شناسهٔ خبر: 24656026 - سرویس استانی
منبع: فارس | لینک خبر

یادداشت مهمان/الکساندر کنیازف

آسیای مرکزی فاقد یکپارچگی اقتصادی و سیاسی است

کارشناس سیاسی روس با اشاره به نشست اخیر سران آسیای مرکزی در «آستانه» قزاقستان گفت: کشورهای منطقه به جز اشتراکات محدود که از زمان شوروی سابق در آنها وجود دارد فاقد یکپارچگی اقتصادی و سیاسی می‌باشند.

صاحب‌خبر -

«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس در یادداشت اختصاصی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد به بررسی نتایج نخستین نشست مشاوره ای سران کشورهای آسیای مرکزی پرداخته است.

در این یادداشت آمده است: همانگونه که انتظار می رفت نخستین نشست مشاوره ای سران کشورهای آسیای در «آستانه» نتایج مشخص و قابل توجهی به همراه نداشت. چهارچوب چنین نشست ها در آینده چیزی بیش از یک فرصت برای مشاوره در رابطه با موضوعات مورد علاقه متقابل نخواهد بود. اما مشکل اینجاست که موضوعاتی که بتوانند همزمان مورد علاقه پنج کشور منطقه قرار بگیرند، تقریبا وجود ندارد.

قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان تنها در زمان روسیه تزاری و اتحاد شوروی دارای اشتراکات مختلفی بودند در حال حاضر تنها زبان روسی در بین آنها به صورت مشترک آن هم در بین نخبگان سیاسی استفاده می‌گردد، این کشورها در اصل از مشترکات بسیار محدودی برخوردار می باشند. در پنج کشور منطقه مدل های کاملا متفاوت اقتصادی و سیاسی دنبال می شوند.

ترکمنستان با انزواطلبی مطلق خود مشارکت در هر گونه ائتلاف های چندجانبه را مردود می داند و ازبکستان نیز در دکترین سیاست خارجی خویش بر پایبندی به روابط خارجی دو جانبه تاکید دارد. قزاقستان و قرقیزستان متعهد به شرایط عضویت خود در اتحاد اقتصادی اوراسیا بوده و علاوه بر آن این کشورها به همراه تاجیکستان به عنوان اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی بر تعهدات مشخصی پایبند می‌باشند. البته این را می توان به عنوان موفقیت سیاست منطقه ای روسیه ارزیابی کرد اگرچه هنوز پیامدهای دراز مدت این سیاست روشن نیست.

در مجموع منطقه ای که امروز از آن به عنوان «آسیای مرکزی» یاد می شود به طور عمده یک منطقه ای جغرافیایی بوده و فاقد یکپارچگی اقتصادی و سیاسی است. بین ترکمنستان و قرقیزستان یا ترکمنستان و تاجیکستان هیچ گونه منافع مشترک به نظر نمی رسد. این در حالی است که در روابط دوجانبه میان تاجیکستان و ازبکستان، قرقیزستان و ازبکستان مشکلات جدی وجود داشته و در روابط بین این کشورها نیز یک سری از موانع وجود دارد.

البته با تغییر سیاست منطقه‌ای ازبکستان، فضای کلی آسیای مرکزی به طور مثبت بهبود یافته است، ولی هنوز روشن نیست که چنین شرایطی تا کجا پایدار باقی خواهد ماند. گذشته از آن کشورهای منطقه به صورت جدی آمادگی برای ایجاد سازمان منطقه ای را ندارند، به خصوص اینکه تشکیل چنین یک سازمانی به معنای واگذاری بخشی از حق حاکمیت ملی از سوی این کشورها خواهد بود.

دیگر اینکه روسای جمهور ازبکستان و قزاقستان به عنوان مبتکران برگزاری نشست آستانه هیچ گاهی ایده ایجاد یک ائتلاف یا ساختار جدید منطقه ای مطرح نکرده اند. به طور عمده تعدادی از کارشناسان و روزنامه نگاران بودند که از این نشست به عنوان تمایل کشورهای منطقه برای تشکیل اتحاد جدید منطقه ای صحبت به میان آوردند.

امروزها مراکز غربی و به خصوص آمریکایی ضمن تلاش های برای انسجام آسیای مرکزی، به طور فعال روی «وحدت تاریخی» منطقه تاکید می کنند که در اصل هیچ گاهی در تاریخ وجود نداشته است و با مانور روی این موضوع می‌خواهند ضرورت ایجاد «آسیای مرکزی بزرگ» را توجیه کنند. این پروژه از سوی واشنگتن به اصطلاح به روز شده و حالا «نشست 5+1» عنوان گرفته است.  

اهداف ژئوپولیتیکی و ژئواقتصادی این پروژه تحقق منافع آمریکا را دنبال کرده و در مخالفت با منافع منطقه ای روسیه، چین و ایران قرار دارد. نخبگان سیاسی کشورهای منطقه نیز با توجه به منافع فعلی خود گه گاهی نسبت به این پروژه واکنش نشان می دهند.

این نکته جالب و معنادار است که «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان ایده برگزاری نشست های دائمی سران کشورهای آسیای مرکزی را برای اولین بار در واشنگتن مطرح کرد و «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان نیز دقیقا در واشنگتن از ابتکار عمل آمریکا در خصوص «نشست 5+1» حمایت کرد و خواستار فعال سازی بیشتر سیاست منطقه ای «کاخ سفید» شد.

در سطح تاکتیکی برای روسای جمهور و نخبگان سیاسی منطقه پشتیبانی از پروژه های آمریکایی فرصتی برای انجام مانور در چهارچوب سیاست خارجی چندبعدی و چندسویه این کشورها دانسته می شود. اما این بدان معنا نیست که آنها در حقیقت جانبدار و حامی همگرایی واقعی منطقه ای می‌باشند.

انتهای پیام/.