آناتومی مچ پا
مفصل پا، متشکل از سه استخوان اصلی در کنار یکدیگر است. استخوان‌های درشت نی و نازک نی، منتهی به استخوان برجسته قوزک پا هستند. در واقع این برجستگی، قوزک داخلی و خارجی نامیده می‌شود. مفصلی به نام تیبیوفیبولار تحتانی، بین استخوان بزرگ یعنی درشت نی و استخوان کوچک، نازک نی قرار دارد و از طرفی به استخوان تالوس یا قاپ کف پا متصل می‌شود تا مفصلی به نام تالوکرورال شکل بگیرد.
تالوکرورال، تحت عنوان مفصل اصلی مچ پا، موظف به انجام حرکت‌های رو به عقب (دورسی فلکشن) و حرکت رو به پایین (وپلانتارفلکشن) است. نقش اصلی این مفصل، تحمل بخش اعظم وزن بدن است. زیر مفصل تالوکرورال و مابین استخوان قاپ و استخوان پاشنه، مفصلی به نام ساب تالار قرار دارد که مسئولیت چرخش مچ پا به داخل (اینورژن) و چرخش رو به بیرون (اورژن) را عهده‌دار است.
تمام مفاصلی که نام بردیم، دارای غضروف مفصلی با سطحی هموار و براق است که لغزش استخوان‌ها را بر یکدیگر ممکن می‌سازد. وجود جزئی‌ترین اختلال در عملکرد این مفاصل، سبب بروز عارضه و علائم در رفتگی مچ پا می‌شود.
علل دررفتگی مچ پا
علائم در رفتگی پا هنگامی بروز می‌یابد که استخوان تالوس از محل قرارگیری اصلی خود خارج شود. در این شرایط، به‌علت هم‌جهت‌نبودن با انتهای استخوان‌های درشت نی و نازک نی، عارضه دررفتگی رخ می‌دهد. البته دررفتگی مچ پا معمولاً با آسیب‌دیدگی رباط مثل پارگی یا کشیدگی همراه است که گاهی منجر به شکستگی قوزک داخلی یا خارجی می‌شود.
در ادامه به علل و عواملی که موجب دررفتگی مچ پا می‌شوند، اشاره خواهیم کرد:
- انقباض شدید عضلانی
- افرادی که فعالیت‌های ورزشی بیش از حد و پرخطری انجام می‌دهند.
- کسانی که از بدو تولد و به‌طور مادرزاد، مچ پای غیرطبیعی داشتند.
- افراد چاق که تعادل چندانی در راه رفتن ندارند.
- افرادی که در گذشته سابقه دررفتگی، پیچ‌خوردگی یا شکستگی مچ پا داشتند.
علائم دررفتگی مچ پا
حین معاینه علائم در رفتگی مچ پا متخصص ارتوپدی بر قسمت‌های مختلف مچ فشار وارد کرده تا میزان و شدت درد را بسنجد. همچنین با بررسی دقیق علائم در رفتگی پا و رگ‌های خونی پا، تشخیص می‌دهد که آیا جریان خون به سمت مچ پا متوقف شده است یا خیر؟
در صورت لزوم، جهت تشخیص دقیق عارضه، عکس‌برداری رادیولوژی با اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن و ام‌‌آرآی تجویز می‌شود تا آسیب وارده با جزئیات بیشتری مورد ارزیابی واقع شود.
در این بخش چندی از علائم در رفتگی استخوان پا را می‌خوانید:
۱) تورم و کبودی
۲) درد شدید و ناگهانی
۳) ضعف و ناتوانی مچ هنگام حرکت
۴) بی‌حسی و سوزن‌شدن پاها
۴) بیرون‌زدن غیرطبیعی استخوان
۵) حساسیت به لمس
۶) تغییر ظاهری مچ پا
نحوه درمان دررفتگی مچ پا
مراحل درمان در هنگام بروز علائم در رفتگی مچ پا می‌تواند شامل تجویز داروهای مسکن و آرام‌بخش، استفاده از کمپرس سرد و بالا نگهداشتن مچ، آتل‌بندی برای نگهداشتن استخوان در حالت ثابت، گچ‌گرفتن مچ پس از رفع ورم، جاانداختن استخوان دررفته و در مواردی جراحی اورژانسی باشد.
در صورتی که شدت آسیب بالا باشد، نیاز به انجام عمل جراحی است تا با استفاده از پلاک و پیچ‌های مخصوص، استخوان در جایگاه اصلی خود قرار بگیرد و افزون بر آن، آسیب‌های وارد شده به رباط نیز درمان شود. به این فرایند، تثبیت داخلی گفته می‌شود.
علاوه بر موارد مذکور، مسئله مهمی که در این زمینه مطرح می‌شود، این است که با مشاهده علائم در رفتگی مچ پا چه بخوریم؟ جهت جلوگیری از تشکیل لخته خون، داروهایی باید مصرف شود که نقش رقیق‌کنندگی خون را دارند و برای ترمیم آسیب‌های پوستی، آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد شد.
ناگفته نماند که مصرف بی‌رویه هرگونه داروی مسکن بدون تجویز پزشک، روند بهبود بیمار را به تعویق می‌اندازد. از طرفی دیگر مصرف رژیم غذایی دارای کلسیم، ویتامین و پروتئین‌ها در نقش درمان خانگی دررفتگی مچ پا، تأثیر بسیاری بر بهبود وضعیت استخوان دارد.
طبق تحقیقات انجام شده در این رابطه، نمک اپسوم به‌عنوان مفیدترین درمان خانگی دررفتگی مچ پا شناخته شده است. خیساندن مچ پا در وان نمک اپسیوم، به دلیل منیزیم موجود در این نمک، می‌تواند تا حد زیادی درد، التهاب و سایر علائم دررفتگی استخوان روی پا را کاهش دهد.
عوارض ناشی از دررفتگی مچ پا
اگر درد ناشی از فشار وارده بر مچ پا کاهش نیافت یا در صورت هرگونه بی‌حسی، ورم و تب بالا باید فورا با مرکز فوریت‌های پزشکی ارتباط بگیرید. در صورتی که علائم دررفتگی مچ پا در زمان مناسب و به‌طورصحیح درمان نشود، مشکلات جانبی را به‌دنبال دارد که ممکن است سلامت اندام‌های اطراف را تحت‌تأثیر خود قراردهد. در ادامه عوارض احتمالی پس از مشاهده علائم در رفتگی مچ پا را شرح خواهیم داد.
۱) آسیب به رگ‌های خونی یا رشته‌های عصبی
۲) التهاب مفصل
۳) عفونت‌های شدید که نیاز به جراحی یا مصرف آنتی‌بیوتیک دارند
۴) شکستگی دوباره استخوان
۵) به تعویق افتادن بهبود زخم
۶) تشکیل لخته خونی
۷) درد ناشی از پلاک و پیچ ارتوپدی کار گذاشته شده
۸) سفتی مفصل
۹) تشکیل لخته خونی
انواع دررفتگی مچ پا
۱. دررفتگی خلف مچ پا
رایج‌ترین نوع این دررفتگی، اغلب در ناحیه‌ای رخ می‌دهد که استخوان ران متصل به استخوان درشت نی، به عقب حرکت می‌کند. هنگام وقوع این دررفتگی، پا از ناحیه کف خم می‌شود. یعنی انگشتان به‌سمت پایین متمایل شده و مچ پا از ناحیه داخل به خارج یا بالعکس حرکت می‌کند و در این هنگام، بافت‌ها و رباط‌های نگهدارنده مچ، دچار کشیدگی یا آسیب می‌شوند.
۲. دررفتگی جانبی مچ پا
علائم در رفتگی مچ پا در ناحیه جانبی یا داخلی، اغلب با شکستگی‌های ریزی در این قسمت همراه است. این اتفاق هنگامی رخ می‌دهد که مچ پا پیچ خورده یا معکوس می‌شود.
۳. دررفتگی قدامی مچ پا
در صورت ثابت‌بودن یا خلفیبودن پا (یعنی حالتی که انگشتان رو به بالا هستند) این دررفتگی رخ می‌دهد. در این هنگام، نیرو از جلوی پا وارد شده و بخشی از استخوان مچ به عقب رانده می‌شود.
۴. دررفتگی فوقانی
این دررفتگی معمولاً در محلی اتفاق می‌افتد که پوزه مچ به‌سمت بالا و در فضای مابین استخوان درشت نی و استخوان فیبولا قرار دارد. در واقع آسیب از نوع محوری بوده که به آن آسیب ستون نیز می‌گویند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که شما به‌طرز نامناسبی روی پاهای خود فرود می‌آیید یا روی آن می‌نشینید.
در راستای آشنایی با علائم در رفتگی مچ پا و سایر موارد ذکر شده، باید بگوییم که ساختار مچ پا، از پیچیده‌ترین آناتومی‌های بدن، متشکل چندین استخوان، تاندون، عضله و رباط است که به انسان توانایی حرکت می‌بخشد.
هنگام دررفتگی مچ پا، مفصل‌ها از حالت طبیعی آناتومیک خود خارج شده و تاندون یا رباط دچار آسیب می‌شوند. برخی افراد به دلیل بیماری‌هایی نظیر دیسک کمر، ام اس، دلایل بیومکانیکی مثل نرمی مفاصل، شل‌بودن عضلات و صافی کف پا یا سایر مشکلات استخوانی در معرض دررفتگی‌‌های مداوم هستند.
انتهای رپرتاژ آگهی/
نظر شما