بعد از رفع تحریمهای بینالمللی، موضوع خرید هواپیما برای نوسازی صنایع هوایی کشور، بیش از هر بحث دیگری داغ شده و بلافاصله بعد از اجرایی شدن برجام خبرهایی از خرید هواپیما منتشر شد و مذاکراتی که از قبل آغاز شده بود، شکل رسمیتری پیدا کرد. جذابیت بازار حمل و نقل هوایی کشورمان باعث شده مسابقه نفسگیری بین شرکتهای مطرح ساخت و فروش هواپیما برای ورود به بازار ایران شروع شود. ایرباس فرانسه از همان ابتدا هم به عنوان یکی از بختهای پیروزی در این مسابقه مطرح بود و حالا هم بحث خرید بیش از 100 فروند هواپیما از این شرکت تا حدی نهایی شده است.
اما با گرمشدن بازار رقابت، روز گذشته کانادا هم برای دور نماندن از رقابت اعلام کرد، تحریمهای هوایی علیه ایران را لغو کرده و میخواهد سهمی از این بازار داشته باشد، از سوی دیگر بوئینگ آمریکا هم میخواهد در این بازار سهم داشته باشد. در این میان خبر خرید هواپیماهای دسته دوم به جای نو هم خود بحث دیگری است.
در حالی که خبر خرید بیش از 100 فروند هواپیما از ایرباس در صدر خبرهای اقتصادی قرار داشت، روز گذشته کانادا برای نخستین بار از زمان اجرای برجام، تایید کرد قصد دارد تحریمهایش علیه تهران را لغو کند و اعلام کرد اگر ایرباس اجازه یافته به ایران هواپیما بفروشد پس شرکت «بمباردیه» هم باید امکان صادرات به ایران را داشته باشد. استفان دیون، وزیر خارجه کانادا، پس از نشست پارلمان به خبرنگاران گفت: «لغو این تحریمها به شرکتهای کانادایی اجازه میدهد تا مانند همتایان اروپایی و آمریکایی خود در بازار ایران حضور داشته باشند.»
بر اساس گزارش رویترز، دیون در برابر این پرسش که آیا بمباردیه به محض برداشته شدن تحریمها میتواند به ایران صادرات داشته باشد، گفت: «مطمئنا میتواند تجارت قانونی داشته باشد. عدمتمایل برای برداشتن تحریمهای ایران از سوی محافظهکاران کانادا به ایرباس کمک کرده است؛ نه بمباردیه.»
ایران هفته جاری از تمایلش برای خرید 160 هواپیمای مسافربری اروپایی از ایرباس خبر داد. اصغر فخریه کاشان، مشاور وزیر راه و شهرسازی در مصاحبه ای با رویترز گفته است: «ایران پیش از این برای خرید هشت فروند هواپیمای سوپرجامبو ای 380 ایرباس توافق کرده بود که از سال 2019 به بعد تحویل داده خواهند شد. همچنین ایران قصد دارد 16 فروند ای 350 که جدیدترین هواپیمای دوربرد اروپاست را خریداری کند.»
فهرست خرید ۱۱۴ ایرباس توسط ایران
تیز کردن دندان از سوی شرکتهای مختلف هواپیماسازی برای تصرف بازار کشورمان درحالی است که به نظر میرسد فعلا ایرباس، شانس بیشتری دارد، بر اساس اخبار منتشر شده، ایران ایر احتمالا قرارداد خرید ٨ فروند ايرباس ٣٨٠، ١٦ فروند ايرباس ٣٥٠، ٤٥ فروند ايرباس ٣٣٠ و ٤٥ فروند ايرباس ٣٢٠ را با این شرکت هواپیماسازی فرانسوی به امضا میرساند. از سوی دیگر در روزهای گذشته اخباری منتشر شد مبنی بر اینکه لیزینگهای ایتالیایی قرار است، تامین مالی خرید هواپیما از سوی ایران را بر عهده بگیرند که نشان میدهد ایتالیا هم میخواهد در تامین نیاز این بازار بکر، سهمی داشته باشد. با این وجود اما نیاز شدید یا شاید نبود استراتژی درست باعث شده با وجود این استقبال از بازار هوایی کشورمان، هواپیماهای دسته دوم هم برای پرواز در آسمان ایران شانسشان را بیازمایند.
ورود ۱۰ فروند ایرباس و بوئینگ دست دوم تا پایان سال
در حالی که همه منتظر خرید هواپیماهای نو بودند، معاون سازمان هواپیمایی کشوری از ورود ۱۰ فروند هواپیمای ایرباس و بوئینگ دست دوم تا پایان سال خبر داد و گفت: «تاکنون شرکتهای ایرانی با فاینانسورهای اروپایی برای خرید هواپیما به توافق رسیدهاند.»
محمدجواد تقوی با اشاره به روند ورود هواپیما به کشور، گفت: «خرید هواپیما در تمام دنیا با استفاده از اعتبارات مالی و سرمایه گذاری نهادهای مالی به صورت فاینانس انجام میشود که این فاینانسها بلند مدت بوده و حتی ۲۰ ساله است، زیرا وقتی موضوع خرید ۱۰۰ یا ۲۰۰ فروند هواپیما مطرح میشود، به این معنا نیست که چندین میلیارد دلار باید به صورت نقد پرداخت شود.»
تقوی در خصوص ورود هواپیماهای دست دوم به کشور، گفت: «ورود هواپیماهای دست دوم به نوعی مطلوب شرکتهای هواپیمایی است، چرا که ورود هواپیمای نو باید با حمایت دولت انجام شود و برخی شرکتها ترجیح میدهند که هواپیمای دست دوم وارد کنند. این هواپیماها با عمر ۱۰ ساله، ۸ ساله، ۶ یا ۵ ساله هستند و مطابق با دستورالعمل سازمان هواپیمایی کشوری باید حداکثر سن این هواپیماها ۱۵ سال باشد اما ملاک ما فقط سن تقویمی هواپیماها نیست بلکه ممکن است یک هواپیما تعداد نشست و برخاست کمتری داشته باشد.»
تلاش فاینانسورهای آمریکایی برای حضور در بازار ایران تقوی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر فاینانسورهای کدام کشورها برای همکاری با شرکتهای ایرانی اعلام آمادگی کردهاند؟ گفت: «فاینانسورهای اروپایی و آمریکایی اظهار تمایل برای همکاری با شرکتهای ایرانی داشتهاند اما درحال حاضر توافقات با شرکتهای اروپایی حاصل شده است؛ هرچند که آمریکاییها هم در حال تلاش هستند تا سهمی را از بازار به دست بیاورند. این شرکتها از چند ماه پیش در حال تلاش و مذاکره با مسئولان کشور ما هستند و دولت هم به شدت از خرید هواپیما و ورود به بحثهای اعتباری از شرکتهای خصوصی حمایت میکند، بنابراین این مذاکرات در حال انجام است.»
معاون سازمان هواپیمایی کشوری با اعلام اینکه شرکتهای سازنده به خصوص ایرباس رقابت زیادی برای ورود به بازار ایران دارند، گفت: «اینکه تا پایان سال، هواپیمای نو وارد کشور شود، بعید بهنظر میرسد، چرا که ساخت و تولید هواپیما پروسه خاصی دارد و به این سرعت هواپیمایی وارد کشور نمیشود.» تقوی با بیان اینکه ۱۱۴ فروند هواپیمای ایرباس در یک فرآیند ۴ تا ۵ ساله وارد کشور میشود، افزود: «اینطور نیست که این تعداد هواپیما با سرعت وارد کشور شود بلکه ورود آنها تدریجی است و شاید در چند ماه آینده تعدادی از این هواپیماها وارد کشور شوند.»
رقابت برای برقراری پروازهای مستقیم
اما در کنار رقابت شرکتهای هواپیمایی برای ورود به بازار ایران، رقابتی هم برای برقراری پرواز مستقیم درگرفته است که در نوع خود جالب توجه است. بعد از اعلام آمادگی برای راهاندازی پرواز مستقیم از آمریکا به ایران، حالا احتمال راهاندازی پرواز مستقیم بین لندن- تهران تقویت شده است.
مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری از راهاندازی مجدد پرواز لندن-تهران توسط «بریتیش ایرویز» از نیمه دوم اسفندماه امسال خبر داد و گفت: «در سال 89 ، شرکت بریتیش ایرویز پروازهای خود را به ایران قطع کرد مسئولان این شرکت هواپیمایی به سرپرستی مدیر توسعه شبکه پروازی ایرلاین مذکور، با معاون هوانوردی و امور بینالمللی سازمان هواپیمایی کشوری دیدار و مذاکره کردند.»
رضا جعفر زاده، با بیان اینکه در این دیدار درباره ازسرگیری پروازهای لندن - تهران توسط بریتیش ایرویز مذاکراتی انجام شد، به فارس گفت: «طبق مجوزهای پروازی بین سازمان هواپیمایی کشوری دو طرف، ایران و انگلیس مجاز به انجام هفتهای سه تا چهار پرواز خواهند بود. تاکنون فقط ایرانایر هفتهای سه پرواز در مسیر تهران - لندن - تهران انجام میداد، بر اساس مذاکرات اخیر مقرر شد بریتیش ایرویز پروازهای خود از لندن به تهران را در قالب هفتهای چهار پرواز از سر گیرد.»