بورس تهران در حالی در هفته گذشته سه روز متوالی نزولی را پشت‌سر گذاشت که برخی گمانه‌زنی‌ها از رونق مقطعی بورس به‌دلیل ‌ترافیک انتشار گزارش آبان ماه حکایت می‌کرد. با انتشار عملکرد نسبتا مثبت برخی صنایع به‌نظر می‌رسید ‌از فشارفروش و معامله نمادها در سطوح منفی کاسته شود اما حتی این مهم نیز نتوانست از روزهای رخوت‌انگیز آخرین ماه پاییز بکاهد؛ به این‌ترتیب قرارگرفتن ارزش معاملات خرد سهام طی آخرین روز معاملاتی هفته قبل در سطح دو‌هزار و۸۶۹میلیارد تومان سبب شد تا بازارسهام روزهای کم‌رمقی را تجربه کند. بررسی‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد با تغییر رویکرد ایران و اروپا نسبت به مذاکرات برجامی، زمینه برای تحولات جدید در بازارهای دارایی در حال شکل‌‌‌‌‌‌گیری است. با این‌حال پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی ‌‌‌‌‌‌حاکی از آن است که فعالان اقتصادی به دلیل ابهامات چندوجهی متغیرهای اثرگذار بر بازارهای دارایی برنامه خاصی در بلندمدت نمی‌توانند داشته باشند. برآیند اظهارات کارشناسان بازارسرمایه نیز از یک نکته مهم نشات می‌گیرد: اهالی بازارسهام نسبت به سایر بازارها در وضعیت پیچیده‌‌‌‌‌‌تری قراردارند و این وضعیت در روزهای آتی ممکن است با شدت بیشتری همراه شود.

جابه‌‌‌‌‌‌جایی نمادها در روند شاخص

این روزها شاید مهم‌ترین دغدغه فعالان بورسی حول محورهایی همچون نرخ دلار، سرنوشت قیمت کالاهای اساسی در سطح جهانی، ابهامات بودجه‌ای، پرونده باز مصائب‌اقتصادی، چشم‌انداز نرخ تورم و محدودیت‌های دامنه‌نوسان باشد. طبیعتا در چنین شرایطی صاحبان سرمایه نمی‌توانند دارایی‌ ریالی خود را روانه بازارهای پر‌ریسک سرمایه‌گذاری کنند. از این‌رو به‌نظر می‌رسد در هفته‌‌‌‌‌‌ پیش‌‌‌‌‌‌رو تالارشیشه‌ای همچنان درگیر نوسان باشد.

در همین رابطه مهدی، افنانی کارشناس بازارسهام با اشاره به سناریوهای مختلف برای روند بازارسرمایه در روزهای آتی گفت: وضعیت بازارسهام به‌گونه‌ای نیست که بتوان انتظار ورود پول حقیقی به بورس را در روزهای آینده داشت؛ با این حال سناریوهای مختلفی برای سرمایه‌گذاران قابل‌ترسیم است اما یکی از سناریوهای محتمل در بازه کوتاه‌‌‌‌‌‌مدت روند نوسانی مثبت توام با آهسته‌ترین حالت ممکن است، اگرچه در هفته گذشته از ۵روز معاملاتی تنها شاخص‌کل توانست دو روز را با سبزپوشی خاتمه دهد اما این روند دلیل منطقی برای ازدست‌رفتن ابرکانال فعلی نیست. در همین حال به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران به تفاوت‌های این بازار و بازارهای رقیب و روندی که در حال طی‌کردن هستند، واقفند. برهمین اساس انتظار دست پیدا‌کردن بورس به فضایی عاری از رکود و رخوت معاملاتی در کوتاه‌مدت انتظاری غیرمنطقی است. 

او با بیان اینکه حواشی مرتبط با بودجه‌۱۴۰۲، روند دادوستدهای صنایع پیشرو را غیرقابل پیش‌بینی کرده‌است، عنوان کرد: با عنایت به افزایش انتظارات تورمی در بازار ارز و همسویی سایر بازارها در این مسیر، برخی صنایع می‌توانند نسبت به صنایع دیگر در مسیر افزایشی حرکت کنند، اما یکی دیگر از موضوعاتی که می‌تواند بر جذابیت بازارسهام بیفزاید، مساله عرضه خودرو در بورس‌کالا است که به مرور می‌تواند انگیزه‌ای برای ورود پول حقیقی به بورس ایجاد کند، اما پالایشی‌ها و پتروشیمی‌ها نیز در وضعیت جدیدی قرارگرفته‌‌‌‌‌‌اند. تداوم روند صعودی قیمت دلار نیمایی و آزاد از موضوعات حائزاهمیتی است که می‌تواند برخی صنایع را در مسیر قیمتی متفاوتی قرار دهد. با توجه به اینکه این صنایع نقش مهمی در روند شاخص‌کل ایفا می‌کنند، تغییرات مثبت ایجادشده در این بخش می‌تواند سمت و سوی جدیدی به طرف تقاضا بدهد.

البته این مهم به وضعیت نرخ خوراک گروه‌های مذکور در بودجه‌۱۴۰۲ بستگی دارد. افزایش قیمتی که از سوی بانک‌مرکزی درخصوص املاک و مستغلات نیز مطرح شده‌است نیز تا حدودی می‌تواند در کوتاه‌مدت بر NAVشرکت‌های فعال در حوزه مسکن اثرگذار باشد. حاشیه سود گروه‌های غذایی نیز حاکی از آن است که این گروه‌ها می‌توانند با گشایش‌های جدید قیمتی روبه‌رو شوند. محتمل‌بودن این سناریو در دی‌‌‌‌‌‌ماه بیشتر خواهدبود، اما در دو هفته پایانی آذر می‌توان شاهد چرخش روند برخی صنایع از نظرنوسان قیمتی بود، به‌طوری‌که می‌توان گفت روند مذکور تا داغ‌شدن بحث بودجه‌ ادامه یابد.  به گفته این کارشناس، در هفته‌جاری ممکن است نمادهای کوچک با رشد بیشتر تقاضا از رقبای خود جلو بیفتند؛ این در حالی است که با تداوم وضعیت کنونی جریان دادوستدهای نمادهای بزرگتر ممکن است با نوسان بیشتری دنبال شود، با این‌حال بعید به‌نظر می‌رسد بازار در روزهای آینده با اصلاح شدید قیمتی مواجه شود.

بررسی‌‌‌‌‌‌ها نیز نشان می‌دهد فارغ از میزان خروج پول از منظر بنیادی دلیلی برای اصلاح و ریزش ادامه‌دار قیمت وجود ندارد، اما اگر به دلایل غیر‌بنیادی بازار محدوده فعلی را از دست بدهد، به‌سرعت کانال ازدست‌رفته را باز‌پس خواهد گرفت.  او به استقبال سرد سرمایه‌گذاران از گزارش‌های مثبت برخی صنایع در آبان ماه اشاره و اظهارکرد: با توجه به بهبود عملکرد برخی صنایع در آبان ماه اما سرمایه‌گذاران همچنان با احتیاط معاملات بورسی را دنبال می‌کنند؛ این در حالی است که در کنار این موضوع افزایش قیمت دلار در سامانه نیمایی و کاهش فاصله آن با بازار آزاد دلایل قانع‌کننده‌‌‌‌‌‌ای برای ورود پول حقیقی به بازار محسوب می‌شوند، اما چشم‌انداز انتظارات تورمی نیز تاکنون نتوانسته منجر به تغییر استراتژی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران شود. درجه بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازارسهام به حدی رسیده است که نمی‌گذارد بار روانی این مهم منجر به آرامش‌خاطر سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران برای واردکردن سرمایه‌ ریالی خود به بورس شود.

تداوم وضعیت نوسانی

برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که اثر مثبت حمایت دولت از بورس در بسته سیاستی ده‌‌‌‌‌‌بندی و حمایت حقوقی‌‌‌‌‌‌ها از بازارسرمایه در دو هفته اخیر به‌شدت رنگ‌باخته است؛ به‌طوری‌که بورس مجددا با فاز جدیدی از بی‌اعتمادی‌ها مواجه شده‌است. در همین رابطه محمد شکری عنوان کرد: رفتار معامله‌گران نشان می‌دهد اهالی این بازار تحت‌تاثیر سیاستگذاری‌های مُسکن‌وار متولیان مربوطه انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بورس ندارند. این موضوع حتی بر عملکرد مثبت شرکت‌ها در آبان ماه نیز سایه افکنده و رفتار سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران تحت‌تاثیر این موضوع همواره با هیجان‌کاذب نسبت به خروج از بورس توام شده‌است. این شرایط در حالی است که وضعیت قیمت کالاهای اساسی نیز در ابهام بزرگی قرار دارد. چشم‌انداز کاهشی نرخ بهره در ایالات‌‌‌‌‌‌‌متحده به احتمال قوت‌گرفتن رکود جهانی دامن می‌زند. از این منظر فعالان بورسی به‌درستی نمی‌دانند با چه وضعیتی قرار است مواجه شوند. 

در شرایطی که از ماه‌ها قبل سه ابرمحرک اصلی شامل؛ سرنوشت مذاکرات برجامی، نرخ ارز و تورم عمومی سبب افت و خیز شدید قیمتی در این بازار شده بود، با رنگ باختن حمایت‌های تصنعی سیاستگذار، مجددا بورس به نقطه ابتدایی آبان ماه بازگشته است، اما سوال مهم آن است که؛ چرا بورس به‌رغم رونق بازارهای رقیب تا حدود زیادی از تورم قیمت‌ها در اغلب نمادها جامانده است؟ عده‌ای از تحلیلگران بورسی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» مطرح کردند که تداوم پایین‌بودن ارزش معاملات خرد سهام و کفه سبک ‌تراز و  از سمت متقاضیان خرید سهام به‌قدری ضعیف است که نمی‌توان در کوتاه‌مدت به بهبود ‌‌‌‌‌‌عملکرد مثبت بورس تهران خوش‌‌‌‌‌‌بین بود.