری آمریکا پیشنهاد کند که اگر تحریم ها علیه ایران را لغو و به دیپلماسی فرصت دهد، او و کشورهای اروپا می توانند زمینه مذاکرات تهران و واشنگتن را فراهم کنند.

در عین حال اروپا بایستی بتواند ایران را مجاب کند که به اجرای کامل تعهداتش در برجام بازگشته و با آمریکا مذاکره کند. در غیر اینصورت انگلیس بایستی ایران را متقاعد کند تا سال ۲۰۲۱ که رئیس جمهوری جدید آمریکا انتخاب می شود دست نگه داشته و به برجام پایبند بماند.

در پایان این یادداشت آمده است اروپا و آمریکا چاره ای ندارند که مشکلات خود را با ایران حل و فصل کنند و انتخاب جانسون به نخست وزیری فرصتی را فراروی انگلیس قرار داده تا به تلاش ها برای حرکت به سمت جلو شتاب بیشتری بدهد.