سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز؛ چین از زمان آغاز جنگ اوکراین، از طریق خرید نفت روسیه و تأمین کالاها، به روسیه کمک کرده و این اقدامات را به‌عنوان روشی برای مقابله با تحریم‌های غربی می‌بیند. چین همچنین به‌طور فعال در حال مطالعه و آزمایش روش‌های دور زدن تحریم‌هاست تا در صورت وقوع بحران مشابه در تایوان، قادر به مدیریت تحریم‌های احتمالی علیه این کشور باشد. در این راستا، چین کارگروه‌های تخصصی تشکیل داده که به‌طور دوره‌ای با مقامات روسی در ارتباط است. به طور کلی روابط اقتصادی چین و روسیه پس از حمله روسیه به اوکراین گسترش یافته و تجارت دوجانبه به رکورد ۲۴۰ میلیارد دلار رسید، اما این رابطه نابرابر است. چین با ذخایر ارزی زیادی که دارد، تلاش می‌کند تا وابستگی خود به دارایی‌های دلاری را کاهش دهد. همچنین، چین به گسترش روابط اقتصادی با روسیه و دیگر کشورها برای کاهش آثار تحریم‌ها و بهبود استقلال اقتصادی خود از تحریم‌های غربی تمرکز دارد.

چین از زمان آغاز جنگ اوکراین، از طریق خرید نفت روسیه و تأمین کالاهایی از میکروالکترونیک تا ماشین‌های لباسشویی، از اقتصاد روسیه حمایت کرده است. در عین حال، پکن از این وضعیت به نفع خود بهره‌برداری کرده و این موضوع به‌عنوان یک تجربه واقعی در مورد چگونگی دور زدن تحریم‌های غربی در نظر گرفته می‌شود. کارگروه‌های تخصصی که چین در ماه‌های پس از حمله تمام‌عیار روسیه به اوکراین تشکیل داده، تأثیر تحریم‌ها را مطالعه کرده و به‌طور منظم گزارش‌هایی را تهیه می‌کند. هدف این گروه، یادگیری نحوه کاهش اثر تحریم‌ها است، به‌ویژه در صورتی که یک بحران در تایوان منجر به تحریم‌های مشابه از سوی ایالات متحده و متحدانش علیه چین شود.

اقتصاد روسیه در طول جنگ اوکراین به‌طرز شگفت‌انگیزی مقاوم بوده است، اما اخیراً نشانه‌هایی از آسیب‌پذیری آن، تحت فشارهای غربی به چشم می‌خورد. در هفته گذشته، روبل روسیه پس از تحریم‌های جدید بانکی آمریکا به پایین‌ترین حد خود از ابتدای جنگ رسید. بخش عمده‌ای از پایداری اقتصادی روسیه به صادرات نفت و همکاری‌اش با پکن برمی‌گردد، زیرا رهبران هر دو کشور در تلاش هستند تا نظم جهانی تحت رهبری ایالات متحده را به چالش بکشند.

الکساندر گابوئف، مدیر یک اندیشکده تخصصی در حوزه روسیه و اوراسیا که به روابط چین و روسیه می‌پردازد، گفت: «برای چینی‌ها، روسیه واقعاً یک زمین بازی برای آزمایش نحوه عملکرد تحریم‌ها و نحوه مدیریت آن‌ها است.» در چارچوب این تلاش، مقامات چینی به‌طور دوره‌ای به مسکو سفر می‌کنند تا با بانک مرکزی روسیه، وزارت دارایی و دیگر نهادهای مرتبط، برای مقابله با تحریم‌ها ملاقات کنند. این تحقیق چینی، که پیش‌تر گزارش نشده بود، نمونه‌ای از دوران جدید جنگ اقتصادی است که توسط حمله روسیه به اوکراین آغاز شده است.

کارگروه تخصصی چین برای مقابله با تحریم‌های روسی، به هی لیفنگ، معاون نخست‌وزیر چین که بر امور اقتصادی و مالی نظارت دارد، گزارش می‌دهد. هی، که ارتباط مستقیم با شی، رهبر چین دارد، معمار اصلی حفظ استقلال اقتصادی چین از تحریم‌های غربی است. یک فرد آشنا با تلاش‌های چین برای مقابله با تحریم‌ها گفت: «پکن به‌طور جدی تقریباً به همه چیز علاقه‌مند است: از روش‌های دور زدن تحریم‌ها تا انواع مختلف اثرات مثبت، مانند مشوق‌هایی برای توسعه تولید داخلی.»

روابط روسیه و چین از زمان حمله به اوکراین شکوفا شده است. تجارت دوجانبه در سال گذشته به رکورد ۲۴۰ میلیارد دلار رسید که عمدتاً به‌لطف فروش نفت روسیه بوده است. اما رابطه میان چین و روسیه نابرابر بوده است؛ در حالی که چین حدود یک‌سوم از کل تجارت روسیه را تشکیل می‌دهد، روسیه بخش کوچکی از تجارت چین را به خود اختصاص می‌دهد.

یکی از حوزه‌های نگران‌کننده برای چین، ذخایر ارزی خارجی آن است که بیش از ۳.۳ تریلیون دلار ارزش دارد و بزرگ‌ترین ذخیره در جهان به شمار می‌رود. اقدامات آمریکا و متحدانش برای مسدود کردن دارایی‌های روسیه در خارج از کشور پس از حمله به اوکراین، پکن را بر آن داشت تا به‌طور فعال‌تری به‌دنبال روش‌هایی برای تنوع‌بخشی به ذخایر خود، دور از دارایی‌هایی که به دلار وابسته هستند، مانند اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده، باشد.

در نشانه‌ای از توجه بالاترین مقامات به خطرات تحریمی مرتبط با این ذخایر، شی جین‌پینگ، رهبر چین، در پاییز ۲۰۲۳ به‌ دور از انتظار، از اداره دولتی ارز خارجی چین (State Administration of Foreign Exchange – SAFE) دیدن کرد. طبق گفته افرادی که به فرآیند تصمیم‌گیری پکن نزدیک هستند، در جریان این بازدید، شی پرسش‌هایی درباره چگونگی حفاظت از این ذخایر مطرح کرد.

کارگروه های تخصصی چین برای مقابله با تحریم‌های روسی، به هی لیفنگ، معاون نخست‌وزیر چین که بر امور اقتصادی و مالی نظارت دارد، گزارش می‌دهد. در حال حاضر، مقامات چینی در حال آماده‌سازی برای “سناریوی شدید” یک درگیری مسلحانه و تبعات اقتصادی آن هستند. وزارت امور خارجه چین اعلام کرد که کشورش « همواره به انجام تبادل و همکاری عادی با تمام کشورهای جهان، از جمله روسیه، بر اساس برابری و منافع متقابل متعهد بوده است.»

شی جی پینگ به مقامات دستور داده است که تجارت را گسترش داده و روابط اقتصادی با روسیه را عمیق‌تر کنند تا یک «محرک داخلی» بزرگتر برای این رابطه به وجود آید. در حالی که ایالات متحده پیش از این تحریم‌هایی علیه چین اعمال کرده است، از جمله محدودیت‌های صادراتی بر روی میکروچیپ‌های پیشرفته و تدابیری بر ضد شرکت مخابراتی هوآوی، بحران تایوان می‌تواند به جنگ اقتصادی با ابعادی متفاوت منجر شود.

روسیه در واکنش به تحریم‌های غربی، جریان‌های کالا را به سمت دیگر هدایت کرده، تزریق‌های مالی عظیمی به اقتصاد انجام داده و از طریق کشورهای همسایه از کنترل‌های صادراتی اجتناب کرده است. این اقدامات، اقتصاد روسیه را تثبیت کرده و به مسکو این امکان را داده است که جنگ خود را ادامه دهد، حتی در حالی که تحریم‌ها چشم‌انداز رشد بلندمدت کشور را تحت تأثیر قرار داده است. یکی از درس‌های مهمی که چین از تجربه روسیه آموخته، اهمیت آمادگی است.

روس‌ها برای دور زدن سقف قیمت نفت، از شبکه‌ای از نفت‌کش‌ها استفاده می‌کنند که متعلق به کشورهای غربی یا تحت بیمه شرکت‌های غربی نیستند. تحلیلگران می‌گویند بیش از نیمی از نفت دریایی روسیه اکنون با این

 « ناوگان سایه‌ای » حمل می‌شود و ایالات متحده و متحدانش در تلاشند تا کشتی‌هایی را که تحریم شده‌اند، هدف قرار دهند. در همین حال، روسیه مسیری از طریق جمهوری‌های سابق شوروی یافته است تا کالاهای ممنوعه غربی، از خودروهای لوکس گرفته تا کالاهای دو منظوره با کاربردهای نظامی مانند میکروچیپ‌ها، را از طریق آن‌ها وارد کند که به آن «گردشگاه اوراسیا» گفته می‌شود.