مذاکرات صلح سوریه زیر نظر سازمان ملل، در حالی از جمعه ۲۹ ژانویه ( ۹ بهمن) در سوئیس آغاز شده که انتظار نتیجه خارق العاده ای از آن پیش بینی نمی شود. نشستی که بدلیل اختلافات عربستان، ترکیه و روسیه درباره ترکیب گروه های شرکت کننده در مذاکرات با چند روز تاخیر شروع شد. پیش بینی می شود این دور از مذاکرات حداقل یک هفته به طول بینجامد، البته هیچ مذاکره مستقیمی قرار نیست در این دور از گفت و گوها رخ دهد. در واقع این دور از مذاکرات قرار است به صورت غیر مستقیم انجام شود. به این ترتیب که نمایندگان بشار اسد و مخالفان در اتاقهای جداگانه و از طریق نمایندگان سازمان ملل گفتوگو خواهند کرد.
روز جمعه استفان دی میستورا، فرستاده سازمان ملل در امور سوریه با هیاتی که از سوی بشار اسد به ژنو آمده بودند، دیدار و گفتگو کرد. او گفت که انتظار دارد که با نمایندگان مخالفان روز یکشنبه گفتوگو کند.
ریاض حجاب، نخستوزیر فراری و سابق سوریه و هماهنگکننده کمیته عالی مذاکرات به عنوان مهمترین نمایندگان گروههای مخالف که در پایتخت عربستان مستقر هستند به شبکه العربیه گفته است، گروههای مخالف متشکل در شورای مخالفان سوریه به ژنو خواهند رفت اما شرکت آنها در مذاکرات به تحقق شرایط قید شده در قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت بستگی دارد که در آن بر توقف بمبارانها و پایان دادن به محاصره شهرها تاکید شده است.
بعد از این واکنش، جان کری از تصمیم هیات عالی مذاکرات برای شرکت در مذاکرات صلح استقبال کرد. رسانه ها عنوان کرده اند که جان کری به ریاض حجاب گفته که بشار اسد در مرحله بعد فرایند سیاسی در سوریه حاضر خواهد بود و آنها می بایست از پیش شرط خود در این زمینه برای برکناری سریع بشار اسد دست بکشند.
این خبر در حالی منتشر شده که معاون وزیرخارجه روسیه، گنادی گاتیلوف اعلام کرد که اعضای گروههای جیشالاسلام و احرارالشام نیز ممکن است بخشی از هیئت نمایندگی معارضان سوری به رهبری ریاض حجاب باشد که قرار است به ژنو بیایند. امری که تاکنون با مخالفت جدی مسکو مواجه بود.
این در حالی است که حسین امیر عبداللهیان، معاون وزیر خارجه كشورمان پیش تر تأكید كرده بود که «تروریستها نباید با نقاب جدید بر سر میز مذاكره سیاسی با حكومت سوریه بنشینند. این مسئله باید اولین و مهمترین ملاك انتخاب (مذاكرهكنندگان) باشد.»
برقراری آتش بس، ارسال کمکهای بشردوستانه و مقابله با تهدیدات داعش از جمله اولویتهای فوری در این مذاکرات است. اما هدف نهایی شامل ایجاد دوره ای انتقالی و برگزاری انتخابات در راستای برقراری صلح در سوریه است.
مذاکرات صلح ژنو در حالی آغاز شده که نیروهای دولتی توانسته اند به پیروزهای مهمی در عرصه میدانی سوریه دست پیدا کنند و این عامل موجب شده تا نظام سوریه دست بالاتر را در مذاکرات داشته باشد.
البته ناگفته پیداست که مهم تر از نظرات گروه های مخالف و دولتی سوریه در فرایند صلح، رسیدن دولت های مهم منطقه ای و بین المللی به یک توافق و تفاهم پایدار می تواند کلید حل بحران سوریه باشد؛ اتفاقی که با توجه به اختلافات و شکاف های مهمی که بین طرفین وجود دارد به نظر نمی رسد در آینده ای کوتاه مدت قابل حصول باشد.
نکته دیگر این است که برخی گروهها در بحران سوریه در این گفتوگو حضور نخواهند داشت. به عنوان مثال گروه های کرد سوری با مخالف شدید ترکیه و عربستان از مذاکرات کنار گذاشته شدهاند. البته روسیه و آمریکا از حضور کردها در گفتوگوها به عنوان نیرویی که نقش مهمی در مبارزه علیه داعش داشته اند حمایت کرده اند. در مقابل کردها پس از کنار گذاشته شدن از مذاکرات عنوان کرده اند که عدم حضور آنها نشانهای روشن از شکست گفتوگوهای پیشرو خواهد بود. گفتنی است که حتی حزب اتحاد دموکراتیک که کنترل مناطق کردنشین سوریه را در دست دارد و به عنوان گروهی که در حال نبرد با داعش است نقش مهمی ایفا میکند، به مذاکرات دعوت نشده است.
اگر چه معاون وزیر خارجه روسیه در این باره گفته است نماینده سازمان ملل در امور سوریه به وعده خود برای دعوت از کردها در مراحل بعدی مذاکرات سوری-سوری عمل خواهد کرد. اما تا همین جا به نظر می رسد روسیه از مواضع خود درباره ترکیب مخالفان و عدم شرکت گروه های تروریستی عقب نشینی داشته است. احتمالاً روسیه تلاش داشته تا با حمایت از کردها هم به ترکیه که دچار تنش های جدی با هم هستند فشار وارد کند و هم این که وزن موافقان خود را در گروه های معارض افزایش دهد، اتفاقی که تا به این لحظه در دست یابی به آن موفق نبوده است.
∎
روز جمعه استفان دی میستورا، فرستاده سازمان ملل در امور سوریه با هیاتی که از سوی بشار اسد به ژنو آمده بودند، دیدار و گفتگو کرد. او گفت که انتظار دارد که با نمایندگان مخالفان روز یکشنبه گفتوگو کند.
ریاض حجاب، نخستوزیر فراری و سابق سوریه و هماهنگکننده کمیته عالی مذاکرات به عنوان مهمترین نمایندگان گروههای مخالف که در پایتخت عربستان مستقر هستند به شبکه العربیه گفته است، گروههای مخالف متشکل در شورای مخالفان سوریه به ژنو خواهند رفت اما شرکت آنها در مذاکرات به تحقق شرایط قید شده در قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت بستگی دارد که در آن بر توقف بمبارانها و پایان دادن به محاصره شهرها تاکید شده است.
بعد از این واکنش، جان کری از تصمیم هیات عالی مذاکرات برای شرکت در مذاکرات صلح استقبال کرد. رسانه ها عنوان کرده اند که جان کری به ریاض حجاب گفته که بشار اسد در مرحله بعد فرایند سیاسی در سوریه حاضر خواهد بود و آنها می بایست از پیش شرط خود در این زمینه برای برکناری سریع بشار اسد دست بکشند.
این خبر در حالی منتشر شده که معاون وزیرخارجه روسیه، گنادی گاتیلوف اعلام کرد که اعضای گروههای جیشالاسلام و احرارالشام نیز ممکن است بخشی از هیئت نمایندگی معارضان سوری به رهبری ریاض حجاب باشد که قرار است به ژنو بیایند. امری که تاکنون با مخالفت جدی مسکو مواجه بود.
این در حالی است که حسین امیر عبداللهیان، معاون وزیر خارجه كشورمان پیش تر تأكید كرده بود که «تروریستها نباید با نقاب جدید بر سر میز مذاكره سیاسی با حكومت سوریه بنشینند. این مسئله باید اولین و مهمترین ملاك انتخاب (مذاكرهكنندگان) باشد.»
برقراری آتش بس، ارسال کمکهای بشردوستانه و مقابله با تهدیدات داعش از جمله اولویتهای فوری در این مذاکرات است. اما هدف نهایی شامل ایجاد دوره ای انتقالی و برگزاری انتخابات در راستای برقراری صلح در سوریه است.
مذاکرات صلح ژنو در حالی آغاز شده که نیروهای دولتی توانسته اند به پیروزهای مهمی در عرصه میدانی سوریه دست پیدا کنند و این عامل موجب شده تا نظام سوریه دست بالاتر را در مذاکرات داشته باشد.
البته ناگفته پیداست که مهم تر از نظرات گروه های مخالف و دولتی سوریه در فرایند صلح، رسیدن دولت های مهم منطقه ای و بین المللی به یک توافق و تفاهم پایدار می تواند کلید حل بحران سوریه باشد؛ اتفاقی که با توجه به اختلافات و شکاف های مهمی که بین طرفین وجود دارد به نظر نمی رسد در آینده ای کوتاه مدت قابل حصول باشد.
نکته دیگر این است که برخی گروهها در بحران سوریه در این گفتوگو حضور نخواهند داشت. به عنوان مثال گروه های کرد سوری با مخالف شدید ترکیه و عربستان از مذاکرات کنار گذاشته شدهاند. البته روسیه و آمریکا از حضور کردها در گفتوگوها به عنوان نیرویی که نقش مهمی در مبارزه علیه داعش داشته اند حمایت کرده اند. در مقابل کردها پس از کنار گذاشته شدن از مذاکرات عنوان کرده اند که عدم حضور آنها نشانهای روشن از شکست گفتوگوهای پیشرو خواهد بود. گفتنی است که حتی حزب اتحاد دموکراتیک که کنترل مناطق کردنشین سوریه را در دست دارد و به عنوان گروهی که در حال نبرد با داعش است نقش مهمی ایفا میکند، به مذاکرات دعوت نشده است.
اگر چه معاون وزیر خارجه روسیه در این باره گفته است نماینده سازمان ملل در امور سوریه به وعده خود برای دعوت از کردها در مراحل بعدی مذاکرات سوری-سوری عمل خواهد کرد. اما تا همین جا به نظر می رسد روسیه از مواضع خود درباره ترکیب مخالفان و عدم شرکت گروه های تروریستی عقب نشینی داشته است. احتمالاً روسیه تلاش داشته تا با حمایت از کردها هم به ترکیه که دچار تنش های جدی با هم هستند فشار وارد کند و هم این که وزن موافقان خود را در گروه های معارض افزایش دهد، اتفاقی که تا به این لحظه در دست یابی به آن موفق نبوده است.