«برخورداری از مجموعه‌های خردمند و اندیشه ورز»، «پیشتاز در عرصه معنویت و بصیرت دینی»، «برخورداری از قدرت هدایت و سازماندهی جریان‌های مردمی در مقابله با دشمن» و «سازماندهی ۸ میلیون جوان مؤمن انقلابی پای کار» از جمله چشم انداز‌های بسیج در سند اعتلای ۱۰ ساله است. مساجد و پایگاه‌های مقاومت بسیج در تحقق این چشم انداز سهم و نقش عمده‌ای دارند. سازمان بسیج مساجد و محلات متولی امور این دو مرکز مهم است. با سردار حیدر بابا احمدی رئیس سازمان بسیج مساجد و محلات درباره فعالیت‌ها و برنامه‌های این سازمان پیرامون سند اعتلای بسیج به گفتگو نشستیم که ماحصل آن را می‌خوانید.
در سند اعتلای ده ساله سازمان بسیج، بر تقویت پایگاه‌های مقاومت تأکید شده است. نقش سازمان بسیج مساجد و محلات در تحقق این سند به‌ویژه بند مربوط به تقویت پایگاه‌های مقاومت چیست؟
بسیج یعنی آحاد ملت، رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند همه ملت ایران بسیجی‌اند جز افرادی که دستشان زیر سنگ دشمن است، یعنی کار دشمن را دنبال می‌کنند والا ملت ایران همه شان بسیجی‌اند.
بسیج لایه‌های عضویتی مختلفی دارد. برخی در مجموعه‌های سازمانی و پایگاه‌های بسیج عضو هستند، پرونده دارند و به اصطلاح شناسنامه دار هستند. این‌ها سازمان یافته و سازماندهی شده هستند و در برنامه‌ها و مأموریت‌های مختلف سازمان به صورت سازمانی شرکت می‌کنند. بخش دیگری از بسیجیان ما دارای پرونده سازمانی نیستند، ولی تفکر و عمل بسیجی دارند. مصادیق این‌ها فراوان است. شما مصادیق شان را زیاد می‌بینید، اما آنچه مسلم است فرهنگ و تفکر اکثریت مردم ایران اسلامی بسیجی است. سند ده ساله اعتلای بسیج بر همین اساس تدوین شد. این سند در سال ۹۹ به تصویب مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا رسید و به عنوان یک فرمان اعتلا در دستور کار سازمان بسیج مستضعفین قرار گرفت.
بسیج مساجد و محلات که متولی امور پایگاه‌های مقاومت بسیج است، نقش بسیار مهم و اثر‌گذاری در این حوزه دارد. این نکته مهم است که پایگاه‌های مقاومت بسیج در محله‌ها با مرکزیت مساجد و با هم‌افزایی با ارکان مسجد شامل امام جماعت، هیئت امنا، خادم، هیئت‌های مذهبی و کانون‌های فرهنگی و هنری وابسته به فرهنگ ارشاد اسلامی که در مسجد مستقر هستند و نیز مؤسسات خیریه‌ای که در سطح مساجد فعال هستند، تعامل دارند. همچنین در سطح محله هم با نقش آفرینان محلی مثل شورا‌های اسلامی و نمایندگان دستگاه‌های حاکمیتی که در سطح محله مستقر هستند، تعامل دارند. پایگاه‌های مقاومت بسیج تکلیف دارند با همه ارکان مسجد و محله هم‌افزایی داشته باشند. این هم‌افزایی موجب می‌شود که نقش پایگاه‌های مقاومت در مساجد و محلات بسیار مهم و مؤثر باشد و به همین نسبت در تحقق سند اعتلا نیز می‌توانند نقش آفرینی کنند. از جمله موجب می‌شوند که فرهنگ و تفکر بسیجی در سطح محلات و به تبع آن در سطح جامعه و کشور گسترش یافته و تحکیم و تثبیت شوند و هدف اصلی که خدمت مؤمنانه به آحاد جامعه است، محقق گردد. این نقش بسیج مساجد محلات با میدان داری پایگاه‌های مقاومت بسیج در تحقق سند راهبردی ده ساله اعتلای بسیج است.
خدمت مؤمنانه به مردم یک عنوان کلی است. بفرمایید این خدمت شامل چه موضوعاتی می‌شود؟ آیا حل همه مسائل و مشکلات مردم محله به پایگاه مقاومت هم مربوط می‌شود؟
مأموریت هر پایگاه مقاومت بسیج در یک کلام، تحقق محله اسلامی است. محله باید به سمت اسلامی شدن سوق پیدا کند. در واقع باید مسائل و مشکلات محله در همه ابعاد حل بشود تا محله اسلامی محقق گردد؛ لذا نقش پایگاه‌های بسیج چند بعدی و چند‌جانبه است. هرمسئله‌ای که در محله وجود داشته باشد، پایگاه مقاومت درحل آن نقش دارد و موضوع و مأموریت پایگاه تلقی می‌گردد. چه مسائل فرهنگی و اجتماعی باشد و چه اقتصادی، سازندگی، معیشتی و محرومیت‌زدایی. حتی در حوزه خانواده و ازدواج و آسیب‌های مربوط به خانواده مثل مسئله طلاق هم باید حضور مؤثر داشته باشد. در حل اختلافات خانوادگی و محلی، در تسهیل امر ازدواج جوانان و تشویق ازدواج آسان، در حل معضل بیکاری، پایگاه مقاومت می‌تواند و باید در متن موضوع باشد. همه مسائل و مشکلات اینگونه محلات باید حل شود تا آن محله بشود محله اسلامی و در همه این مسائل پایگاه مقاومت می‌تواند نقش آفرین باشد.
تحقق این موضوع بسیار امید بخش است. چه برنامه عملیاتی برای اجرایی شدن آن دارید؟
ما به طور مشخص سه محور را دنبال می‌کنیم. یک محور مساجد است. محور دوم قرارگاه‌های محله اسلامی است و سومی هم خود پایگاه‌های مقاومت بسیج هستند که آمایش، ارتقا و اعتلای پایگاه مقاومت بسیج مورد توجه ما است. محور و موضوع اصلی برای ما خود پایگاه مقاومت است. آمایشی را در موضوع پایگاه بسیج در دست انجام داریم که بر اساس آن در همه محله‌ها متناسب با جغرافیا و جمعیت باید پایگاه تشکیل شود. بر این اساس در چشم انداز پنج ساله اول این سند ما بیش از ۸۰ هزار پایگاه مقاومت ایجاد خواهیم کرد. اکنون حدود ۶۰ هزار پایگاه مقاومت درسطح کشور ایجاد شده است. این پایگاه‌ها یک ویژگی خواهند داشت که محوریت با مساجد است، یعنی همه پایگاه‌های مقاومت در مساجد مستقر می‌شوند.
همه این ۸۰ هزار پایگاه در مساجد مستقر خواهند شد؟
بله، نگاه و رویکرد این است که تمام پایگاه‌ها در سطح مساجد مستقر شوند. یعنی ما پایگاه‌های مقاومت را که درگذشته خارج از مسجد بودند یا ساختمان آن‌ها خارج از مسجد احداث شده بود، همه این‌ها را به سمت مساجد می‌بریم. ساختمان‌های خارج از مساجد پایگاه‌های مقاومت را تغییر کاربری می‌دهیم، مثلاً تبدیل به خانه عالم یا مراکز آموزشی و تربیتی می‌شوند. پایگاه مقاومت بسیج باید در مسجد مستقر شود. توسعه پایگاه‌های مقاومت در آمایش جدید در سطح مساجد واماکن متبرکه خواهد بود. در محلاتی که مساجد محدودیت داشته باشند یا مسجد وجود نداشته باشد از ظرفیت حسینیه‌ها یا بقاع متبرکه و امامزاده‌ها استفاده خواهیم کرد. یعنی علاوه بر آمایش و توسعه پایگاه‌ها بعد اعتلای پایگاه‌ها را نیز در دستور کار داریم. سطح پایگاه‌های مقاومت بسیج ما باید در تراز بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی باشد. به عبارتی ما یک بسیج گام دومی ایجاد می‌کنیم. سند اعتلای ده ساله بسیج هم مبتنی بر بیانیه گام دوم تنظیم و تصویب شده است.
بنابر این اولین موضوع ما در تحقق سند، اعتلای پایگاه‌های مقاومت بسیج است. هیچ محله‌ای نباید فاقد پایگاه باشد. هم جانمایی پایگاه‌ها و هم مسائل آموزشی مهم هستند.
مأموریت دوم ما مساجد است. در این سند ما تکلیفی داریم که به کمک همه دستگاه‌های متولی امور مساجد و محلات، این مراکز را ارتقا بدهیم. میثاق نامه‌ای هم با این متولیان در حال تنظیم داریم تا با تشکیل قرارگاه، مساجد را در سه زمینه ارتقا بدهیم. گام اول، احیای مساجد خاموش است. الان برخی مساجد خاموش هستند که با تعیین امام جماعت احیا می‌شوند.
در گام دوم، مساجد نیمه فعال باید فعال شوند. این مساجد در رونق بخشی به نماز جمعه و جماعات باید فعال باشند. برنامه‌هایی داریم تا نماز جماعت در این مساجد رونق داشته باشد. درباره حضور آحاد بسیجیان و مردم شریف در میعادگاه‌های نمازجمعه برنامه داریم. ترکیب و کیفیت نمازگزاران مساجد هم مورد توجه ما است تا حضور جوانان در مساجد بیش از پیش شود. حتی باید زمینه حضور کودکان و نوجوانان را در این مساجد فراهم کنیم. طرح احیا، ارتقا و اعتلای مساجد تدوین و تصویب شده است و الان داریم با همین نگاه جلو می‌رویم تا این مساجد نیمه فعال، فعال شوند.
در گام سوم برنامه داریم که همه مساجد به مساجد پیشران تبدیل شوند. مساجد باید کارکرد‌های همه‌جانبه داشته باشند و در همه زمینه فعال شوند. مسجد می‌تواند ملجأ حل همه مسائل مردم باشد. البته الان هم مساجدی دراین سطح داریم و ما این الگو‌ها را تکثیر خواهیم کرد.
مأموریت دیگر ما در این سند، مسئله تحقق محله‌های اسلامی است. ان شاء الله ۵۰ هزار قرارگاه اسلامی در ۵۰ هزار محله کشور خواهیم داشت. تعریفی که از محله‌ها داریم متفاوت است. با تقسیمات کشوری از نظر ما حومه هر مسجد یک محله است. چون هر مسجد یک پایگاه مقاومت دارد می‌توانیم بگوییم حوزه جغرافیایی هر پایگاه مقاومت بسیج یک محله است. در این ۵۰ هزار مسجد محله، پایگاه‌های مقاومت ما به دنبال تحقق محله اسلامی هستند. گام اول شروع کار هم ایجاد قرارگاه‌های محله‌های اسلامی است.
در یک نمای کلی مطلوب ما آن است که مسجد محل دائمی مراجعه مردم باشد، پاسخگوی مردم باشد، شبانه روزی باشد و به عنوان یک سنگر حفظ شود. به یاد داریم که مسجد در دوران دفاع مقدس نقش اساسی در اعزام نیرو‌ها به جبهه و تهیه تدارکات و ساماندهی نیرو‌ها داشت. بسیج هم مولود مسجد است و باید محور فعالیت‌هایش مسجد باشد.
این مأموریت‌ها از چه زمانی آغاز شده و اکنون در چه مرحله‌ای است؟
طرح تحقق محله اسلامی به عنوان مأموریت اصلی و محوری پایگاه‌های مقاومت بسیج بر اساس همین راهبرد، تدوین و از هفته بسیج سال گذشته عملیاتی شد. به فضل الهی ۱۱ هزار و ۳۳۰ پایگاه/ مسجد/ محله، برای سال جاری هدف‌گذاری شده است و اکنون این مأموریت را دنبال می‌کنند.
اولین مأموریت آن‌ها تشکیل شورای تحول محله است. این شورا متشکل از نخبگان، متنفذان و معتمدان همان محله است که گرد هم می‌آیند. تعداد آن‌ها بسته به ظرفیت و اقتضائات خود محله است. اکنون در برخی محلات، شورای تحول چهار نفره داریم، برخی شورا‌ها هم ۴۰ نفره هستند.
این شورا دو اقدام اجرا می‌کند. رئیس شورا دراولین جلسه توسط اعضا انتخاب می‌شود که می‌تواند امام جماعت مسجد باشد. اکنون در ۸۰ درصد این ۱۱ هزار و ۳۳۰ قرارگاه، امام جماعت به عنوان رئیس شورا انتخاب شده است که مطلوب و نقطه امید است. در این رویکرد، امام جماعت ما می‌شود امام محله. ما به دنبال تحقق مردم سالاری اسلامی به معنای واقعی کلمه هستیم. همان طور که حضرت آقا فرمودند بسیج مظهر تحقق مردم سالاری دینی است. اقدام اجرایی اول احصای نظام مسائل محله است. یعنی این شورا برآورد دقیقی از مسائل محله به دست می‌آورد و آن‌ها را اولویت بندی می‌کند و متناسب با فراوانی و ضریب آن‌ها کارگروه تخصصی تشکیل می‌دهد تا راهکار‌های علمی حل مسائل را به دست آورد.
اقدام اجرایی دوم، شناخت ظرفیت‌های مردمی محله است. اولین گروهی که برای حل مشکلات مردم و محله اقدام می‌کنند، خود مردم هستند. لازم است ظرفیت‌های عملی و اجرای مردم شناسایی شوند تا هنگام نیاز و ضرورت پای کار بیایند. دراین شورا‌ها مسائل محله اولویت بندی می‌شوند و کارگروه‌های تخصصی شکل می‌گیرند تا با مطالعه علمی و میدانی در حل مسائل و مشکلات وارد عمل شوند. مثلاً ممکن است در یک محله مسئله اعتیاد و مواد مخدر اولویت اول باشد، اما در محله‌ای دیگر اولویت با موضوع ازدواج باشد. در حقیقت شورای تحول محله، همان دولت محله است. دولت محله به نمایندگی از حاکمیت اسلامی مشکلات مردم را حل می‌کند.
بسیج در چشم انداز ۱۴۱۰ باید دارای ۸ میلیون جوان مؤمن انقلابی پای کار باشد. بخشی از این نیرو‌ها باید از طریق بسیج مساجد و محلات تأمین شود. چه برنامه‌هایی برای جذب یا پرورش چنین نیرو‌هایی دارید؟
گستره بسیج آحاد ملت هستند. یک نظام جامع تعریف کردیم که بسیج بر اساس این نظام جامع، ۹ عرصه فعالیت دارد که هر بسیجی با توجه به علاقه مندی خود می‌تواند در هریک از این ۹ عرصه فعال باشد. به عنوان مثال برخی علاقه‌مند هستند در فضای مجازی فعال باشند، برخی به فعالیت در امور جهادی و محرومیت زدایی علاقه‌مند هستند، برخی هم دوست دارند در موضوع امنیت محله مشارکت داشته باشند. همه این عرصه‌ها برای فعالیت اعضای هر پایگاه مقاومت تعریف شده است. این عرصه‌ها شامل فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی هم می‌شود.
جامعه هدف ما شامل همه افراد از سن سه سالگی است که آنان می‌توانند تا هفت سالگی در مهد‌های قرآنی با محوریت بسیج جامعه بانوان حضور داشته باشند و بعد از آن یعنی از هشت سال به بالا می‌توانند در مجموعه‌های مختلف مثل دانش آموزی و پایگاه‌های مقاومت بسیج مساجد و محلات جذب شوند. در پایگاه مقاومت مساجد و محلات همه اقشار اعم از کارمند، دانشجو، پزشک، کاسب، طلبه و... می‌توانند حضور داشته باشند. براین اساس اقشار مختلف درعرصه‌های گوناگون سازماندهی می‌شوند و نقش آفرینی می‌کنند. البته فقط تعداد و کمیت بسیجیان مورد نظر نیست بلکه ما به دنبال اعتلای بسیجیان هم هستیم، بسیجیانی که بتوانند پیشران جامعه باشند و در تحقق جامعه اسلامی و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی مؤثر باشند. برای این کار ما به جوانان مؤمن انقلابی پای کار احتیاج داریم و برخورداری بسیج از ۸ میلیون جوان مؤمن انقلابی پای کار که در سند اعتلا به آن اشاره شده است چنین بسیجیانی هستند. مهم‌ترین مرکز و کانونی که می‌تواند این گونه نیرو را پرورش بدهد، مساجد هستند. مسجد کانون تولید معنویت، بهترین ملجأ و مأمن برای حل مسائل مردم و پاسخگوی نیازمردم، سنگر دفاع نرم و تولید قدرت نرم است. بر این اساس همه محور‌های تحقق محله اسلامی به مسجد بر می‌گردد. باید از ظرفیت مساجد برای تربیت نسل جوان و نوجوان در همه سطوح و سنین بهره ببریم. فرماندهان پایگاه‌های مقاومت بسیج که هر کدام می‌توانند یک حاج قاسم میدان عمل باشند، مسئولیت مهمی دارند و تربیت حین نقش آفرینی یکی از رویکرد‌هایی است که مورد توجه قرار دارد.
اشاره کردید که یکی از برنامه‌های بسیج انتقال پایگاه‌های مقاومت به داخل مساجد است. در گذشته در پاره‌ای موارد حضور پایگاه‌های مقاومت در مساجد چالش‌هایی داشت نظیر اختلاف نظر با ائمه جماعات و هیئت امنای مساجد. این انتقال چالش‌های گذشته را تشدید نمی‌کند؟
نکته دقیقی را اشاره کردید، این خیلی شمولیت ندارد. وضعیت سنجی که ما مسجد به مسجد و پایگاه به پایگاه انجام دادیم، نشان می‌دهد موارد اینچنینی کمتر از یک درصد است. این یک درصد اختلاف گاه با امام جماعت و گاهی با هیئت امنا بوده است. ما نقطه‌ای علت‌ها را شناسایی کردیم و بسیاری از آن‌ها رفع شده و یا درحال حل شدن است. این مسائل داخلی جبهه خودی قلمداد می‌شود. اعضای هیئت امنا بهترین افرادی هستند که در مسجد حضور دارند و خادم مسجد هستند. این‌ها افراد برجسته‌ای هستند و امام جماعت هم رئیس مسجد است. پایگاه بسیج باید قدرت اقناع‌سازی داشته باشد تا بتواند از اختلافات جزئی عبور کند و درگیر اختلافات فرسایشی نشود. البته عمده اختلافات سلیقه‌ای است. ما به دنبال هم افزایی هستیم نه سهم خواهی. سهمی وجود ندارد همه با هم دریک قرارگاه با هدایت و راهبری امام جماعت و هم افزایی هیئت امنا که خودشان هم بسیجی هستند کار پیش می‌رود. الان به سمتی می‌رویم که هیچ اختلافی حتی سلیقه‌ای در میان ارکان مساجد نباشد. چون بسیج به دنبال این است که همه آحاد ملت را در بربگیرد، باید جذب حداکثری داشت. ما نمی‌توانیم از بهترین عناصر و نیرو‌های مان در مساجد چشم پوشی کنیم. این‌ها باید جبهه واحد تشکیل بدهند و هم افزا و متحد، اهداف عالی انقلاب اسلامی را در سطح محله با محور مسجد دنبال کنند.
بسیج محله محور می‌تواند موجب امنیت محله محور شود. قرار بود بسیجیان در تأمین امنیت محله‌های شهر‌ها نقش داشته باشند. چند بار طرح موضوع شد، اما گویا به مرحله اجرا نرسید. چه مشکلاتی بر سر اجرای این طرح است؟
پایگاه بسیج یکی از خدماتش ایجاد امنیت برای مردم است. خدمت مؤمنانه، از مأموریت‌های اصلی پایگاه است. پایگاه‌های بسیج در محله‌ها گشت رضویون دارند. بچه‌های بسیج در قالب تیم‌های چند نفره، امنیت را برقرار می‌کنند. ما به دنبال تأمین امنیت مردم پایه هستیم. خود بچه‌ها اهل همان محل هستند. ما نیروی انتظامی و نظامی نمی‌بریم و خود بچه‌های بسیجی، امنیت محل خودشان را تأمین می‌کنند. این راهبرد در پایگاه‌های ما عملیاتی شده است. همین گشت‌های رضویون یکی از این اقدامات است.
بسیج مساجد و محلات چه برنامه‌های را در سال جاری در دستور کار خود دارد؟
یکی از برنامه‌های ما همان‌طور که عرض کردم بحث مساجد است. احیای مساجد خاموش در دستور کار ما قرار دارد. ۲ هزار و ۵۰۰ مسجد را هدف‌گذاری کرده ایم. هزار و ۶۳ مسجد احیا شده‌اند. از جمله برنامه‌ای که برای اعتلای مساجدداریم این است که برای ائمه محترم جماعات و فرماندهان پایگاه‌های که در تحقق محلات اسلامی و احیای مساجد مأموریت دارند، برنامه‌های آموزشی تدارک دیده ایم. بعداز هفته بسیج از دهه دوم آذر ماه، دوره‌های آموزشی و توانمند‌سازی ائمه محترم جماعات و فرماندهان پایگاه مقاومت بسیج را با دو موضوع تحقق محله اسلامی و احیای مساجد با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار خواهیم کرد.
برگزاری نمایشگاه اسوه را داریم. این نمایشگاه‌ها ابتدا در سراسر کشور برگزار شد و حدود ۴۶ هزار پایگاه در ۴ هزار نقطه کشور عملکرد یک ساله خود را در زمینه‌های مختلف فرهنگی، قرآنی، محرومیت زدایی، سازندگی، اجتماعی، علمی، ورزشی و... به نمایش گذاشتند. برگزیدگان این نمایشگاه‌ها به نمایشگاه استانی راه پیدا کردند. در نمایشگاه‌های استانی ۳ هزار و ۳۰۰ پایگاه مقاومت شرکت کردند. این نمایشگاه‌ها در هفته دفاع مقدس برگزار شد و پایگاه‌های برگزیده عملکرد را عرضه کردند. در مرحله سوم ۵۰۷ پایگاه به جشنواره سراسری اسوه راه پیدا کرده که تعداد ۱۱۰ پایگاه در نمایشگاه کشوری اسوه در هفته بسیج شرکت می‌کنند و مسئولان کشوری و لشکری از آن بازدید خواهند کرد. در این مرحله نیز، پایگاه‌های نمونه معرفی و مورد تقدیر قرار می‌گیرند. این پایگاه‌ها را به عنوان الگو‌های قابل تعمیم و تکثیر به سراسر کشور معرفی خواهیم کرد تا سایر پایگاه‌ها بتوانند از آن‌ها الگو بگیرند.