نقوش برجسته ایوان کوچک طاقهای هزار ساله طاقبستان ترک خورده و این اثر فاخر فرهنگی کشور را با خطر جدی مواجه کرده، اما این موضوع تاکنون از سوی مسئولان امر نادیده گرفته شده است.
به گزارش مهر، مهریادمانی باستانی است و سند ماندگار تاریخ ساسانیان بر این سامان که قدرت و ابهت پادشاهان ایرانی را به رخ جهانیان میکشد با طاقهایی که شاهکار هنر ایرانیان میخوانندش.
ایوانهای کوچک و بزرگ مجموعه تاریخی طاقبستان که آوازهای در جهان دارد و یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری کرمانشاه هم به شمار میرود تمام زیبایی و ارزششان را از نقوش برجسته حکاکی شده در دل خود وام دارند که همواره در معرض تخریب طبیعی و انسانی قرار داشته اند.
زمانی این نقوش به خاطر مرمتهای غیرکارشناسی تهدید شده اند و زمانی دیگر زیر بار رعشههای هولناک بیلها و متههای مکانیکی خطر را بیخ گوش خود احساس کردند و یا زمانی هم خزهها و آبگرفتگیها و... (گزارش کپک زدن اولین انیمیشن سنگی دنیا را اینجا بخوانید) این بنای سنگی و اثر فاخر فرهنگی کشور را مورد تهدید قرار داده است.
به هر حال هر چند وقت یکبار خبری از تخریب، بیتوجهی و آسیب به این طاقهای هزارساله امپراطوری ساسانی در صدر اخبار قرار میگیرد و عملکرد حافظان آثار تاریخی استان را به جد زیر سوال میبرد. بگذریم از اینکه سایر آثار تاریخی بینظیر کرمانشاه نیز وضعیت مشابهی دارند (گزارش نم کشیدن تکیه معاونالملک را اینجا و اینجا بخوانید.) در دل ایوان کوچک مجموعه تاریخی طاقبستان نقوش برجسته پدر و پسری با نامهای شاهپور دوم و شاهپور سوم از پادشاهان ساسانی حکاکی شده که متاسفانه همانگونه که در عکس مشاهده میشود دست نقش برجسته متعلق به شاهپور دوم ترک برداشته است و به شکلی ترمیم و یا به قول کارشناسان سمبل شده است.
طاقبستان رها شده است یک کارشناس ارشد باستان شناسی در این رابطه گفت: جنس کوه تاق بستان کارست است و منشا تشکیلدهنده آن آهک. آهک دارای شاکله رسوبی است اگر کوههای زاگرس همچون کوه تاق بستان را با چشم مصلح بنگریم برآن خواهیم رسید که این کوه سراسر خلل و فرج است که این خلل و فرج ضمن اینکه موجبات استنشاق ساختار فیزیکال سنگها را ایجاد میکند اما در فصول سرد خطرات احتمالی را نیز در پی دارد.
احمدی نصر گفت: درجه ذوب و انجماد در شهری چون کرمانشاه که آب و هوای معتدل کوهستانی دارد میانگین ۸۳ را در طول سال نمایش میدهد (البته نه سالی مثل امسال) و در اثر ریزش نزولات جوی آب در میان این خلل و فرج قرار گرفته و با تغییر شکل از مایع به جامد که با افزایش حجم مواجه خواهد بود فشار زیادی برای ترک خوردن سنگ میآورند و در جایگاهی چون تاق بستان نگارهها در معرض تهدید جدی بوده و موجبات پوسته شدن آن را فراهم میکند.
عضو شورای راهبردی اسبق و آخرین کاوشگر میدانی تاق بستان اظهار داشت: در خصوص این نوع مرمت که به نوعی سمبل کردن کار به نظر میرسد اصولا به هیچ عنوان مرمت صحیحی نخواهد بود چرا که اضافه کردن ساختارهای سیلیسی موجبات آسیب و جدایی و گسستگی ساختار سنگی میگردند که البته در دهه هفتاد از این سیکل مدیریتها در تاق بستان کم انجام نشد.
وی افزود: اثر مهمیچون تاق بستان که جایگاه جهانی دارد و بزرگترین نقش نگاره ساسانی جهان است به این شیوه مدیریتی روبه جلو نخواهد رفت به این شکل که مدیری غیر بومیکه در نهایت ماهانه دو سه روز بیشتر نمیتواند در استان باشد و آن روزهایی هم که هست باید وقتش را بین بیستون و تاق بستان تقسیم کند اصلا معنا ندارد.
احمدی نصر ادامه داد: اینکاری که کردند شبیه لکهگیری نقاشی است در صورتی که میبایست دوخت لازم صورت میگرفت و سپس رزین میشد.
میشد از این اتفاق پیشگیری کرد
این کارشناس باستانشناسی تصریح کرد: تردیدی وجود ندارد که اگر پیگیریها و پیشگیریهای اصولی انجام میشد و چکهای روزانه اتفاق میافتاد این موضوع پیش نمیآمد ولی متاسفانه میتوانیم بگوییم طاق بستان رها شده است.
عضو شورای راهبردی اسبق و آخرین کاوشگر میدانی تاق بستان نیز در این خصوص گفت: این موضوع، شاید به دلیل لایهبرداری که در ضلعغربی نقش برجسته صورت گرفته و شاید دستگاههای و تجهیزات به کار گرفته شده بر آن تاثیر گذاشته باشد و یا تاثیرات آب و سرمایش و گرمایش آن باشد.
نصرتالله سپهر وقوع زلزله را یکی دیگر از دلایل احتمالی این موضوع بیان کرد و افزود: شاید هم تاثیر زمین لرزههای مکرری باشد که اخیرا در استان کرمانشاه به وقوع پیوسته که باید آثار حفاظت لازم را برخوردار میشدند.
وی در پاسخ به اینکه آیا امکان حفاظت از آثار تاریخی در برابر زلزله وجود دارد یا خیر نیز بیانداشت: برای جلوگیری از تخریب آثار در برابر عوامل طبیعی تمهیداتی وجود دارد، اما در مورد زلزله بستگی به نوع ریشتر و قدرت تخریب آن میتوان تمهیداتی اندیشید.
این کارشناس میراثفرهنگی تصریحکرد: برای محافظت در برابر زلزلههای با قدرت کم میتوان تمهیداتی در نظر گرفت. سپهر ادامه داد: زلزلههای بالای ۶ و ۷ ریشتر سازههای دست بشر در مقابل آن نمیتوانند مقاومت کنند، اما میتوان برای قدرتهای کمتر مثل همینها که در شهر کرمانشاه اتفاق افتاد، تمهیداتی اندیشید که لطمهای به اثر وارد نکند و در دید مردم هم تاثیرات منفی نداشته باشد.
وی انجام کارهای کارشناسی برای حفاظت از آثار تاریخی با حضور افرادی که در حوزه زلزله صاحب نظر هستند را از جمله این تمهیدات عنوان کرد و گفت: همچنین در برابر باد و بارانهای اسیدی و سرمایش و گرمایش هم میتوان با ایجاد سایه بانهایی از آثار محافظت کرد.
مرگ تدریجی طاقهای هزارساله
طاقبستان بعد از کَپَک «تَرَک» برداشت
صاحبخبر -
نظر شما