سهم پژوهشگران، رشته‌های دانشگاهی و نظارت دانشگاه‌ها در بودجه طرح‌های پژوهشی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سال ۹۸
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با ارائه گزارشی از روند انتخاب و معرفی طرح‌های پژوهشی خود در سال ۱۳۹۸، میزان مشارکت و سهم رشته‌ها و دانشگاه‌های کشور از بودجه پژوهشی خود در سال جاری و همچنین سهم دانشگاه‌ها از نظارت بر این طرح‌ها را منتشر کرد.
صاحب‌خبر - پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عموی کشور، پرداختن به «پژوهش» در سازمان‌ها و دستگاه‌های مختلف و ادای سهم حداقلی پژوهش از تولید ناخالص داخلی کشور، موضوعی است که به رغم محدودیت‌های اعتباری موجود جایگاه ویژه‌ای در سهم بودجه‌ای و اعتباری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور داشته که این موضوع نشان دهنده اذعان نهاد به ارجمندی پژوهش و برداشتن گامی بلند به سمت تحقق اهداف و راهکارهای ملی در اسناد برنامه‌های توسعه‌ای و چشم‌انداز ۱۴۰۴ کشور است.بر این اساس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سال ۱۳۹۸ نیز با هدف افزایش شفافیت، تمرکز زدایی در صرف بودجه پژوهشی، ایجاد عدالت در فرصت‌های پژوهشی، انعقاد قرارداد با پژوهشگران و دامن زدن به رقابت میان آنها، ضمن اعلام نیازها و اولویت‌های نهاد با رویکرد آسیب‌شناسانه و مسئله‌محور خدمت‌گیران «مناطق روستایی، عشایری، کم‌برخوردار و سکونت‌گاه‌های غیررسمی و نواحی و حاشیه‌های شهری کمتر توسعه‌یافته» (به‌عنوان گروه هدف)، طی فراخوانی از پژوهشگران برای ارائه طرح‌های خود در قالب پیشنهاده، دعوت به عمل آورد.در مجموع بیش از ۸۰ پیشنهاده از ۴۰ دانشگاه، پژوهشکده و مراکز مختلف علمی پژوهشی دریافت شد به طور مشخص پژوهشگرانی از ۲۷ دانشگاه، پنج شرکت دانش‌بنیان، سه شرکت حقیقی، دو پژوهشگاه، یک مجموعه فرهنگی بزرگ، یک انجمن علمی و یک شرکت پژوهشی، در این فراخوان مشارکت کردند که ۲۵ پیشنهاده در ۱۲ عنوان موضوعی(RFP) به مرحله داوری حضوری و در نهایت ۱۵ طرح پژوهشی به عنوان طرح‌های پژوهشی نهاد در سال ۱۳۹۸ انتخاب و معرفی شدند.۱ در این راستا طرح پژوهشی «شناخت و سنجش نیازهای سالمندان به منظور طراحی خدمات و برنامه‌های متناسب برای کتابخانه‌های عمومی» از سوی دانشگاه زابل و به نمایندگی علمی اسماعیل وزیری، استادیار رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه زابل و نظارت مهرداد عربستانی، استادیار رشته انسان‌شناسی دانشگاه تهران، با اعتباری بالغ بر ۵۷۰ میلیون ریال در ۲۹ خرداد سال ۱۳۹۸ آغاز شد. فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.2 همچنین طرح پژوهشی «شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات محلی در حوزه خدمات کتابخانه عمومی (مورد مطالعه: شهرستان بهارستان استان تهران)» از سوی دانشگاه شهید بهشتی و به نمایندگی علمی مرضیه ابراهیمی، استادیار رشته علوم اجتماعی این دانشگاه و با نظارت عبدالحسین کلانتری، دانشیار رشته علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با اعتباری بالغ بر ۶۴۰ میلیون ریال، روز ۲۶ خرداد ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد. فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی نیز در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۳ طرح پژوهشی «تدوین سند راهبردی آگاهی‌رسانی، تبلیغ خدمات و برنامه‌های کتابخانه‌های عمومی کشور» نیز از سوی دانشگاه تهران به نمایندگی علمی محمدرضا اسمعیلی، استادیار رشته مدیریت دانشگاه تهران و با نظارت علی اکبر فرهنگی، استاد رشته مدیریت دانشگاه تهران با اعتباری بالغ بر ۵۰۵ میلیون ریال، در ۴ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد که فاز اول اجرایی این طرح در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در دی ماه ۹۸ به پایان خواهد رسید.۴ در ادامه این طرح‌ها، طرح پژوهشی «طراحی و استقرار نظام رتبه‌بندی کتابخانه‌های عمومی کشور» از سوی دانشگاه فردوسی مشهد و با نمایندگی علمی مجید سالاری، دانشیار رشته مهندسی صنایع این دانشگاه و با نظارت محسن اکبر پور، دانشیار رشته مهندسی صنایع دانشگاه امیرکبیر، با اعتباری بالغ بر ۴۷۰ میلیون ریال، روز ۵ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد. فاز اول اجرایی این طرح نیز در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در دی ماه ۹۸ به پایان خواهد رسید.۵ طرح پژوهشی «شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات محلی کرد در حوزۀ خدمات کتابخانه‌های عمومی: اطلاع‌رسانی، آموزش و فراغت فرهنگی» از سوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج و به نمایندگی علمی بهمن باینگانی، استادیار رشته علوم اجتماعی این دانشگاه و با نظارت مهرداد عربستانی، استادیار رشته انسان‌شناسی دانشگاه تهران، با اعتباری بالغ بر ۶۰۰ میلیون ریال، از ۹ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد. فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۶ همچنین طرح پژوهشی «شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات محلی آذری (در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان) در حوزۀ خدمات کتابخانه‌های عمومی: اطلاع‌رسانی، آموزش و فراغت فرهنگی» از سوی دانشگاه تبریز با نمایندگی علمی هاشم عطاپور، استادیاد رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی این دانشگاه و با نظارت رضا صفری شالی، استادیار رشته علوم اجتماعی دانشگاه خوارزمی، با اعتباری بالغ بر ۶۵۰ میلیون ریال، از ۹ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد که فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی نیز در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۷ طرح پژوهشی «طراحی و تدوین دوره‌های آموزش کاربران کتابخانه‌های عمومی، همراه با طرح کسب‌وکار و راهکار تأمین مالی هر دوره» از سوی دانشگاه تبریز با نمایندگی علمی کیومرث تقی‌پور، استادیار رشته علوم تربیتی این دانشگاه و با نظارت هاشم فردانش، استادیار رشته علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس، با اعتباری بالغ بر یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال، از ۱۰ تیرماه سال ۱۳۹۸ اغاز به‌کار کرد. فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی نیز در آبان ماه ۹۸ و فاز دوم آن در فروردین ۹۹ به پایان خواهد رسید.۸ طرح پژوهشی «شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات محلی بلوچ در حوزۀ خدمات کتابخانه‌های عمومی» از سوی دانشگاه سیستان و بلوچستان و به نمایندگی علمی محمد حسین‌بر، دانشیار رشته علوم اجتماعی این دانشگاه و با نظارت رضا صفری شالی، استادیار رشته علوم اجتماعی دانشگاه خوارزمی، با اعتباری بالغ بر۶۰۰میلیون ریال از ۱۱ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد که فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی نیز در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۹ همچنین طرح پژوهشی «شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات محلی مناطق سیستانی استان سیستان و بلوچستان در سه حوزۀ خدمات کتابخانه‌های عمومی: اطلاع‌رسانی، آموزش و فراغت» نیز از سوی دانشگاه سیستان و بلوچستان و به نمایندگی علمی مرتضی مسرور، دانشیار رشته علوم اجتماعی این دانشگاه و با نظارت رضا صفری شالی، استادیار رشته علوم اجتماعی دانشگاه خوارزمی، با اعتباری بالغ بر۶۰۰میلیون ریال از ۱۱ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد که فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی نیز در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۱۰در ادامه اجرای طرح‌های پژوهشی نهاد در سال جاری، طرح «بررسی و مهندسی فرایندهای جاری نهاد کتابخانه‌های عمومی، با هدف پیاده‌سازی نظام مدیریت فرایند» از سوی دانشگاه تهران و به نمایندگی علمی علی ترابی، استاد رشته مهندسی صنایع این دانشگاه و با نظارت محسن اکبریان، دانشیار رشته مهندسی صنایع دانشگاه امیرکبیر، با اعتباری بالغ بر ۲ میلیارد و ۲۰ میلیون ریال از ۲۴ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز به کار کرد و فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی در آبان ماه ۹۸ و فاز دوم آن در فروردین ۹۹ به پایان خواهد رسید.۱۱طرح پژوهشی «شناسایی و سنجش نیازهای معلولان به منظور طراحی خدمات و برنامه های متناسب برای کتابخانه‌های عمومی» از سوی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، با نمایندگی منصوره فیض‌آبادی دکترای رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی این دانشگاه و با نظارت مهرداد عربستانی، استادیار رشته انسان‌شناسی دانشگاه تهران، با اعتباری بالغ بر ۷۹۰ میلیون ریال، از ۲۵ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد و فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی نیز در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۱۲طرح «تدوین برنامۀ آموزش کتابداران کتابخانه های روستایی نیازسنجی، طراحی و ارزشیابی» به صورت فردی توسط محمد حسینی دکترای رشته علوم تربیتی و با نظارت هاشم فردانش، استادیار رشته علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس، با اعتباری بالغ بر ۷۳۰ میلیون ریال، از مهرماه سال ۱۳۹۸ آغاز خواهد شد و فاز اول اجرایی آن در آذر ماه ۹۸ و فاز دوم آن در شهریور ۹۹ به پایان خواهد رسید.۱۳همچنین طرح پژوهشی «ارتقاء سرمایه فرهنگی در کتابخانه‌های عمومی با رویکرد نیازهای محلی» از سوی دانشگاه علامه طباطبایی و با نمایندگی علمی آرمین امیر، استادیار رشته علوم اجتماعی این دانشگاه و با نظارت عبدالحسین کلانتری، دانشیار رشته علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با اعتباری بالغ بر ۸۷۰ میلیون ریال از مهرماه سال جاری آغاز خواهد شد و فاز اول اجرایی این طرح پژوهشی نیز در مهرماه ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۱۴طرح «شناخت و سنجش نیازهای اجتماعات محلی شهرستان فامنین در حوزه خدمات کتابخانه عمومی (اطلاع‌رسانی، آموزش و فراغت فرهنگی)» نیز به صورت فردی توسط سجاد یاهک دکترای رشته علوم اجتماعی و با نظارت عبدالحسین کلانتری، دانشیار رشته علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با اعتباری بالغ بر ۵۲۰ میلیون ریال از مهر ماه سال جاری آغاز خواهد شد و فاز اول اجرایی آن در آذر ماه سال ۹۸ و فاز دوم آن در اسفند ۹۸ به پایان خواهد رسید.۱۵همچنین طرح «تدوین و اجرای الگوی ارزیابی عملکرد مدیران نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» از جمله طرح‌های آغاز شده در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است که از سوی دانشگاه علامه طباطبایی، با نمایندگی علمی داود حسین‌پور، دانشیار رشته مدیریت این دانشگاه و با نظارت علی رضائیان، استاد رشته مدیریت دانشگاه شهید بهشتی با اعتباری بالغ بر ۷۶۰ میلیون ریال، در حال اجرا است که فاز اول اجرایی این طرح در تیر ماه سال جاری به پایان رسیده و فاز دوم آن در شهریور ماه سال جاری به پایان خواهد رسید.سهم رشته ها از بودجه پژوهشی سال ۱۳۹۸بودجه پژوهشی نهاد در سال ۹۸ به پنج رشته اختصاص یافته است که بر این اساس سهم هر رشته به ترتیب:رشته علوم اجتماعی ۳۲ درصدمهندسی صنایع ۲۱ درصدعلم اطلاعات و دانش شناسی ۱۸ درصدعلوم تربیتی ۱۸ درصدو رشته مدیریت ۱۱ درصد است.در این میان و بر اساس تجزیه اطلاعات طرح های پژوهشی سهم هر دانشگاه از نظارت بر طرح ها از این قرار است:دانشگاه تهران با نظارت بر ۶ طرح در رشته علوم اجتماعی و ۱ طرح در رشته مدیریتدانشگاه تربیت مدرس با نظارت بر ۲ طرح در رشته علوم تربیتیدانشگاه شهید بهشتی با نظارت بر ۱ طرح در رشته مدیریتدانشگاه خوارزمی با نظارت بر ۳ طرح در رشته علوم اجتماعیدانشگاه امیرکبیر با نظارت بر ۲ طرح در رشته مهندسی صنایعسهم دانشگاه ها از بودجه پژوهشی سال ۹۸همچنین با دسته بندی اطلاعات به دست آمده از طرح های پژوهشی سهم هر دانشگاه از بودجه پژوهشی سال ۹۸ مشخص شد. بر این اساس:دانشگاه تهران ۲۱ درصد،دانشگاه تبریز ۱۸ درصد،دانشگاه فردوسی مشهد ۵ درصد،دانشگاه علامه طباطبایی ۱۴ درصد،دانشگاه شهید بهشتی ۶ درصد،دانشگاه آزاد سنندج ۵ درصد،دانشگاه زابل ۵ درصد،دانشگاه سیستان و بلوچستان ۱۰ درصد،دانشگاه علوم پزشکی سبزوار ۶ درصد،و پژوهشگران فردی ۱۰ درصد از بودجه پژوهشی سال ۹۸ را به خود اختصاص داده اند.∎