چهارراه نخل ناخدا شهر بندرعباس نزدیک 30 سال است که میزبان دانشگاه آزاد این شهر است. دانشگاهی که در مساحتی به اندازه هشت‌و‌نیم هکتار با معماری خاص و زیبایش برای هر فردی جذاب است. از ظواهر ابتدایی بگذریم و بخواهیم در مورد نحوه عملکرد علمی این واحد سخنی بگوییم به همین جمله می‌توان بسنده کرد که درحال حاضر حدود 12 هزار و 600 نفر در واحد تحصیل می‌کنند و 67 هزار نفر نیز از این نهاد دانشگاهی فارغ‌التحصیل شده‌اند. حضور 145 استاد با رتبه‌های استاد، دانشیار، استادیار و مربی که مشغول تدریس بیش از 100 رشته این واحد را می‌توان نشان دیگری از توانایی آن درنظر گرفت. 
استان هرمزگان امسال توانسته برای عملکرد آموزشی در سطح کشوری رتبه یک را در بین دیگر واحدهای دانشگاه آزاد کسب کند. این واحد پرورش و تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد استان، ایجاد مراکز تحقیقاتی و پژ‌وهشی معتبر، ارتقای سطح علمی اساتید و همکاری با صنایع جهت تولید فناورانه را بخشی از اهداف خود تعریف کرده است. 

افزایش 14 درصدی جذب دانشجو نسبت به سال گذشته

دانشگاه آزاد اسلامی در طی چند سال گذشته اهمیت تغییر در سبک آموزش را درک کرده و با اجرای یک سند 5 ساله به‌عنوان تحول و تعالی دانشگاه به سمت آموزش مهارتی حرکت کرده است. بر همین اساس هر استان و واحد برنامه‌های مشخصی را برای اجرای سند تحول و تعالی دارد. رنجبر درباره ریل‌گذاری جدید واحد بندرعباس برای اجرای این برنامه اظهار کرد: «تقریبا در همه حوزه‌های آموزشی و پژوهشی، فرهنگی و دانشجویی، توسعه مدیریت و منابع، پزشکی برنامه مدونی تنظیم شده است. برای مثال اقدامات بسیار مناسبی در حوزه فرهنگی انجام شده که در نتیجه آن اقدامات، واحد بندرعباس در روزهای اخیر که بسیاری از دانشگاه‌ها فضای ملتهبی داشت، فضای آرامی داشته باشد. اقداماتی مانند فعالیت کمیته تعامل دانشگاه با خانواده یا تقویت تشکل‌های دانشجویی یا دانشجومحور بودن فعالیت فرهنگی دانشگاه در همین راستا درنظر گرفته شده است. برای مثال توسعه زیرساخت‌های دانشگاه نیز به سمت توسعه برنامه‌های علمی پژوهشی حرکت کرده است. از سوی دیگر نسبت دانشجو به کارمند در واحد یک به 47 بوده که برای توسعه انسانی نیز فعالیت داشته‌ایم.» وجود پارک علم و فناوری نیز یکی دیگر از اقداماتی است که می‌تواند رسیدن به توسعه آموزش مهارتی را افزایش دهد. رنجبر از اقدامات اولیه برای تاسیس این پارک با همکاری واحد علوم و تحقیقات خبر داد. این اقدامات نشان از حرکت و تغییر مسیر از یک دانشگاه پژوهش‌محور به سمت حل مساله واحد است. همین اقدامات باعث شده تا امسال این واحد 14 درصد افزایش جذب دانشجو را تجربه کند. 

درآمدهای غیرشهریه: 2,5 میلیارد تومان

استقلال مالی واحدهای دانشگاهی از درآمدهای غیرشهریه‌ای یک اقدام بسیار بزرگ و مهم محسوب می‌شود. یکی از اهمیت‌های این امر توجه به مبحث تحقیقات و انجام پروژه‌های برون‌دانشگاهی است. همین امر باعث پویایی علمی دانشگاه و ارتقای سطح علمی منطقه و درنهایت کشور می‌شود. واحد بندرعباس برای تحقق این مسیر گام‌های بلند و درستی برداشته است. درآمد غیرشهریه‌ای این واحد در سال گذشته 2‌ونیم میلیارد تومان بوده و قرار است به سمت کسب درآمد 12ونیم میلیارد تومانی نیز حرکت کند. همین جهش یک نشان خوب برای از عزم واحد در کسب درآمدهای غیر شهریه‌ای است.  برای اجرای این مهم، واحد تقریبا با همه صنایع بزرگ استان مانند صنایعی از قبیل فولاد هرمزگان، فولاد صبا، پالایشگاه ستاره خلیج فارس و کشتی‌سازی ایزوایکو تفاهمنامه اجرایی امضا کرده است. دیگر بخش درآمدهای امسال از برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در دانشگاه بوده است. حدود 3 هزار میلیارد تومان از حجم درآمدهای بالای غیرشهریه‌ای امسال با قراردادهای اجرایی  کوتاه‌مدت بوده که این میزان درآمد به اندازه 2 یا 3 واحد کوچک دانشگاهی بوده است. رنجبر با بیان اینکه سرانه پژوهشی برای اعضای هیات‌علمی تعریف شده بیان کرد: «با انجام این قبیل اقدامات همه اعضای هیات‌علمی موظف به انجام تحقیقات برون‌دانشگاهی و علمی می‌شوند.» مرکز عارضه‌یابی صنعت که به تازگی در واحد تاسیس شده نیز عامل دیگری است تا رابطه بین صنعت و دانشگاه را بیشتر به‌هم پیوند می‌دهد و بالطبع میزان درآمدهای غیرشهریه‌ای را بالا می‌برد. 

مجتمع آزمایشگاهی در فضای 10 هزار مترمربع 

وجود آزمایشگاه مناسب برای آموزش و انجام تحقیقات آزمایشگاهی خود یکی از نشان‌های مهم در واحدهای دانشگاهی برای دانشجویان جویای علم است. دانشگاه آزاد واحد بندرعباس یکی از واحدهایی است که در این زمینه نیز توانسته فضای درستی را برای این امر ایجاد کند. رنجبر با بیان اینکه در این دانشگاه حدود 10 هزار مترمربع فضا برای آزمایشگاه‌ها درنظر گرفته شده عنوان کرد: «همه رشته‌هایی که نیازمند به کارگاه و آزمایشگاه دارند و دروسی که باید در کارگاه یا آزمایشگاه تدریس شوند حتما در این مکان‌ها تدریس می‌شوند.» رشته‌های فیزیک، شیمی، بتن، شیلات آزمایشگاه‌های مخصوص خود را دارند و رشته‌های برق، متالوژی و جوشکاری تنها نمونه‌ای از رشته‌هایی هستند که از این امکانات بهره می‌برند. حتی رشته‌ای مانند روانشناسی نیز که زیرشاخه علوم انسانی درنظر گرفته می‌شود نیز برای دروس کارگاهی و آزمایشگاهی امکان حضور در این مکان‌ها را دارد. رنجبر گفت: «دانشجویان رشته روانشناسی برای گذراندن دروس بیمارستانی در یکی از بیمارستان‌های شهر که نزدیک دانشگاه است این دوره‌ها را می‌گذرانند.» وجود استادهای متبحر در کنار فضای آزمایشگاهی مناسب عامل اصلی برای جذب دانشجویان در این واحد است. شایان ذکر است که آزمایشگاه‌های مکانیک، خاک، بتن، محیط‌زیست و متالورژی به علت انجام تحقیقات برون‌دانشگاهی فعالیت بیشتری به نسبت دیگر آزمایشگاه‌های دانشگاه دارند. 

ظرفیت خوابگاهی 560 نفره ویژه دانشجویان دختر

وجود خوابگاه دانشجویی برای بسیاری از دانشجویان غیربومی یکی از دغدغه‌های بسیار مهم و بزرگ محسوب می‌شود. این موضوع برای دانشجویان دختر و خانواده‌های آنها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. داشتن خوابگاه دانشجویی به ظرفیت 560 نفر در واحد بندرعباس به‌طور قطع اهمیت ویژه‌ای دارد. بیشترین میزان اسکان برای دانشجویان دختر درنظر گرفته شده و تنها برای 130 نفر از دانشجویان پسر فضای خوابگاهی درنظر گرفته شده است. محمدحسین رنجبر، رئیس دانشگاه آزاد واحد بندرعباس با تاکید بر اینکه دانشجویان پسر می‌توانند بسیار ساده‌تر از عهده اجاره‌خانه بربیایند، گفت: «اسکان دخترهای غیربومی برای واحد اهمیت بالایی دارد. همه متقاضی‌های دختر در خوابگاه مستقر شده‌اند و نیاز به اجاره نداشته‌اند.» با توجه به مهاجر‌پذیر بودن شهر و حضور دختران دانشجو شرایط خوابگاه واحد، یک اطمینان قلبی برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند. 

دو کتابخانه مرکزی و تخصصی برای پژوهش‌های مساله‌محور

هر دانشجویی حتی اگر به فعالیت‌های علمی علاقه نداشته ‌باشد حتما گذرش به کتابخانه می‌افتد. این فضا اگر قابلیت‌های لازم را داشته باشد به یقین دانشجویان را به سمت آموزش مساله‌محور می‌برد. واحد بندرعباس با داشتن 2 کتابخانه مستقل توانسته گام بزرگی در امر توسعه علمی دانشگاه و دانشجویان بردارد. کتابخانه مرکزی دانشگاه امروز تبدیل به یک نماد در استان هرمزگان شده است. رنجبر درباره این کتابخانه گفت: «در این کتابخانه تقریبا همه کتاب‌های لازم هر رشته چه به زبان اصلی و چه به زبان فارسی وجود دارد. هر زمانی که برای تهیه یک کتاب به کتابخانه رفتم کتاب مورد نظر خود را پیدا کرده‌ام.» کتابخانه مرکزی دانشگاه به علت معماری و وجود کتاب‌های زیاد به مرکزی برای مطالعه دانش‌آموزان و دیگر دانشجویان دانشگاه‌های شهر بندرعباس تبدیل شده است. کتابخانه دیگر این واحد به‌صورت متمرکز و تخصصی برای کتاب‌های دینی و مذهبی درنظر گرفته شده است. این مرکز مطالعاتی با نام اهل‌بیت فعالیت می‌کند. 

3 مرکز تحقیقاتی مسیری برای تحقیقات کاربردی

«تحقیقات کاربردی» از آن موضوعاتی است که متاسفانه هنوز در کشور ما جایگاه خود را پیدا نکرده است. این در حالی است که یکی از بهترین روش‌‌ها برای رسیدن به علم و تکنولوژی، وجود مراکز تحقیقات در دانشگاه‌‌های مختلف است تا بتوانند با انجام تحقیقات کاربردی به نقطه مطلوبی در حوزه پژوهش برسند. بر همین اساس هر کدام از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی با راه‌اندازی مراکز تحقیقاتی در یک حوزه ورود کرده‌اند. استان هرمزگان از سال گذشته 3 مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی به ریاست لورا محمدی‌زاده‌، نخیلات به ریاست ناصر شهسواری و محیط زیست دریایی به ریاست صابر قاسمی را تاسیس کرده است.  مرکز تحقیقات نخیلات در واحد حاجی‌‌آباد مستقر است. محمدحسین رنجبر، رئیس دانشگاه آزاد استان هرمزگان علت استقرار این مرکز در واحد حاجی‌آباد را وجود مزرعه نخل پیارم واحد در منطقه حاجی‌‌آباد عنوان می‌کند.  مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی استان هرمزگان نیز براساس تفاهمنامه مشترک با سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان‌، به منظور مطالعات تحقیقاتی بر منابع آب‌های داخلی در جهت توسعه آبزی‌پروری در استان همچنین به‌صورت متمرکز روی تولید مولدان میگو و ماهیان دریایی مورد نیاز استان در اراضی دانشگاه آزاد قشم‌، ایجاد مزرعه تحقیقاتی روی پرورش ماهیان خاویاری واقع در اراضی دانشگاه آزاد واحد حاجی‌‌آباد و تحقیقات بر رفع موانع تکثیر و پرورش میگو به‌صورت تخصصی ورود پیدا کرده است.  قابل توجه است که امروزه از پوست ماهیان خاویاری پرورشی در صنعت چرم ازجمله تولید کفش، کیف و... استفاده می‌شود.

 مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی چه ماموریتی دارد؟
فلورا محمدی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی استان هرمزگان درخصوص این مرکز تحقیقات توضیح داد: «در یک سال گذشته برای در اختیار گرفتن یک مزرعه تحقیقات میگو اقداماتی انجام شد و در حال حاضر پیگیر این زمین دروسعت  160 هکتار هستیم.»  آن طور که او گفته است دانشگاه از سال 1383 تقاضای یک مزرعه پرورش میگو را ارائه داد که این قضیه مسکوت ماند اما سال گذشته با احداث مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی بار دیگر مراحل پیگیری در اختیار گرفتن این زمین کلید خورد تا در اختیار دانشگاه قرار داده شود. 
رئیس مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی دانشگاه آزاد استان هرمزگان تصریح کرد: «پرورش میگو در جنوب ایران اقدامی است که در 10 سال اخیر اشتغال‌زایی زیادی داشته است. همچنین بحث صادرات و پرورش میگو ازجمله مواردی است که در جنوب کشور پیگیری می‌شود. مزارع زیادی نیز برای این اقدامات واگذار شده است. به گفته محمدی‌زاده، میگو در اثر مرور زمان برای نسل‌گیری آماده پذیرش انواع بیماری‌ها می‌شود. مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی می تواند از نظر ژنتیک مطالعات ویژه بر مولدان میگوها کرده و آنها را مقاوم کند و همچنین می‌تواند تعداد تخم‌ریزی را افزایش دهد و نیز آنها را زودرس کند.» 
او بیان کرد: «میزان رشد میگو نیز از موارد دیگری است که در این مرکز تحقیقاتی دنبال می‌شود. می‌توان تحقیقاتی انجام داد تا میزان رشد میگوها افزایش یابد. میگوی معمولی ممکن است در 9 ماه به رشد بازاری برسد. در مزارع پرورش میگو این زمان به 4 ماه و نیم کاهش پیدا می‌کند.
امروزه به دلیل استفاده زیاد از دریا و تنوع‌ و سرعت‌ تخلیه‌ مواد آلاینده‌ به‌ دریا، توان‌ خودپالایی ‌اکوسیستم‌‌های‌ دریایی‌ کاسته‌ شده‌ و به‌ زحمت‌ می‌‌توانند اثرات‌ ناشی‌ از ورود چنین‌ موادی‌ را خنثی‌ کنند. از طرفی حمل‌‌و‌نقل‌ دریایی‌ شامل‌ بخش‌ بندر (بنادر تجاری‌، پایانه‌های‌ نفتی‌، تعمیرگاه‌ کشتی‌‌ها، اسکله‌‌های ‌صیادی‌ و کشتی‌‌ها منجر به‌ تولید زایداتی‌ می‌شوند که به‌ طور بالقوه می‌‌توانند منبعی برای آلودگی دریا محسوب شوند. بر همین اساس واحد بندرعباس سال گذشته مرکز تحقیقاتی محیط‌زیست دریایی را نیز راه‌اندازی کرد تا در این حوزه نیز ورود کند.»

 تحقیقات استفاده از منابع آب‌های نامتعارف در واحد بندرعباس

رئیس مرکز تحقیقات فناوری‌های دریایی و شیلاتی استان هرمزگان درخصوص اقداماتی که از سال گذشته تاکنون در این مرکز انجام شده است، گفت: «تفاهمنامه‌ای با سازمان نظام‌مهندسی استان هرمزگان امضا کردیم که مبحث استفاده از منابع آب‌های نامتعارف زیرمجموعه دانشگاه باشد. این تفاهمنامه تحت‌عنوان استفاده از منابع آب‌های نامتعارف در استان هرمزگان است که هدف آن توسعه آبزی‌پروری در آب‌های داخلی است. درحال‌حاضر سازمان نظام‌مهندسی این ماموریت را به دانشگاه آزاد استان هرمزگان واگذار کرده که دانشگاه نظارت بر سرمایه‌گذاران را انجام دهد. به‌طور مثال سرمایه‌گذار می‌تواند در آب‌های داخلی بحث پرورش ماهی گرمابی یا خاویاری را دنبال کند که این اقدامات نیازمند مباحث علمی و اجرایی است. سازمان نظام‌مهندسی طی یک تفاهمنامه بحث علمی آن را به دانشگاه واحد بندرعباس سپرده است.»

 حل مشکلات آلودگی و گونه‌های دریایی در مرکز تحقیقات محیط‌زیست دریایی

صابر قاسمی، رئیس مرکز تحقیقات محیط زیست دانشگاه آزاد واحد بندرعباس درخصوص مرکز تحقیقات محیط‌زیست دریایی توضیح داد: «سواحل ما با مشکلات عدیده‌ای ازجمله آلودگی نفتی، فاضلاب‌های انسانی و استخراج ها و.. رو‌به‌رو هستند. برای حفاظت از گونه‌های دریایی مانند لاک‌پشت‌های دریایی و دلفین‌ها نیز با مشکلاتی مواجهیم. بنابراین نیازمند یک مرکز تحقیقات بودیم تا در این زمینه ورود کرده و تحقیقاتی انجام دهد. همچنین محیط‌زیست دریایی را به‌عنوان یک شاخص برای جذب توریسم نداشتیم، یعنی مرکزی نداشتیم که منحصرا در این حوزه فعالیت کند. بر همین اساس سال گذشته مرکز تحقیقات محیط‌زیست دریایی نیز راه‌اندازی شد.»

 تشکیل هسته‌های تحقیقات و ساماندهی پژوهش‌های بنیادین

رئیس مرکز تحقیقات محیط‌زیست دانشگاه آزاد واحد بندرعباس گفت: «تشکیل هسته‌های تحقیقات و ساماندهی پژوهش‌های بنیادین در مراکز تحقیقاتی یکی دیگر از اقداماتی است که در مراکز تحقیقاتی واحد بندرعباس از سال گذشته تاکنون انجام شده است.»
او اضافه کرد: «ما هسته‌ها را تشکیل داده و آنها را ساماندهی و به ادارات و ارگان‌ها نیز خودمان را معرفی کرده‌ایم. در گذشته برخی صنایع مانند پالایشگاه نفت ستاره قرارداد و کارهای پژوهشی خود را به تهران ارائه می‌داد. این درحالی است که مراکز تحقیقاتی تهران منطقه را نمی‌شناخت و برای آن هزینه‌بر بود. در چنین شرایطی هم هزینه تحقیقاتی افزایش پیدا می‌کرد و هم راندمان کاری نداشت. الان این پروژه‌های تحقیقاتی به دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس سپرده ‌شده است.»
قاسمی گفت: «از سال گذشته تاکنون 10 پایان‌نامه در حوزه محیط‌زیستی ارائه ‌شده که می‌توانند به تجاری‌سازی نیز برسند.»
قاسمی عنوان کرد: «چون یک مجموعه دانشگاهی هستیم قرار شد موضوعاتی را به دانشجویان دکتری خود معرفی کنیم که آنها در این حوزه‌ها ورود کنند. برای این سه مرکز تحقیقات هنوز در فاز اولیه هستیم. البته به اهداف برنامه سال اول که معرفی این مراکز بود رسیدیم و الان به عنوان وزنه در مناقصه‌ها معرفی می‌شویم.» 
ناصر شهسواری، رئیس مرکز تحقیقات نخیلات نیز گفت: «مرکز تحقیقات نخیلات نیز سال گذشته در این واحد راه‌اندازی شد و الان به دنبال راه‌اندازی سایت نخلستان برای رسیدن به درآمدزایی هستیم. حدود 2 هزار نخل خرما در این سایت وجود دارد. نمونه‌های مختلفی از تولیدات این مرکز را در گام دوم در معرض دید عموم قرار دادیم.»