بنا بر گزارش‌های منابع تاریخی و سفرنامه‌ها، بنای بیت‌الاحزان در قبرستان بقیع مدینه و در قسمت جنوبی قبر عباس بن عبدالمطلب و مجاورت بقعه ائمه بقیع قرار داشته است. بنابر مضمون روایات، بیت‌الاحزان مکانی در داخل بقیع بوده و همه مورخان بدون استثنا بر همین معنا تصریح کرده و در ترسیم موقعیت مکانی‌اش گفته‌اند: در سمت جنوبی و در مجاورت حرم ائمه بقیع(ع) قرار داشته است؛ بنابراین، محلی که در سال‌های اخیر در خارج بقیع به نام بیت‌الاحزان معروف شده، با واقعیات تطبیق ندارد و منابع حدیثی و تاریخی آن را تأیید نمی‌کنند. بسیاری از کسانی که پیش از تخریب، بنای بیت‌الاحزان را زیارت کرده‌اند برخی ویژگی‌های آن را چنین بیان کرده‌اند:
بیت‌الأحزان در ابتدا درختی بوده که حضرت زهرا(س) در مجاورت آن می‌نشستند و در فراق رسول خدا(ص) و مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) عزاداری می‌کردند. وقتی آن درخت به‌خاطر تنگ‌نظری‌ها قطع شد، بیت‌الاحزان صورتی از چادر و خیمه به خود گرفت. بعدها بنایی در همان محل به صورت یک خانه و اتاق ساخته شد. در گذر زمان در همان محل، مسجدی با گنبدی کوچک ایجاد شد و ضریح سبز رنگ کوچکی از جنس چوب در آن قرار گرفت.
اما سرنوشت بیت‌الاحزان چه شد؟ بیت‌الاحزان تاریخ پر فراز و نشیبی را طی اعصار و قرون متمادی گذرانده تا به قرن سیزدهم هجری قمری رسیده است؛ قرنی که امت اسلام دچار بلای افراطیون وهابی و آتش جهل آن‌ها دامنگیر مسلمین شد. وهابی‌ها همچون سپاه ابرهه بر امت اسلام تاختند و شروع به قتل و غارت مسلمانان و نابودی بناهای تاریخی اسلام و هویت مسلمین کردند.
در جهل این جماعت افراطی که از اسلام چیزی جز حلق و تقصیر نفهمیده‌اند، همین بس که برخلاف همه مردم دنیا که بناهای تاریخی و باستانی را ارج می‌نهند و آن‌ها را نمادی از قدمت، تاریخ، فرهنگ و تمدن خویش می‌دانند و به آن فخر می‌فروشند و نهایت کوشش را در حفظ و حراست از آن‌ها به کار می‌گیرند؛ این افراد تمام همت خود را صرف نابودی میراث اسلامی کردند. این سبک‌مغزها به بهانه شرک‌آلود بودن این بناها شروع به تکفیر فرقه‌های مسلمین کرده و به نابودی بناهای تاریخی و اماکن مقدسی که در طول ۱۴ قرن محل زیارت مسلمین بوده اصرار ورزیدند و با کج‌فهمی افراطیون دست‌پرورده استعمار، بسیاری از میراث تمدن غنی مسلمین با خاک یکسان شد و امروز دیگر اثری از آن‌ها نیست.
در سال ۱۲۲۱ هجری قمری وهابی‌ها پس از اشغال مکه، به سرکردگی عبدالعزیز بن‌سعود به مدینه رو آوردند و پس از محاصره و جنگ با مدافعان شهر، سرانجام آن را اشغال و مأموران عثمانی را بیرون کرده و به تخریب بقاع متبرکه در بقیع از جمله قبور ائمه بقیع و سایر قبور و بیت‌الاحزان پرداختند. ضریح فولادی ائمه بقیع را که در اصفهان ساخته شده بود و روی مرقد حضرات معصومین امام مجتبی(ع)، امام سجاد (ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) قرار داشت از جا در آورده و هر چیز با ارزش و زینتی را که در اماکن وجود داشت غارت کردند.
پس از این جنایت بزرگ تاریخی، برخی از بقاع متبرکه موجود در بقیع ازجمله گنبد بیت‌الاحزان به همراه گنبد زوجات‌الرسول(ص) و برخی بناهای دیگر در سال ۱۲۳۴هجری قمری به دستور سلطان محمود ثانی بازسازی شد.
گویا افراطی‌گری تکفیر و تخریب، با گوشت و پوست وهابیت آمیخته بود و پایانی نداشت به همین علت بار دیگر وهابی‌ها در صفر سال ۱۳۴۴ هجری قمری به مدینه حمله کردند و در این حمله خسارت‌هایی به حرم نبوی و اماکن مذهبی وارد شد.
هفت ماه بعد در رمضان سال ۱۳۴۴ هجری قمری، شیخ عبدالله بن بُلَیهد که از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۵ هجری قمری، قاضی‌القضات مکه بود، وارد مدینه شد و با استفتائی صوری، از مفتیان مدینه حکم تخریب قبور را دریافت کرد. بدین ترتیب در هشتم شوال ۱۳۴۴هجری قمری که به «یَومُ الهَدم» و روز تخریب شناخته می‌شود، شروع کردند به تخریب و با خاک یکسان کردن مظاهر تمدن اسلامی و تخریب بقعه‌های بقیع از جمله بقعه قبور ائمه بقیع(ع) و بیت‌الاحزان.
سنقری حائری در کتاب «الوهابیون و البیوت المرفوعة» از بیت‌الاحزان به عنوان یکی از بناهای تخریب شده توسط وهابیت نام می‌برد و می‌نویسد: «السَّابِعَةَ عَشْرَةَ بَیتُ‌الْأَحْزَانِ لِفَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ»؛ هفدهمین بقعه متبرکه‌ای که تخریب شد بیت‌الاحزان حضرت زهرا(س) بود.
شیخ آقا بزرگ تهرانی در کتاب «الذریعة» در مورد تخریب بیت‌الاحزان توسط وهابی‌ها می‌نویسد:
«انْهَدَمَ بَیتُ الْأَحْزَانِ فِی بَقِیعِ الغرْقَدِ، لِمُجَاوَرَتِهِ مَرَاقِدَ أَئْمَةِ الشَّیعَةِ وَذَلِکَ لأجل أَنَّهُ قَدْ یُؤْخَذُ الْجَارُ بِجُوْم الْجَارِ»؛ وهابی‌ها بیت‌الاحزان را در
بقیع به علت مجاورت آن با مرقد امامان شیعه(ع) تخریب کردند به این دلیل که همانا گاهی همسایه به خاطر همسایه مؤاخذه می‌شود.
وهابی‌ها تنها به تخریب ارزش‌های اسلامی بسنده نکرده‌اند بلکه گاهی علاوه بر تخریب، دست به تحریف برخی از ابنیه و مکان‌های تاریخی مهم امت اسلام و ازجمله بیت‌الاحزان زده‌اند. سالیان اخیر آن‌ها مکانی را به دلخواه به جای مکان اصلی و موقعیت حقیقی بیـــــــت‌الاحــــزان به مســـــــلمین معــــــرفی کـــرده‌انـــد. «ســـال‌های سال زائرانی که به مکه مشرف می‌شدند، قبرستان «حجون» را به نام «شعب ابی‌طالب» می‌شناختند و یا بیت‌الاحزان در مدینه را در خانه‌های مخروبه بیرون بقیع جست‌وجو می‌کردند و امروز دقیقاً آشکار شده شعب ابی‌طالب در نزدیکی صفا و مروه و بیت‌الاحزان در فاصله چند متری قبور ائمه بقیع قرار داشته است». (فرهنگ اعلام در حدیث و سیره پیامبر(ص)، ص۷)
با وجود تلاش برای تحریف و تخریب این مکان تاریخی باید در نظر داشته باشیم بیت‌الاحزان یک حقیقت فراموش‌نشدنی و انکارناپذیر است و هرگز نباید به دست فراموشی سپرده شود. اگر چه این مکان‌ها و سایر مشاهد در ظاهر مکانی بیش نیستند اما در حقیقت نشان‌دهنده یک جریان و یک خط فکری است که هرگز نباید فراموش شود. این مکان‌ها، جغرافی نیستند، تاریخ هستند؛ ساکت نیستند، پیام دارند؛ در یک کلام، چراغ راه و نشانه هدایت‌اند.
از تحریف تا تخریب؛ بلایی که وهابیت بر سر «بیت‌الاحزان» آورد
صاحب‌خبر -
∎
نظر شما