به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ شیوع ویروس کرونا بخش های مختلف دانشگاهی از جمله فعالیت تشکل های دانشجویی را تحت الشعاع قرار داده که در صورت ادامه این روند فعالیت های تشکل های دانشجویی مطابق با شرایط کرونایی که منجر به تعطیلی دانشگاه ها شده دچار افت خواهد شد. با هدف بررسی چالش هایی که تشکل های دانشجویی با آن رو به رو هستند و با ارائه راهکارهای مناسب برای عبور از چالش های کرونا با علی مزروعی دبیر پذیرش شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل، مهدی فراهانی دبیر فرهنگی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت و مهدی خطیب دماوندی دبیرسیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی تهران به گفتگو پرداختیم. در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید:

چالش‌های جذب دانشجو در دورانِ کرونا

مهدی فراهانی (دبیر فرهنگی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت): در ابتدای کار ما باید به این مسئله توجه کنیم که بحث چالش‌ (بحران) کرونا را چگونه باید درنظر بگیریم؟ یعنی باید مسئله کرونا را به عنوانِ یک فرصت درنظر بگیرم یا به عنوان یک تهدید!‌ این مسئله باید توسطِ خودِ شورای مرکزیِ انجمن‌ها مورد بحث قرار بگیرد تا به یک جمع‌بندی برسند و رویکردِ خاصِ خود را در نظر بگیرند.

مسئله ای که در جذبِ دانشجو مطرح است؛ الگوگیری است. در جذب حضوری مسئله‌ای که وجود داشت این بود که ما چند تشکل بودیم و می‌دیدم که هر تشکل‌های دیگر در داخل و خارج از دانشگاه دارند چگونه عمل می‌کنند‌ و الگوگیری می‌کردیم و البته ایده­ های خودمان را نیز اجرایی می­کردیم. اما اکنون باتوجه به شرایط کرونا، ما می‌توانیم وضعیتِ تمام تشکل‌ها را رصد کنیم و از تمامِ تشکل‌های کلِّ کشور الگوگیری کنیم و این به عنوانِ یک پُلِ پیشرفت است که می‌توان از آن به خوبی استفاده کرد و راحت‌تر پیش رفت.

مسئله بعدی؛ رسانه محور بودنِ برنامه‌هاست. چیزی که ما در گذشته شاهدِ آن بوده‌ایم این بود که برخی از تشکل‌های انقلابیِ دانشگاه‌ها در فضای رسانه‌ای ضعیف عمل می‌کنند. و به هر دلیلی کاری در فضای رسانه‌ای انجام نداده‌اند. این یک فرصت است؛ وقتی که تنها راهِ ظهور و بروزِ شما بشود فضای رسانه ­ای و این رسانه است که شما را در این مسابقه بین تشکل ­ها میتواند جلو بیندازد و به پیش ببرد، این یک فرصت است تا در این دوران، رسانه خود را تقویت کنید. و بطورکلی برای فعالیت رسانه­ ای تشکل ­ها راه­گشا خواهد بود. و این انتظار می‌رود که تشکل‌های ما بعد از کرونا، رسانه‌های قوی‌تری داشته باشند و برون‌دادهای رسانه‌ایِ بهتر و تقویت شده‌ای داشته باشند.

یکی از چالش‌های مهمی که دفاترِ گفتمان‌محور دارند. این دفاتر با چالش‌هایی روبرو هستند چون زمانی‌که بخواهیم حرفِ گفتمانی را رسانه‌ای کنیم، هنر و تواناییِ بسیاری لازم دارد. و این یکی از چالش‌هایی است که انجمن‌ها باید به آن فکر کنند که چگونه باید حرفِ گفتمانی و تفکر و حرفِ عمیقی که دارند را به یک دانشجوی ورودی سال ۹۹ برسانند که او بپذیرد.

باید تشکل‌ها به این سمت بروند که جدایِ از فعالیت و برنامه‌های خودشان، یک بخشِ تبیینی برای نقشِ دانشجو و فعالیتِ دانشجوییِ دانشجوهای ورودی سال 99 درنظر بگیرند. تا زمانی که این فکر و درک و فهم ایجاد نشود که دانشجو باید فعالیتِ دانشجویی داشته باشد (در ابعادِ مختلف)، امکان جذب دانشجو وجود ندارد. یعنی قدمِ اوّل این است که دانشجو باید فعالیتِ دانشجویی را بشناسد.

علی مزروعی (عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل): بنظر من مسئله‌ای که الان مطرح است، اولویت در جذب نیست بلکه بیش‌تر تثبیتِ آن چیزی است که ما از قبل داشتیم البته اگر یک تشکل بتواند این توانمندی را ایجاد کند که بتواند واردِ فضای جذب هم بشود خیلی ایده­آل است اما آن‌چه از اهمیت زیادی برخوردار است این است که ما آن‌چه را که داریم تثبیت کنیم. خیلی از اعضایی که بتازگی وارد تشکل شدند؛ شاید خیلی از انتخابات هم بتازگی و یا حتی در فضای مجازی برگزار شد، چون اعضا بتازگی وارد تشکیلات شده‌اند و با فضای تشکیلاتی چندان آشنایی ندارند و در فعالیت­ های عملیاتی چندان دخیل نبوده‌­اند. نیاز است که ما بتوانیم انگیزۀ آن‌ها را حفظ کنیم تا ان‌شاءالله بعد از اتمامِ کرونا و بازگشت به دانشگاه‌ها، اعضای تشکل‌ها بتوانند روندِ فعالیت‌های خودشان را حفظ کنند و مجدداً فعالیتِ خود را ادمه دهند و پیش بروند.

یک فرصتی که بنظر من خیلی خوب است و در طی این چندسال تشکل‌ها دغدغۀ آن‌را داشتند این بود که بینِ مردم شناخته شده باشند و موضع سیاسی‌ای که می‌گیرند در جامعه دیده شود. نکته‌ای که الان حائز اهمیّت است و فرصتی که وجود دارد این است که تشکل‌ها باید کم‌کم یاد بگیرند که خودشان را با جامعه وفق دهند زیرا وقتی در فضای بسته دانشگاهی هستید، شاید حتی اگر فعالیتِ حداقلی هم داشته باشید دانشجوها را در اطراف خود ببینید.

نیاز داریم به این‌که در جامعه و متناسب با مسائلِ روزِ جامعه صحبت و عمل کنیم تا مردم را در اطراف و حولِ محورِ خود داشته باشیم. مثلاً خیلی از پیج‌های تشکل‌ها توسط مردم دنبال می‌شود و این به تشکل‌ها بستگی دارد که از فرصت استفاده کرده باشند یا خیر.

فضای کرونا، بحرانی بود که بوجود آمد اما از فشار روانیِ آن برنامه‌های مدونی که شاید بصورتِ چالش برای مسئولینِ تشکل‌ها مطرح بود، کم کرد. و یک فرصتِ خوبی برای تغییرِ مسیر ایجاد شد که شاید موجبِ احیاء تشکل‌ها شود و اگر بازخورد خوبی از این فعالیت گرفته شود، دیگر همین روند را ادامه دهند و شاید دیگر نیاز نباشد که به آن رفتارها و فعالیت‌های تشکیلاتیِ مستهلک شدۀ خود بازگردند.

مهدی خطیب دماوندی (مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی تهران): شیوع بیماری کرونا برای جنبش دانشجویی، بیشتر از آن که جنبه تهدیدی داشته باشد فرصتی است تا تشکل­ های دانشجویی با برنامه ­ریزی منسجم و هدفمندتری فضای فعالیت چندساله خود را ترسیم نمایند. وقوع چنین بحرانی برای جنبش دانشجویی لازم و ضروری است تا از پی تجربیات مواجهه با این اتفاقات، در پی ساخت الگویی برای برخورد با بحران­ های مشابه داشته باشند. بنابراین، فعالیت در فضای بسته و بحرانی همچون کرونا برای نسل­ های آینده جنبش دانشجویی دستاوردهای قابل توجهی به همراه خواهد داشت.

یک پیشنهادی که به صورت ویژه برای خود تشکل های دانشجویی توصیه می شود، تمرکز بر کار علمی و مسئله شناسی است. طبیعتا با توجه به مجازی بودن دانشگاه ها، بسیاری از برنامه های عادی و جاری سالیانه دانشگاه ها لغو می شود و فعالیت های تشکل ها نیز به صورت محدود در فضای مجازی صورت می گیرد. در چنین فضایی، توصیه می شود که تشکل ها بر مسائل آموزشی و علمی تمرکز بیشتری نمایند. برای مثال، بر عملکرد سال های گذشته خود تامل بیشتری نمایند، آسیب شناسی کنند و به دنبال شیوه های ایجاد جذابیت برای جذب دانشجو باشند. همچنین، باید برای کسب دانش و اطلاعات سیاسی و اجتماعی خود کوشا باشند. مصداق بارز چنین فعالیتی راه اندازی نهضت کتابخوانی به صورت مجازی است که رهبر معظم انقلاب در دیدار سال گذشته با تشکل های دانشجویی بدان اشاره داشته اند.

برنامه ریزی برای ارائه فعالیت برای دانشجویان ورود جدید می­بایست با توجه به نیازسنجی برای آن ها صورت بگیرد. بسیاری از تشکل ها همواره این رویه نادرست را دنبال می کنند و بدون در نظر داشتن نیاز جامعه هدف خود برای آن ها برنامه ریزی می کنند. در ایام کرونا، تشکل ها می توانند با ایجاد نظرسنجی نیاز واقعی مخاطبان خود را شناسایی و متعاقب با آن برنامه ریزی نمایند. این گونه شکل صحیح تری از فرآیند آموزش در تشکیلات نیز صورت می پذیرد.

ایده و راهکارهای لازم تشکل های دانشجویی در دورانِ کرونا

علی مزروعی (عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل): در بحثِ چالش‌ها، ما یک بحثی به نامِ خلاءِ تعریف شدنِ فعالیت داریم یعنی این بحث مطرح است که در یک شرایطِ این‌چنین که فعالیت‌ها بصورتِ حضوری نیستند (مثلِ زمانِ کرونا، و یا ایام تعطیلاتِ تابستان و...) چگونه باید برای این نیروها برنامه‌ریزی شود تا بتوانیم آن‌ها را حفظ کنیم و نکته بعدی راجع‌به بحثِ جذبِ در هنگامِ ثبت‌نامِ دانشجویانِ جدیدالورود بود که قبل از صحبت‌ها، به آن اشاره کردم که آشنایی با تشکل در بدوِ ورود به دانشگاه در حینِ ثبت‌نام که تشکل وارد عمل می‌شد و رابطه شکل می‌گرفت و بواسطۀ خدمتی که ارائه دادید، دانشجو به شما دِینی پیدا می‌کند که شما بعدها راحت‌تر می‌توانید با آن دانشجو ارتباط بگیرید و او را با تشکل آشنا کنید و به بدنۀ تشکل بیاورید و زمانی‌که شما این فرصت را ندارید، برای شروعِ صحبت با دانشجو، ممکن است که بهانه خوبی نداشته باشید برا کمک کردن به او و جذب کردن و شاید دانشجو رغبتِ چندانی برای تعامل و صحبت و گفت‌وگو با شما پیدا نکند. این پیش‌زمینۀ ذهنی وجود دارد که شما با قصد و غرضی جلو آمده و می‌خواهید او را جذبِ یکسری فعالیت‌هایی کنید اما در فرآیند ثبت‌نام دانشجو و ارتباط‌گیری با او، چون بهانۀ کمک کردن وجود دارد؛ او در درجۀ اول صرفاً به عنوان یک دوست به شما نگاه می‌کند و ارتباط‌گیری آسان‌تر می‌شود و در روند فعالیت‌ها دخیلی می‌شود.

یکی از بهترین و اصلی‌ترین راهکارهایی که می‌توان برای رفعِ این چالش‌ها درنظر گرفت؛ این است که نیروی تشکیلاتی هم به لحاظ علمی رشد کند و هم به لحاظ عملی، عملی به این صورت است که باتوجه به شرایطِ فعلی در دوران کرونا که امکانِ ارتباط‌گیریِ حضوری وجود ندارد، می‌توان از از مشخصاتِ موجود در سیستم دانشگاه که در هنگام ثبت‌نام دانشجو ثبت شده است، استفاده کرد.

در این مرحله می‌توان با برگزاریِ یکسری کلاس‌های مهارتی مانند فن بین بیان و سخنوری، تند خوانی و مدیریت زمان؛ بصورت مجازی، ارتباط‌گیری با دانشجو را گسترده‌تر کرد. بدین صورت دانشجو یک دیدِ خوبی نسبت به تشکل پیدا می‌کند که به او کمک کرده‌اید و بدونِ دریافتِ هزینه موجب مهارت‌افزاییِ او شده‌اید‌ و حسِّ خوبی به تشکل پیدا می‌کند و اعتماد می‌کند. و بعد از آن؛ می‌توان دانشجو را به فضای اعتقاداتی-تشکیلاتی وارد کرد‌.

مهدی خطیب دماوندی (مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی تهران): یکی از راه های جذب دانشجو در زمان شیوع بیماری کرونا از طریق تفاهم و تعامل میان تشکل ها با دفاتر معاونت آموزشی یا فرهنگی دانشکده ها امکان پذیر می­باشد. بدین صورت که با در اختیار قرار دادن راه های ارتباطی با دانشجویان از سمت دانشکده و دانشگاه ها، در بستر فضای مجازی تعامل میان دانشجویان و تشکل ها شکل بگیرد. تشکل ها نیز می توانند با برنامه ریزی برای برگزاری جشن ورودی جدید ها به صورت مجازی راه ارتباطی بین خود و دانشجویان جدید الورود را شکل دهند.

یکی از عناصر بسیار مهم جذب دانشجو در چنین فضایی استفاده حداکثری از نشریات دانشجویی است. البته، باتوجه به اینکه نشریات مکتوب و کاغذی امروزی از طرفداران کمتری برخوردار هستند، توصیه می­شود تا با استفاده از نشریات صوتی و تصویری که جذابیت های بیشتری برای جذب دانشجو دارند استفاده شود.

البته، در تهیه این نشریات دانشجویی نباید آرمانی نگاه کرد و به مسائل داغ سیاسی و اجتماعی پرداخت. دانشجوی ورودی جدید در این ایام تشنه یادگیری مهارت های آموزشی و درسی و پیدا کردن مسیری برای دنیای پیش روست. به همین جهت محتوای این نشریات باید با توجه به ضرورت های دانشجویان ورودی جدید تهیه و تنظیم شود.

مهدی فراهانی (دبیر فرهنگی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت): دانشجویان جدید وقتی واردِ دانشگاه شوند، وقتی ببیند عده‌ای در دانشگاه به فکرِ مهارت‌افزاییِ او هستند، حسِّ خوبی پیدا می‌کند. (مثل آموزش نرم افزارهای مختلف و...) از این قبیل کارها به عنوانِ قرنطینۀ تشکیلاتی یاد می‌شود.

مورد دیگر این است که اتحادیه یک بستری فراهم کرده و تحتِ عنوانِ دوره آموزشی السابقون که به صورتِ مجازی برای ورودی‌های جدید برگزار می‌کند.

مسئله بعدی؛ بحثِ حضورِ میدانی است. در گذشته ما در دانشگاه‌ها بصورتِ حضوری غرفه داشتیم و در سالن‌ها برنامه‌های خود را برگزار می‌کردیم اما اکنون این فرصت از ما گرفته شده و یاید در بسترِ شهری وارد عمل شویم و هر تشکل برای بقای خود به سمت فعالیت‌هایی می‌رود که بتواند در جامعه حضور پیدا کند. مثلِ رزمایشِ همدلی. و این امر خود باعثِ شناخته شدهِ تشکل در ان منطقه می‌شود.

ایده‌ها و پیشبینی برنامه‌های تشکل های دانشجویی در ۱۳ آبان

علی مزروعی (عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل): درخصوص ۱۳ آبان که یکی از مناسبت های مهم برای کل جنبش دانشجویی است علاوه بر همان شیوه های قدیمی که بحث گفتگوهای مجازی و مناظرات مجازی بود راه‌اندازی پویش‌های اجتماعی مثل پویشِ حمایت از تولیدکننده خود یک عاملِ تبلیغاتی در جامعه است.

کاری دیگر اینکه در فضای استکبارستیزی در فضای مجازی اگر بخواهیم که حرف‌مان را به بقیۀ دنیا هم بزنیم می‌توانیم از ابزار توئیتر استفاده کنیم.

اما کاری که اتحادیه انجام داد و نتیجه خوبی گرفت درخصوص نامه به اساتید دانشگاه های جهان بود. کاری که به مناسب روز قدس به اساتید دانشگاه های جهان نامه ارسال کرد و مواضع فلستین را معرفی کرد و بازخورد خوبی گرفت این کار را مجدد برای دانشجویان کشورهای عربی بخصوص اماراتی ها تکرار کرد و از آنها خواست درخصوص مواضع عادی سازی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی موضع بگیرند. حال دفاتر و تشکل های دانشجویی میتوانند از این قبیل نامه ها و ایمیل ها به مناسبت ۱۳ آبان برای خیلی از اساتید، چهره های سیاسی، هنرمندان و ... بفرستند.

مهدی خطیب دماوندی (مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی تهران): اساساً یکی از مهم ترین رویدادهای جنبش دانشجویی که در تاریخ کشور نیز ماندگار گردیده است، یوم الله ۱۳ آبان و رویداد مهم تسخیر لانه جاسوسی است. طبیعتا با تعطیلی دانشگاه ها امکان دعوت از چهره های سرشناس کشوری برای سخنرانی وجود ندارد، حتی بعید است که مسئولان حاضر باشند تا به صورت مجازی با دانشجویان مواجه شوند.

به نظرم فرصت بدی نیست تا از برنامه های ویترینی جنبش دانشجویی فاصله گیریم و کمی واقع­بینانه به فضا نگاه کنیم. کشور ما امروز تشنه راه حل است! از صدر انقلاب تاکنون بیشمار برنامه های ویترینی برگزار شده که عمده آن ها نیز دردی از کشور و انقلاب و دانشجو دوا نکرده و صرفا جنبه رد کردن گزارش عملکرد برای تشکل های دانشجویی داشته است. من پیشنهاد می کنم تا در این ایام، دوستان جنبش دانشجویی به دنبال ارائه راه حل های منطقی برای مشکلات کشور در همه زمینه ها بویژه مشکلات اقتصادی باشند. به هر ترتیب، بخش عمده ای مشکلات کشور نیز باید از طریق نخبگان دانشگاهی حل و فصل شود. در کنار این موضوع، اهمیت به مطالبه مقام رهبری از جنبش دانشجویی است. ایشان در کلیدی ترین قسمت سخنان خود در دیدار رمضانی امسال، بر اهمیت موضوع مطالبه گری تاکید کردند. به نوعی، ایشان تصریح نمودند که کار مطالبه گری باید از طریق جنبش دانشجویی صورت پذیرد نه این که علم کار دانشجویی به دست بیگانگان و معاندین بیفتد. در چنین فضایی، جنبش دانشجویی نقش حلقه واسطی میان مردم و حاکمیت را ایفا می کند و باید صدای مردم نزد حاکمیت باشد. بنابراین، مطالبه گری که جزو رسالت بنیادین جریان دانشجویی به شمار می رود همواره در دستور کار تشکل های دانشجویی قرار گیرد. در این زمینه نیز، دانشجویان باید به صورت تخصصی فعالیت نمایند نه اینکه صرفا در شیپور ناکارآمدی بدمند و دائما ابراز گله­ مندی کنند. مطالبه گری باید همواره با ارائه پیشنهاد و راهکار همراه باشد.

پیشنهادم برای برگزاری برنامه هایی نظیر ۱۳ آبان و ۱۶ آذر، ایجاد تالار گفتگوی مجازی است. بدین صورت که تشکل های دانشجویی فارغ از هرگونه نگاه سیاسی به مباحثه و گفتگو بپردازند. در این راستا، برای هم افزایی بیشتر می توان مطالعه و نقد و بررسی کتب مخلف را در دستور کار قرار داد. این اتفاق، در سال جاری که سال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است آثار و برکات بسیاری به همراه خواهد داشت. اولا، خروجی تالارهای مجازی و انتشار آن در فضای مجازی مردم و دانشجویان را برای مشارکت در فضای سیاسی سال ۱۴۰۰ بالا خواهد برد. ثانیا، مباحثه منطقی دانشجویان راه را برای تشخیص گزینه مناسب رئیس جمهوری بعدی کشور مساعد خواهد کرد. شاید در سال جاری، دانشجویان بتوانند سبب جریان سازی در جامعه و به تبع آن هادی مردم در انتخابات ریاست جمهوری باشند.

مهدی فراهانی (دبیر فرهنگی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت): مسئله ۱۳ آبان برای دانشجوها مخصوصا دفتر تحکیم وحدت بسیار حائز اهمیت است چون سرنوشت 13 آبان با تاریخچه دفتر تحکیم وحدت گره خورده است. ۱۶ آذر که روزِ دانشجو است، ریشه در ۱۳ آبان دارد که منجر به تسخیرِ سفارت آمریکا شده است. و ۱۳ آبان، خود یکی از مصادیقِ فعالیت‌های دانشجویی است که باید برای آن هویت‌سازی شود و فعالیت صورت گیرد.

باید این امر تبیین‌سازی (۱۳ آبان و مواضعِ دانشجویانِ آن دوره) گردد که اگر سفارتِ امریکا (لانۀ جاسوسی) تسخیر نمی‌شد، چه اتفاقی در آیندۀ انقلاب رُخ می‌داد؟ و این بحثی است که برنامه‌ها باید حول محورِ آن صورت گیرد و پاسخ‌گوی سوالاتِ جامعه امروزی باشد که چرا دانشجویان دست به این اقدام زدند.

گزارش از مسلم خلخال