به گزارش خبرگزاری ایمنا، معاینه‌فنی خودرو یکی از اقدامات مهم برای حفظ سلامت محیط زیست و کاهش آلودگی هوا است و این فرایند به‌منظور ارزیابی عملکرد فنی خودروها از جمله سیستم‌های آلایندگی، ترمز، تعلیق و سیستم‌های برقی انجام می‌شود.
در کشور ما معاینه‌فنی خودرو به‌طور دوره‌ای الزامی است، زیرا یکی از منابع اصلی آلودگی هوا به‌شمار می‌رود، به‌ویژه در شهرهای بزرگ که ترافیک سنگین دارد، از این‌رو معاینه‌فنی موجب می‌شود که خودروها از نظر میزان آلایندگی به استانداردهای لازم برسد. بررسی سیستم‌های اگزوز، کاتالیزور و دیگر اجزای آلایندگی، کمک می‌کند تا از انتشار گازهای مضر همچون کربن مونوکسید، نیتروژن‌اکسیدها و هیدروکربن‌ها جلوگیری شود.
در فرایند معاینه‌فنی خودروها مشکلات کوچک شناسایی می‌شود؛ از طریق این فرایند می‌توان از انتشار آلایندگی‌های مضر جلوگیری، عملکرد بهینه خودرو را تضمین و به حفظ سلامت عمومی کمک کرد، از این‌رو برای اثربخشی بیشتر این طرح، نظارت دقیق‌تر و اجرای قوانین به‌طور کامل ضروری است.
بر اساس ماده ۶ قانون هوای پاک، تمام وسایل نقلیه از جمله سبک، نیمه‌سنگین، سنگین و موتورسیکلت که توسط بخش‌های دولتی، عمومی و غیردولتی به کار گرفته می‌شوند، ملزم به دریافت گواهی معاینه‌فنی پس از طی دوره معافیت خود بر اساس قانون هستند؛ یکی از بندهای قانون هوای پاک به موضوع معاینه‌فنی خودروها به‌منظور کنترل میزان آلایندگی آن‌ها اختصاص دارد.
در تبصره یک ماده ۶ قانون هوای پاک مبنی‌بر اعمال قانونی خودروهای بدون معاینه‌فنی از سوی مجموعه راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی، معاینه‌فنی می‌تواند نقش برجسته‌ای در بهبود کیفیت عملکرد خودروها و به‌تبع آن بهبود کیفیت هوا، بهینه‌سازی مصرف سوخت و بهبود ایمنی تردد وسایل نقلیه کشور برعهده داشته باشد، بنابراین در مقوله ترغیب شهروندان به استفاده از خدمات معاینه‌فنی و اجرای قانون هوای پاک با توجه به ظرفیت ارزشمندی که در این زمینه در کشور شکل گرفته است، از آن استفاده نمی‌شود، همکاری دستگاه‌های مسئول در عمل به وظایف خود بر اساس قانون هوای پاک و همکاری مضاعف مجموعه پلیس راهنمایی و رانندگی در این خصوص بسیار ضروری است.
طبق برآوردهای انجام‌شده، انجام معاینه‌فنی و تأثیر آن در کاهش آلودگی هوا بسیار مهم است، به‌طوری که موجب کاهش ۱۶ درصدی در مقدار آلاینده CO (منواکسیدکربن) و کاهش ۱۰ درصدی در مقدار آلاینده HC (هیدروکربن‌های نسوخته) در خودروهای انژکتوری می‌شود.
معاینه‌فنی خودروها برای کاهش سهم منابع متحرک در آلودگی هوا است
ابوالفضل قربانی، رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر اصفهان در این‌باره به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، موضوع معاینه‌فنی خودروها در راستای کاهش سهم منابع متحرک در آلودگی هوا از دیرباز در وظایف مدیریت شهری قرار گرفت، از این‌رو معاینه‌فنی خودرو از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است و خودروهایی که گواهی معاینه‌فنی ندارند، مشمول جرایم قانونی می‌شوند.
وی با اشاره به تردد تعداد زیاد خودروها در سطح شهر و استاندارد نبودن وضعیت سیستم احتراق آن‌ها ادامه می‌دهد: میزان آلایندگی این خودروها در سطح شهر زیاد است، همچنین هر موتورسیکلت می‌تواند برابر با ۱۰ خودرو آلودگی ایجاد کند.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: مدیریت شهری درباره ایجاد، احداث و توسعه مراکز معاینه‌فنی خودروها از دیرباز اقدام کرده و در حال حاضر این مراکز در سطح شهر مشغول خدمت‌رسانی و سرویس‌دهی است؛ از شهروندان تقاضا می‌شود به معاینه‌فنی خودروی خود توجه لازم را داشته باشند، چراکه تسهیلات لازم را برای شهروندان فراهم کرده‌ایم.
قربانی با بیان اینکه سهم منابع متحرک در آلودگی هوا بیشتر از سهم منابع ثابت است، می‌گوید: طبق مطالعات انجام‌شده توسط دانشگاه صنعتی اصفهان درباره میزان آلودگی هوای شهر اصفهان و منابع آلوده‌کننده، مشخص شد که منابع متحرک سهم بسیاری در این آلودگی دارد.
فعالیت ۱۳ خط معاینه‌فنی خودرو در اصفهان
سیدعلی عبدالهی، مدیرعامل سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان در این‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به‌طور متوسط ۲۰ درصد از خودروهایی که به مراکز معاینه‌فنی مراجعه می‌کنند، بنا به‌دلایل مختلف مردود می‌شوند و بیشتر آن‌ها پس از رفع عیب در مهلت قانونی برای دریافت گواهی معاینه‌فنی مجدد به مراکز معاینه‌فنی خودرو مراجعه می‌کنند.
وی با بیان اینکه سهم قابل توجهی از آلودگی هوای کلان‌شهرها مرتبط با منابع متحرک‌آلاینده است، می‌افزاید: در مراکز معاینه‌فنی مواردی از جمله آلایندگی، ایمنی و وضعیت ظاهری خودرو بررسی می‌شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان با بیان اینکه در حال حاضر در شهر اصفهان با هشت مرکز معاینه‌فنی خودرو آماده خدمت‌رسانی به شهروندان هستیم، تاکید می‌کند: مراکز همدانیان، ارغوانیه، امیرکبیر، خوراسگان، شفق، مرکز تاکسیرانی در بلوار فرزانگان، مرکز راهور و مرکز انجمن حمایت در مجموع با ۱۳ خط معاینه‌فنی در خدمت شهروندان است.
عبدالهی می‌گوید: در سال جاری با توجه به مراجعه شهروندان و تکریم ارباب‌رجوع یک خط به مرکز معاینه‌فنی ارغوانیه اضافه شد و در حال حاضر این مرکز با دو خط فعال به شهروندان خدمت‌رسانی می‌کند.
وی با اشاره به اینکه مراکز معاینه‌فنی تاکسیرانی سه خط، جی سه خط، ارغوانیه دو خط و سایر مراکز با یک خط آماده خدمت‌رسانی به شهروندان است، ادامه می‌دهد: علاوه‌بر مراکز معاینه‌فنی خودرو، سه خط معاینه‌فنی موتورسیکلت در مراکز همدانیان، شفق و انجمن حمایت فعال است و شهروندان می‌توانند با مراجعه به این مراکز نسبت به دریافت معاینه‌فنی موتور سیکلت اقدام کنند، همچنین مرکز معاینه‌فنی خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین در بلوار فرزانگان (مقابل باغ فدک) مشغول به فعالیت است و خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین می‌توانند به آن مراجعه کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان با بیان اینکه مطابق قانون هوای پاک هر خودرویی که سن تولید آن بیش از چهار سال باشد، باید سالانه به مراکز مراجعه و نسبت به دریافت معاینه‌فنی اقدام کند، خاطرنشان می‌کند: اگر خودرویی بدون معاینه‌فنی در سطح شهر تردد کند، توسط دوربین‌های نظارتی جریمه می‌شود و اگر خودرویی آلایندگی مشهود داشته باشد، توسط عوامل پلیس راهور متوقف و اعمال قانون می‌شود.
عبدالهی می‌گوید: شهروندان می‌توانند به‌صورت حضوری به مراکز مراجعه یا از طریق وبگاه http://fani.hamlebar.com به‌صورت اینترنتی نوبت خود را ثبت کنند، همچنین شهروندانی که از سامانه مذکور استفاده می‌کنند، می‌توانند روز و ساعت مراجعه را به اختیار خود انتخاب و از اتلاف وقت در مراجعه به مراکز معاینه‌فنی جلوگیری کند.
وی اضافه می‌کند: امیدواریم شهروندان با مراجعه به‌موقع به مراکز و دریافت معاینه‌فنی خودرو، سهم خود را در حفظ محیط زیست شهری و انجام وظیفه اجتماعی انجام دهند.
آلودگی هوا و معاینه‌فنی خودرو رابطه مستقیم دارد
جمشید لقایی، مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: معاینه‌فنی برای خودروهای سواری با سن چهار سال به بالا و وسایل نقلیه عمومی با سن بالای یک سال الزامی است.
وی با بیان اینکه زمانی که عمر ناوگان حمل‌ونقل عمومی به فرسودگی می‌رسد، تعداد دفعات معاینه‌فنی دوبرابر می‌شود و رانندگان این ناوگان باید دو بار در سال به مراکز معاینه‌فنی مراجعه کنند، اضافه می‌کند: در مراکز معاینه‌فنی ابعاد مختلفی از جمله وضعیت ظاهری، ایمنی و آلایندگی خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرد، همچنین وضعیت آلایندگی خودرو تأثیر مستقیمی در آلودگی هوای شهر دارد.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: به‌دلیل اینکه بعضی از خودروهای شهر به مراکز معاینه‌فنی شهرستان‌های مجاور مراجعه می‌کنند، همواره تناقضی در آمار مراجعه مردم به مراکز معاینه‌فنی وجود داشته است.
لقایی با اشاره به اینکه قطعه مهمی در خودروها با عنوان کاتالیزور است که در مسیر خروجی دود از اگزوز قرار می‌گیرد، می‌گوید: کاتالیزور باید بسیاری از دودهای سمی را تصفیه کند، اما این قطعه تاریخ انقضا دارد و به‌طور طبیعی پس از مدتی کارایی خود را از دست می‌دهد، بنابراین کاتالیزور باید به‌موقع تعویض و جایگزین شود.
وی ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی و افزایش قیمت‌ها، شهروندان توجه جدی به قطعه کاتالیزور نداشته‌اند و تا زمانی که در محدود مجاز آلایندگی قرار داشته باشند، از همان کاتالیزور اولیه استفاده می‌کنند و به فکر تعویض یا جایگزین آن نیستند.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: استاندارد سوخت و موتور خودرو باید هر سال ارتقا و هم‌زمان میزان استاندارد آلایندگی خودرو کاهش پیدا کند و با جدیت بیشتری با این موضوع برخورد شود، اینگونه اقدامات تنها با پیگیری سازمان محیط زیست، مرجع تصویب، مجلس شورای اسلامی و مراکز معاینه‌فنی شهرداری اصفهان به تصویب می‌رسد.
لقایی می‌گوید: دغدغه اصلی این است که تمام رانندگان خودروهای مشمول معاینه‌فنی، برای تمدید گواهی معاینه‌فنی خودروی خود به موقع به مراکز معاینه‌فنی مراجعه کنند.
وی با بیان اینکه نداشتن گواهی معاینه‌فنی خودرو تخلف است، می‌افزاید: خودروهایی که گواهی معاینه‌فنی ندارد، باید توسط دوربین‌های مکانیزه و پلاک‌خوان یا پلیس راهور اعمال قانون شود و شهروندان نیز آگاه باشند که هرچقدر خودروی آن‌ها آلودگی کمتری تولید کند، آب و هوای بهتری را تنفس می‌کنند.
به گزارش ایمنا، نظارت مطلوب بر کنترل آلایندگی خودروها با توجه به تاکید قانونی آن در بند ۶ قانون هوای پاک در مراکز معاینه‌فنی فارغ از اینکه در کلان‌شهرها باشد یا در شهرهای دیگر، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش سطح انتشار آلاینده‌ها به‌خصوص در مواقع تشدید پدیده وارونگی دما داشته باشد.
طبق اعلام مرکز داده‌کاوی سامانه سیمفا (سامانه یکپارچه معاینه‌فنی ایران)، فرایند معاینه‌فنی، ۹۵ درصد در بهبود عملکرد سیستم ترمز، ۹۳ درصد در بهبود انحراف محور، ۹۱ درصد در بهبود عملکرد کمک فنر، ۹۱ درصد در کاهش آلایندگی و ۹۰ درصد در بهبود وضعیت ظاهری خودروها مؤثر بوده است و به‌شدت می‌تواند در مواردی همچون کاهش آلودگی هوا، بهینه‌سازی مصرف سوخت و ایمنی خودروها و به‌تبع آن سلامتی شهروندان مؤثر باشد.