شناسهٔ خبر: 44092024 - سرویس فرهنگی
منبع: جوان | لینک خبر

«جبهه ملی ایران» و چالش‌ها و ادوار آن در آیینه یک بازخوانی

جریان فروکاسته!

روزنامه جوان

صاحب‌خبر -
سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثری که هم‌اینک درباره آن سخن می‌رود، آغاز و انجام تشکل موسوم به «جبهه ملی ایران» را کاویده است. سعید صمدی‌پور، نویسنده این کتاب و مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را منتشر ساخته است. ناشر در دیباچه‌ای بر این پژوهش، در باب اهمیت موضوع آن چنین آورده است: «برهه‌های مختلف تاریخ ایران شاهد ظهور گروه‌های سیاسی متعدد بوده است که در فرایند تحولات نقش مهمی داشته‌اند. همزمان با جریان ملی شدن صنعت نفت در ایران، جبهه ملی به‌عنوان یکی از تشکل‌های فراگیر به مدد حمایت نیرو‌های مذهبی توانست نقش ویژ‌ه‌ای در تحولات سیاسی آن زمان ایفا کند، اما با آغاز نهضت شگفت‌انگیز امام خمینی و قیام ۱۵خرداد مدارای سیاسی با سران رژیم دیکتاتور پهلوی جای خود را به مبارزه غیر‌مسالمت‌آمیز و براندازانه داد. در چنین اوضاع و احوالی مجالی برای خودنمایی جبهه‌های ملی چندگانه وجود نداشت. رهبران و اعضای محافظه‌کار جبهه ملی صرفاً درصدد حفظ و ایجاد توازن برای خود در فضای سیاسی کشور بودند و عملاً تأثیری در تحولات نداشتند. با رشد فزاینده انقلاب اسلامی در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ چاره‌ای جز تعامل با امواج انقلابی برای رهبران جبهه ملی باقی نمانده بود. پس از پیروزی انقلاب و اعطای قدرت سیاسی به بازرگان در پست اولین نخست‌وزیر انقلاب اسلامی، جمعی از اعضای جبهه ملی نیز در کابینه حضور یافتند. به مرور زمان هم جبهه ملی و هم لیبرال‌های نهضت آزادی متوجه شدند قادر به پاسخگویی به نسل انقلابی نیستند، در نتیجه از صحنه سیاست کناره‌گیری کردند، اما جبهه ملی به جای درک درست از شرایط سیاسی کشور و هماهنگی با انقلاب اسلامی راه مخالفت را در پیش گرفت و به یکی از گروه‌های جبهه متحد ضدانقلاب در سال ۱۳۶۰ تبدیل شد و در نهایت با رؤیایی سراب‌گونه به مخالفت با لایحه قرآنی قصاص برخاست که از سوی رهبر فرزانه انقلاب حضرت امام خمینی یک گروه مرتد خوانده شد و رو به اضمحلال رفت. در پایان ضمن تشکر از آقای سعید صمدی‌پور مؤلف محترم این کتاب، از زحمات آقایان دکتر اکبر اشرفی معاون محترم پژوهشی، علی کردی مدیر محترم بخش تحقیق و ابوالفضل صدقی و محمدرضا طاهری‌مقدم، مدیر و کارشناس محترم گروه تاریخ و روابط خارجی و نیز از همکاران محترم معاونت انتشارات قدردانی می‌شود.»

سعید صمدی‌پور، مؤلف اثر نیز در مقدمه خویش در باب چند و، چون تنظیم و تبویب این اثر چنین نگاشته است: «ملی‌گرایی و علاقه‌مندی به میهن و سرزمین، از آغاز تاریخ مورد توجه انسان بوده است، اما در دوره معاصر این امر به صورت یک ایدئولوژی درآمده و گاهی به صورت افراطی مورد توجه متفکران و اندیشمندان قرار گرفته است. این اثر بر آن است تا علل شکل‌گیری جبهه ملی در ایران را بررسی کند و به رابطه این جبهه با رهبران مذهبی و توده مردم بپردازد. گرچه محدوده زمانی این پژوهش از سال ۱۳۲۸ تا ۱۳۶۰ است، اما ملی‌گرایی در ایران در دوران گذشته و فعالیت جبهه ملی پس از سال ۱۳۶۰ نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت. در بخش اول ابتدا مفاهیم اصلی از قبیل تعریف ملی‌گرایی، تاریخ ملی‌گرایی، اسلام و ملی‌گرایی و ملی‌گرایی در ایران و در ادامه تشکیل اولین جبهه ملی تا حوادث ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ بررسی می‌شود. در بخش دوم به اقدامات جبهه ملی پس از کودتای ۲۸ مرداد، نهضت مقاومت ملی، جبهه ملی دوم و جبهه ملی سوم پرداخته شده است. در بخش سوم جبهه ملی ایران از انقلاب اسلامی تا فروپاشی، تحت عنوان نحوه تشکیل جبهه ملی چهارم، جبهه ملی و دولت موقت و علل ناکارآمدی جبهه ملی بررسی شده است. در پایان نیز مواضع و دیدگاه‌های جبهه ملی ایران و مباحث مهمی، چون جبهه ملی و سکولاریسم، لیبرالیسم اقتصادی و بازار آزاد، انقلاب اسلامی و ملی‌گرایی از دیدگاه امام خمینی (ره) مورد توجه قرار گرفته است.»