درحالی سال تحصیلی جدید آغاز می‌شود که هنوز در برخی نقاط کشور مدارس با بی‌مهری مسئولان مواجه هستند. مدارس کپری، مدارس فرسوده، گرفتن کمک هزینه آموزشی، بخاری‌های دردسرساز، کمبود کلاس درس و... از جمله مشکلاتی است که دانش‌آموزان سیستانی و گلستانی با وجود آن‌ها، می‌خواهند سال جدید تحصیلی خود را آغاز کنند.  گفتنی است، سازمان نوسازی مدارس چندی پیش اعلام کرده که 26 هزار مدرسه از مجموع 110 هزار مدرسه کشور نیاز به مقاوم‌سازی دارد و 32هزار مدرسه نیز باید تخریب و بازسازی شود. درعین‌حال مرتضی رئیسی، رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور در سال 91 در بازدید از مدارس فرسوده و مقاوم سازی شده در شهرستان فسا در فارس اعلام کرد که تا پایان سال 93 در کشورهیچ مدرسه فرسوده‌ای وجود نخواهد داشت.
  مدرسه‌های گلستان
سال تحصیلی جدید با ورود 300هزار دانش‌آموز گلستانی و 21هزار معلم به کلاس‌های درس، در حالی آغاز می‌شود که فراهم کردن ابزار آموزش در 2هزار و 400 مدرسه کاری عظیم و بودجه‌ای سنگین می‌طلبد. از این رو علاوه بر توجه دولت به این بخش، کمک خانواده‌ها و خیران نیز از جمله مقولات ضروری به نظر می‌رسد.
321 هزار دانش‌آموز و معلم؛ به اندازه جمعیت یک شهر است. گنبدکاووس دومین شهر بزرگ گلستان است، اما مگر می‌شود شهری به این بزرگی را بدون کمک مردم اداره کرد. آموزش و پرورش هم از این قاعده مستثنی نیست. با این حال وقتی که زمان ثبت‌نام مدارس می‌شود و اسم کمک‌های مالی به میان می‌آید، خانواده‌ها را به گلایه از مدیران مدارس وامی‌دارد. آموزش و پرورش هم بخشنامه می‌دهد که وجهی گرفته نشود، وجهی که سرانجام به روش‌های مختلف گرفته می‌شود، اما زور نیست!
در این میان خانواده‌ها دو دسته می‌شوند آنانی که می‌گویند توان پرداخت آن را ندارند و آرزو می‌کنند که اجباری در کار نباشد تا خجالت فرزندانشان را بین دیگر دانش‌آموزان نبینند و دسته‌ای دیگر که اگر هم داشته باشند نمی‌خواهند حتی مبلغی جزئی کمک کنند.
همین امسال آموزش و پرورش گلستان 300 میلیون تومان صرف تعمیر در و پنجره، رنگ آمیزی و تعمیر میز و صندلی‌های اسقاطی مدارس این استان کرده تا مدارس برای ورود دانش‌آموزان آماده باشد، اما همچنان خبر می‌رسد بسیاری از امکانات از سرویس‌های بهداشتی گرفته تا شیرهای آبخوری مشکل دارد.
محمدرضا وطنی، مدیرکل آموزش و پرورش گلستان در مورد مشارکت مردم این‌گونه توضیح می‌دهد که موقع ثبت‌نام جز 5 هزار تومان برای بیمه و مبلغی برای کتاب درهر پایه تحصیلی، وجهی نباید پرداخت شود، اما مشارکت خانواده‌ها برای فوق‌برنامه‌ها لازم است، اگرچه اجبار نیست. اما تربیت فرزندان ابزار و وسیله می‌خواهد و سرانه‌ها نیز چند سالی است ثابت مانده، بجز امسال که 60میلیارد تومان در نظر گرفته شده، آن هم اگر تخصیص بیابد.
از همین رو، مدیرکل آموزش و پرورش گلستان از کسانی که توان پرداخت مالی دارند، تقاضا می‌کند تا به مدارس کمک کنند و تأکید می‌کند، افرادی که توان مالی ندارند، حسابشان جداست و حتی مدرسه به آنان کمک نیز می‌کند. وی با بیان اینکه در این برهه از زمان، نیاز به کمک‌های بیشتری از طرف والدین داریم، می‌افزاید: 99 درصد بودجه آموزش و پرورش این استان برای حقوق معلمان صرف می‌شود و در عمل بخش اندکی برای هزینه‌های مراکز آموزشی می‌ماند.
 حقوق‌هایی که زیاد نیست
وطنی، میانگین حقوق همکاران معلمش را یک میلیون و 500 هزار تومان اعلام می‌کند و می‌افزاید: این مقدار کمترین دریافتی در بین بسیاری از حقوق بگیران یا کارمندان است؛ حقوقی که باید سطحی از امنیت خاطر و آسایش را برای معلمان به همراه آورد، معلمانی که سرنوشت و آینده فرزندان را در دست دارند.
رئیس آموزش و پرورش گلستان در خصوص فضای آموزشی تأکید می‌کند: فضای آموزشی استاندارد نیست و تجهیزات و آزمایشگاه‌ها هم کامل نشده، اما این مشکل نیاز به راهکار دارد که یک راه آن سرانه دولتی است که در 2 یا 3 سال اخیر ناچیز و نزدیک به صفر بوده و نگاه ویژه‌ای از سوی دولت، مجلس، مردم و همه دستگاه‌های دولتی می‌خواهد.
 بخاری‌های دردسرساز
بعد از اتفاقات مدرسه شین آباد و موارد مشابه دیگر، حالا وسایل گرم‌کننده مدارس نیز به کابوسی برای همه تبدیل شده، با اینکه اعتبارات خوبی برای تجهیزات گرمایشی مدارس اختصاص یافته، اما استانداردسازی هزاران کلاس از 12هزار کلاس درس این استان بر دوش آموزش و پرورش باقیمانده است.
عماد مخدومی، مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس گلستان می‌گوید: 700کلاس درس مجهز به سامانه گرمایشی استاندارد وحرارت مرکزی است و 800کلاس درس در مناطق دورافتاده نیز مجهز به سامانه گرمایشی تابشی شده است. امسال هم دولت و مجلس قانون بودجه را 50 درصد نسبت به سال گذشته افزایش دادند و 8 میلیارد و 600 میلیون تومان در این حوزه اعتبار داریم که پیش‌بینی می‌شود یک هزار کلاس درس را به سامانه گرمایشی استاندارد تجهیز کنیم. امیدواریم این اعتبارات در سال‌های آینده هم ادامه یابد تا دیگر در هیچ مدرسه‌ای درگیر بخاری‌های غیراستاندارد نباشیم.
 کمبود کلاس درس
در این میان دانش‌آموزان گلستانی در شرایطی سال تحصیلی جدید را آغاز می‌کنند که با کمبود 900 کلاس درس هم روبه‌رو هستند و جالب اینجاست که این بار بیشترین کمبودها نه در مناطق دورافتاده بلکه مربوط به شهرگرگان، مرکز این استان است.
قربانعلی بذرافشان، رئیس روابط عمومی اداره کل آموزش و پرورش گلستان کمبود اعتبار و سوق دادن بیشترین اعتبارات ساخت فضاهای آموزشی به مناطق محروم را، دلیل اصلی محروم ماندن مرکز گلستان از فضاهای آموزشی و کلاس درس عنوان می‌کند و می‌افزاید: قرار بود برای سال تحصیلی 94-93، 120 کلاس درس نوساز در اختیار آموزش و پرورش استان قرار گیرد که تاکنون فقط 20کلاس واگذار شده است.
 باز هم قصه تکراری مدارس فرسوده
 کمبود کلاس درس ولی تنها مشکلات فضاهای آموزشی نیست چرا که 4 هزار کلاس درس نیز در این استان باید تخریب و دوباره ساخته شود، که 2 هزار مورد آن حتماً نیاز به بازسازی دارد به اضافه اینکه 2هزار کلاس درس هم در این استان باید مقاوم‎‌سازی شود که 60 درصد آن انجام نشده است.
عماد مخدومی، مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس گلستان می‌گوید: تاکنون 2هزار و 700 کلاس درس این استان نوسازی، یک هزار و 900 کلاس بازسازی و 800 کلاس مقاوم‌سازی شده با این حال برای تخریب، بازسازی و مقاوم‌سازی کلاس‌های باقی‌مانده به اعتبارات بعدی نیاز است.
مخدومی، با بیان اینکه خیران هم به کمک بیایند، می‌افزاید: در سال 91 خیران 7 میلیارد و 600 میلیون تومان و سال گذشته 6 میلیارد تومان تعهد دادند که امیدواریم تعهدها تبدیل به تحقق شود چرا که مشکلات آموزش و پرورش خیلی زیاد است و اگر همه خیران این منطقه و خارج این استان هم کمک کنند بازهم مشکل داریم چه برسد به اینکه کمکی نشود!
 مدارس کپری، معضلی که هنوز ماندگار است
حذف مدارس کپری و فرسوده، انتظاری قدیمی است، همان مدارسی که در دولت قبل چند باری برایشان جشن ترخیص گرفتند، اما هنوز پابرجا مانده است.
علیرضا نخعی، مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان، در نشست خبری خود می‌گوید: 50مدرسه کپری همچنان در این استان جاخوش کرده وما از روستاییان خواسته‌ایم تا درصورت مشاهده این مدارس در روستاهایشان، به بخشداری‌ها گزارش کنند.
کارشناسان آموزش و پرورش، کمبود زیرساخت‌های آموزشی را از دلایل فاصله نرخ باسوادی در سیستان و بلوچستان با میانگین کشوری آن می‌دانند. براساس گزارش اداره کل آموزش و پرورش این استان، 370هزار نفر بی‌سواد در این منطقه وجود دارند که از تحصیل بازمانده‌اند.
این کارشناسان همچنین عقیده دارند، فضای آموزشی برای دانش‌آموزان از مؤلفه‌های مهم ارتقای کیفیت آموزشی است، اما این مؤلفه به گفته مسئولان محلی در برخی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان نقشی نداشته است.
عبدالعزیز بلوچ زهی، رئیس شورای اسلامی سیستان و بلوچستان تصریح می‌کند: اکنون 800 مدرسه خشتی و گلی در این استان فعال است که جان هزاران دانش‌آموز را نیز تهدید می‌کند. به گفته وی علاوه براین، برخی از این مدارس قدمتی 50 ساله داشته و قابل بازسازی هم نیستند. همچنین تعداد مدارس زیادی نیز وجود دارند که در سال‌های گذشته حتی تعمیر هم نشده‌اند، تا جایی که وضعیت این مدارس به نحوی است که انتظار اتفاقات ناگوار در زمستان امسال برای آن‌ها می‌رود.
 فعالیت 6500 کلاس درس فرسوده در سیستان و بلوچستان
غلامرضا راشکی، مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس سیستان و بلوچستان نیز با بیان اینکه 6 هزار و 500 کلاس درس تخریبی و فرسوده در این استان وجود دارد، خاطرنشان کرد: در بررسی سال 85 مشخص شد که 10 هزار کلاس درس تخریبی، خشتی و گلی، کپری و غیرمقاوم در برابر حوادث طبیعی در این استان وجود دارد که جان دانش‌آموزان را تهدید می‌کند. از آن زمان تا به امسال 3 هزار و 500 کلاس درس تخریب و بازسازی یا مقاوم‌سازی شده است.
وی در مورد چرایی فعالیت مدارس کپری در شرایطی که در دولت قبل جشن کپرزدایی برپا شد، گفت: از سال 87 تا 88، 600 مدرسه کپری با هماهنگی فرمانداری‌ها و ادارات آموزش و پرورش مناطق در این استان شناسایی شد و سازمان نوسازی مدارس، ساختمان‌های جایگزینی برای این مدارس ساخت. ولی درهمین بازه زمانی، تعدادی از روستاها فاقد راه دسترسی بودند که مدارس کپری آن‌ها شناسایی نشد، علاوه بر این تعدادی مدرسه کپری جدید نیز هر ساله در برخی مناطق که شرایط تشکیل کلاس درس را داشتند نیز دایر شد و این موجب شد که اکنون از این نوع مدارس در این استان داشته باشیم. برای مهر امسال 50 کلاس درس پیش ساخته جایگزین مدارس کپری شده و مردم نیز می‌توانند وجود این مدارس را از طریق بخشداری‌ها برای رسیدگی اطلاع‌رسانی کنند.
 حضور نمایندگان هم مشکل را حل نکرد
موضوع مدارس فرسوده در سیستان و بلوچستان تا آنجا پیش رفت که بهار امسال اعضای کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی را به این استان کشاند، ولی این سفر هم به عقیده مسئولان محلی از جمله عبدالعزیز بلوچ زهی، رئیس شورای اسلامی سیستان و بلوچستان تاکنون مشکلی از مدارس این استان را رفع نکرده است.
بلوچ زهی می‌گوید: احتمالاً برنامه این سفر کلان است و زمان نیاز دارد، البته از سوی دیگر زمان برای رسیدگی به کمبودها و ضعف‌های فضاهای آموزشی تنگ است.
مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس سیستان و بلوچستان در مورد برنامه‌های این اداره کل برای جبران عقب‌ماندگی‌های فیزیکی آموزشی این استان تأکید می‌کند: براساس این سند، درمدت 5 سال، باید 3 هزار میلیارد تومان اعتبار هزینه شود تا سرانه فضای آموزشی استان به متوسط میانگین کشوری برسد.
 کمبود فضای آموزشی در البرز
خسرو ساکی، مدیر کل آموزش و پرورش استان البرز نیز به کمبود فضای آموزشی که مهم‌ترین مشکل آموزش و پرورش این استان است اشاره کرد و  گفت: این استان به دلیل مهاجرپذیری و افزایش روزافزون جمعیت همواره با تراکم دانش‌آموزی و کمبود سرانه آموزشی مواجه است.تراکم دانش‌آموزی در این استان نسبت به میانگین کشوری بیشتر است به طوری که گاهی تعداد دانش‌آموزان در یک کلاس به 40 نفر هم می‌رسد.
ساکی، با بیان اینکه افزایش تعداد دانش‌آموزان در یک کلاس بر روند تحصیلی دانش‌آموزان و کیفیت آموزشی ارائه شده از سوی معلم اثر نامطلوب می‌گذارد، بیان کرد: معلمان برای کاهش اثرات سوء معضل باید سعی ‌کنند از روش‌های آموزشی مبتنی بر دانش آموز محوری و شیوه‌های متفاوت کلاس‌داری استفاده کنند.
وی درمورد نحوه نظارت بر سرویس‌های مدارس تصریح کرد: متولی سرویس دانش‌آموزان کارگروه ماده 18 است و این کارگروه با مشارکت نمایندگانی از استانداری، آموزش و پرورش، پلیس راهور، شهرداری و انجمن اولیا و مربیان تشکیل می‌شود.بر اساس تصمیمات این کارگروه در سال گذشته 57 شرکت با به کارگیری 4 هزار و200 خودرو وظیفه ایاب و ذهاب دانش‌آموزان را برعهده گرفتند اما به دلیل ایجاد برخی بی‌برنامگی‌ها، امسال این کارگروه از 15 شرکت دعوت به همکاری کرده است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان البرز در خصوص چگونگی ثبت نام دانش ‌آموزان اتباع خارجی گفت: برخی از اتباع خارجی از جمله افغانی‌های مقیم، مجوز سکونت ندارند و به صورت غیرقانونی در ایران زندگی می‌کنند که نداشتن مجوز اقامت، فرزندان آن‌ها را با مشکلاتی از قبیل نداشتن شناسنامه و ثبت نام نشدن در مدارس مواجه کرده است.هرچند تعدادی از فرزندان  اتباع خارجی با وجود نداشتن مجوز و شناسنامه، کارتی داشتند که می‌توانستند با ارائه آن در مدارس ثبت نام کرده و ادامه تحصیل دهند اما مهلت این کارت نیز محدود و بعد از 3 سال نیازمند تمدید است.
ساکی خاطرنشان ساخت: بر اساس قانون، مدارس، دانش‌آموزان اتباع خارجی را که کارت یا شناسنامه ندارند ثبت نام نمی‌کنند، لذا از خانواده‌های این دانش‌آموزان می‌خواهیم برای ادامه روند تحصیل فرزندان خود به کسب مجوز اقامت یا تمدید کارت مذکور اقدام کنند.
نرگس صمدی، محمد فرتوت عنایت و ایران واشقانی فراهانی