سازمان بسیج مستضعفین در سال ۱۴۱۰ میخواهد از ۸ میلیون بسیجی جوان مؤمن انقلابی پای کار برخوردار باشد. یقیناً بخشی از این ۸ میلیون الان دانشآموز هستند و یا در همان سال ۱۴۱۰ دانشآموز خواهند بود. ۱۶ میلیون دانشآموز داریم که ظرفیت بزرگی برای جذب و پرورش نیروهای مورد نظر است. سازمان بسیج دانشآموزی در تحقق این چشمانداز نقش مهم و مؤثری دارد. به همین علت با مجتبی باستان، رئیس این سازمان گفتگو کردهایم تا از راهبردها و برنامهریزیهای انجام گرفته در تحقق چشمانداز مذکور آگاه شویم.
از اهداف سازمان بسیح در سند اعتلای ۱۰ ساله «برخورداری از ۸ میلیون بسیجی جوان و مؤمن و انقلابی پای کار» است و بسیج دهها میلیونی بر پایه همین بسیج ۸ میلیونی تشکیل خواهد شد. سهم و نقش بسیج دانشآموزی در تحقق این چشمانداز چقدر و چگونه است؟
مبنای کار بسیج دانشآموزی، سند اعتلای ۱۰ ساله بسیج است. این سند هم بر مبنای بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب تدوین شده است. اکنون ما بسیج دانشآموزی در مدرسه داریم و در ۴۰ سال دوم بر اساس بیانیه گام دوم، اعتقاد به بسیج مدرسه داریم. این دو متفاوت از هم هستند. در واحد بسیج دانشآموزی، چند نفر از دانشآموزان آموزشگاه یا مدرسه در یک اتاقی به نام واحد بسیج فعالیت میکردند. اما در نگاه جدید بر اساس سند اعتلا ما میگوییم بسیج مدرسه یا بسیج آموزشگاه که شامل دانشآموزان و معلمان و نیز کادر مدرسه میشود. یعنی همه دانشآموزان ما بسیجی هستند. برخی در تشکل ما قرار میگیرند و ثبتنام میکنند و برخی قرار نمیگیرند. ما در مقطع ابتدایی به اعضای بسیج دانشآموزی میگوییم بسیج امیدان، به اعضای بسیج متوسطه اول میگوییم بسیج پویندگان و به اعضای بسیج متوسطه دوم میگوییم بسیج پیشگامان یا بسیج دانشآموزی پیشگامان.
مبانی این نامگذاری چیست؟
ما بر اساس سه نگاه این را مطرح کردهایم و برنامههای ما ناظر به این سه حوزه جذب است. یک تعداد از دانشآموزان عضو بسیج دانشآموزی میشوند. تشکلپذیر هستند و هدف برنامههای ما قرار میگیرند. این بخشی از بسیج مدرسه است. بخش دیگر معلمان، مدیران، معاونان هستند که با آنها در تعامل هستیم و اعتقاد داریم که اینها هم بخشی از بسیج مدرسه هستند. اتفاقاً آنها در جریانسازی فکری و فرهنگی در مدرسه و نیز در محله نقش مهمتری دارند. ما در تحقق و تشکیل بسیج مدرسه و پیشبرد برنامهها نیاز به حضور و مشارکت کادر اجرایی مدارس داریم.
لایه دوم جذب ما در بسیج مدرسه کسانی هستند که به لحاظ برنامهای با ما در ارتباط هستند. ما میخواهیم اردوی راهیان نور داشته باشیم یا میخواهیم دانشآموزان را به اردوی پیشرفت یا اردوی جهادی ببریم، در این اردوها بهتر است معلم مدرسه هم حضور داشته باشد و همراه دانشآموزان باشد. انتظار داریم مدیر مدرسه اجازه بدهد تا آنان با دانشآموزان همراهی کند. حتی خودش هم در صورت امکان حضور داشته باشد. مربی پرورشی در اردوهای پیشرفت همراه شود و در تشکلهای دانشآموزی حضور داشته باشد، پس باید با کادر مدرسه هم تعامل داشته باشیم. همه اینها در دایره «بسیج مدرسه» میگنجد.
در لایه سوم نگاه ما این است که عموم دانشآموزان یک مدرسه، بسیجی هستند. عدهای بسیجی عادی، عدهای بسیجی فعال و عدهای دیگر بسیجی افتخاری هستند. ما برنامههایی که در ۱۳ آبان اجرا کردیم، برای عموم دانشآموزان بود نه صرفاً برای دانشآموزان بسیجی یا عدهای خاص. در واقع گرامیداشت «رفیق شهیدم» یادیود سه شهید حادثه تروریستی تکفیری شاهچراغ برای همه مدارس و همه دانشآموزان برگزار شد. پس عموم دانشآموزان مخاطب برنامههای ما هستند و در دایره برنامهریزی ما قرار دارند. با این نگاه در ۴۰ سال دوم انقلاب اسلامی، بر اساس سند اعتلای ۱۰ ساله، به جای بسیج دانشآموزی، بسیج مدرسه را داریم که همه اعضای مدرسه در دایره بسیج قرار میگیرند. ما دنبال عضویت همه دانشآموزان، با عضویتهای مختلف در بسیج هستیم. اما آنهایی را که در قالب بسیج به عنوان عضو قرار نمیگیرند هم بسیجی میدانیم.
اینکه خط کش گذاشته و گفته شود این عضو بسیج و بسیجی است، اما دیگری نیست را تفکری خطرناک میدانیم. ما این نگاه را نداریم، بلکه میگوییم همه بسیجیاند. ما دانشآموز معاند و ضدانقلاب نداریم. دانشآموز کلاس دوازدهم ما رشد یافته و بالغ است، مسئول گروه جهادی میشود و میرود پیش از خطبههای نماز جمعه سخنرانی میکند و گروه مجازی مدرسه را هدایت میکند، معلم یار مدرسه میشود. اینها بعد از فارغالتحصیلی به دانشگاه میروند و به بسیج دانشجویی راه پیدا میکنند. از این رو همه دانشآموزان عزیز ما جزو بسیج هستند. ما ۱۶ میلیون دانشآموز داریم، میتوانیم ۱۶ میلیون دانشآموز بسیجی داشته باشیم. بسیج یک فرهنگ و تفکر است، هر کس این فرهنگ و تفکر را داشته باشد بسیجی است. بر همین اساس از این پس دنبال بسیج مدرسه هستیم نه صرفاً بسیج دانشآموزی و برای تحقق سند اعتلای بسیج و سند بنیادین آموزش و پرورش و بیانیه گام دوم و سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در آموزشوپرورش، با این نگاه برنامه ریزی میکنیم و این مسیر را طراحی کرده ایم و به مدارس هم اعلام کردیم.
وضع موجود بسیج دانشآموزی چگونه است؟
الحمدلله ما از ۱۲۰ هزار مدرسه در ۶۰ هزار مدرسه فعال هستیم. در انواع و اقسام مدارس دولتی، غیردولتی، سمپاد و... واحد بسیج دانشآموزی داریم و در گام دوم تلاش میکنیم در همه ۱۲۰ هزار مدرسه واحد بسیج داشته باشیم. اکنون تقریباً یک سوم جمعیت دانشآموزی کشور عضو بسیج هستند. با نگاه جدید انشاءالله ۱۶ میلیون دانشآموز بسیجی خواهیم داشت.
برای رسیدن به وضع مطلوب چه برنامههایی دارید؟
ما براساس چهار سندی که عرض کردم طراحی و برنامه ریزی کردیم. مجموعاً پنج رویکرد هم در دستور کار داریم. از طریق همین پنج رویکرد به دنبال تحقق اسناد بالا دستی هستیم.
رویکرد اول ما گفتمانسازی است، یعنی دانشآموز گام دوم انقلاب، باید بتواند فرمایشات امامین انقلاب را تبدیل به ادبیات رایج مدرسه کند. برای تحقق این رویکرد راهکارهای متعددی داریم. بیانیه گام دوم از اسناد بالا دستی ما است. جالب است که در این بیانیه بیش از ۴۰ بار کلمه جوان و نوجوان استفاده شده است و از آنها خواسته شده است که شانههای خود را زیر بار اجرای سند تحول ببرند. اینجا نقش نوجوان و جوان ما کلیدی است. باید از همین دوران مشق سیاست کنند. باید به دانشآموزان بها داده شود و مسئولیتهای مختلف به آنان واگذار شود تا تمرین مسئولیتپذیری و مشق مدیریت کنند. همین بیانیه باید در مدارس بهطور مداوم قرائت و بحث شود.
بعد از گفتمانسازی، الگودهی به دانشآموزان و نوجوانان و جوانان ما مهم است که متأسفانه الان بیشتر الگوهای غربی مطرح هستند. الگوهایی که شاید والدین دانشآموزان هم آنها را نشناسند.
در الگوسازی برای دانشآموزان و نوجوانان چه کردهاید؟
رویکرد دوم همین است. ما برای الگوسازی دو مسیر را میرویم و شاید در آینده مسیرهای دیگری هم اضافه شود. ما ۳۶ هزار شهید دانشآموز داریم، هر کدام از این شهدا دریایی از مباحث دارند، اما ما نتوانستیم آنها را هنرمندانه معرفی کنیم. یک شهید دانشآموز ۱۳ ساله به نام محمد رسول رضایی اهل همدان داریم. در وصیتنامهاش نوشته است که در تشییع جنازه من، پرچم امریکا و رژیم صهیونیستی را به آتش بکشید تا همه بدانند من پیرو، ولی فقیه و ضد استکبارم. یک نوجوان سیزدهساله با این تفکر را چقدر توانستیم به دیگر دانشآموزان و یا عموم مردم معرفی کنیم؟ نوجوان شهیدی داریم که ۱۶ سال داشت. وصیت نامه اش روی میز کار من است و دائم آن را میخوانم. میگوید در تشییع جنازهام دست مرا از تابوت بیرون بگذارید تا مردم بدانند و ببینند که من دست خالی از این دنیا رفتم، اینها عجیب هستند. اینها یابد تبدیل به الگو شوند. بهنام محمدیها و شهید فهمیدهها و شهید عربها باید الگو باشند. حتی نسل قبل از شهید فهمیده در دوران انقلاب اسلامی کمک امام کردند. شما به واقعه ۱۳ آبان ماه سال ۵۷ نگاه کنید. دانشآموزانی را میبینید که شعار دادند و راهی دانشگاه تهران شدند. اینهاباید تعریف و تبدیل به الگوی انقلابی شوند. البته ذائقه بخشی از دانشآموزان ما بهویژه در دو سال و نیم شیوع کرونا با حضور در فضای مجازی تغییر کرده است. اما باید بتوانیم هنرمندانه، دقیق و متناسب با ذائقه دانشآموز، الگوها را تغییر دهیم.
علاوه بر دانشآموزان شهید، الان هم دانشآموزانی داریم که میتوانند الگوی دیگران باشند. ما دانشآموزانی داریم که معدل اینها الف است، کار جهادی میکنند، کمک مؤمنانه جمع میکنند و به دانشآموزان محروم میرسانند، مسئول گروه جهادی هستند، سخنران قبل از خطبههای نماز جمعه هستند، کمک مادر و پدر هستند، در فعالیتهای فرهنگی مشارکت مؤثر دارند و «معلمیار» مدرسه هستند، اینها میتوانند الگو باشند، اما باید هنرمندانه معرفی شوند. باید اینها را ببریم صدا وسیما و به جامعه عرضه کنیم.
رویکرد دیگر ما این است که باید دانشآموزان را در مدیریت و فعالیتهای مدرسه مشارکت دهیم. به نظرم باید مدیریت فضای مدرسه را به دانشآموزان بسپارند. با علم و مطالعه میگویم، معلمها میتوانند راهنما باشند و از دانشآموزان معدل الف به عنوان «معلم یار» استفاده کنند. حتی برخی از تعمیرات مدرسه را دانشآموزان میتوانند انجام بدهند. باید به دانشآموزان هویت بدهیم، باید به آنها نقش اجتماعی بدهیم. ما در ۱۳ آبان بخشی از فعالیتها را به دانشآموزان سپردیم و الحمدلله خیلی خوب انجام دادند.
رویکرد دیگر ما بحث شبکهسازی برای مقابله با استکبار، انسجام داخلی و تولید قدرت نرم در حوزه تعلیم وتربیت است. ما باید کار شبکهای کنیم. در یک مدرسه حتماً چند معلم توانمند انقلابی حضور دارند، حتماً تعداد قابل توجهی دانشآموز خوب انقلابی داریم اینها میتوانند شبکهسازی کنند، سپس به شبکههای دیگر مدارس دور و نزدیک وصل شوند و شبکه بسیار بزرگی ایجاد شود. اگر چنین شبکه بزرگی هماهنگ با هم روی یک موضوع متمرکز شوند، میتوانند اتفاق بزرگی را رقم بزنند. این یکی از رویکردهای مطلوب ما است که در سامانههای فضای مجازی داخلی مثل شاد، ایتا و روبیکا دنبال میشود. با این شبکهها میتوانیم دامنه وسیع اطلاع رسانی بین دانشآموزان، معلمان، مدیران و حتی خانوادههای آنان ایجاد کنیم.
رویکرد پنجم ما توانمندسازی است. کسانی که میخواهند کاری انجام بدهند باید توانمند شوند و بهخصوص از سواد رسانه برخوردار باشند. این وظیفه ستادی ما است که بیاییم برای همه حوزهها، آموزشهای مناسب و متناسب با نیازهای روز جامعه تدارک ببینیم. امسال ۲۶ هزار دانشآموز را آموزش دادیم. دانشآموز ما باید با علم روز و اقتضائات زمان آشنا باشد. هسته اصلی تمام این رویکردها، جهاد تبیین است. ما اعتقاد داریم که این پنج رویکرد منهای جهاد تبیین مفهوم ندارد. جهاد تبیین مفهومش فقط سخنرانی نیست. در مواقعی خدمت دانشآموز به مدرسه یا تولیدات دانشآموز در بستر فضای مجازی هم مصداق جهاد تبیین است. در همین زمینه اخیراً ما پویشی تعریف کردیم به نام «دنیای بدون تاریکی» منظور ما از تاریکی در اینجا امریکا و استکبار جهانی است. از دانشآموزان خواستیم به دو سؤال پاسخ بدهند و یک کلیپ ۶۰ ثانیهای تولید و برای ما ارسال کنند. حدود ۲ هزار اثر به دست ما رسید. برخی از آنها مثل یک تحلیلگر برجسته سیاسی به سؤالات پاسخ دادند. اگر چالش ایجاد کردیم جواب میگیریم. ما سخنرانیهای بصیرتافزا در سامانه شاد داریم، به این صورت که پیرامون یک موضوع فراخوان میدهیم تا به کمک خود آنها موضوع تبیین شود. ما ۶۰ سؤال مهم دانشآموزان را در کشور در خصوص وضعیت امروز جامعه احصا کردیم و به زبان مناسب دانشآموزی، به آنها پاسخ قانعکننده دادیم. مسابقات کتابخوانی هم داریم. الان یک مسابقه بزرگ کتابخوانی در حال برگزاری است که موضوع آن «بالاتر از بهشت» است که به مقام مادر و اهمیت حجاب و عفاف بر میگردد.
تحلیل شما از وضعیت آگاهیهای سیاسی و دینی دانشآموزان در شرایط کنونی چیست و چه چشماندازی از این وضعیت در آینده دارید؟
عدهای اعتقاد دارند که دانشآموزان ما از آگاهی لازم دینی و اجتماعی و فرهنگی لازم برخوردار نیستند، یا میگویند دانشآموزان دهه هشتادی و نودی از فضای دینی و سیاسی جامعه دور هستند. حتی منکر تربیت دینی و اجتماعی آنان میشوند. من اعتقادی به این نظرات ندارم. اتفاقاً دانشآموزان ما خیلی هوشیار هستند و آگاهانه مسیرشان را انتخاب میکنند. اما ما باید پاسخگوی نیاز آنها باشیم. در این زمینه کم کاری کردیم. مسئولان و دستگاهها و نهادهای مربوط در برخی موارد، نتوانستند به نیازها و سؤالات دانشآموزان پاسخ درست و به هنگام بدهند و او پاسخ نیاز و سؤال خود را از دیگران گرفت. الان ما شبکههایی از معلمان و مربیان انقلابی، دانشجوها و طلبههای آگاه به حوزه جوانان و نوجوانان و راویان و پیشکسوتان دفاع مقدس داریم که با هماهنگی مدیران مدارس برای جهاد تبیین به مدارس میروند و به سؤالات دانشآموزان پاسخ میدهند. این کار در سطح ملی درحال انجام است.
راههای ارتباطی شما با نخبگان کدام است و چه حمایتهایی از نخبگان بسیجی کشور میکنید؟
یک شبکه مویرگی فیزیکی در سلسله مراتب بسیج علمی، هم در سطح محلات و هم در سطح اقشار دانشور بسیج شکل گرفتهاست و نخبگان، محققان، مخترعان و صاحبان فکر و اندیشه میتوانند در همه نقاط کشور از طریق معاونین علمی استان، شهرستان، حوزه و کانونهای اقشاری و پایگاههای علمی و مقاومت نسبت به رفع نیازهای خود و جلب پشتیبانی و حمایت از ایدههای خود اقدام کنند و از تسهیلات لازم بهرهمند شوند. از جمله میتوانند از تسهیلات کسر خدمت یا طرحهای جایگزین خدمت و رویدادهای علمی و فناوری استان اطلاع یابند. چون سعی میکنیم در شوراها، ستادها و قرارگاههای علمی، حضوری فعال در امر سیاستگذاری، هدایت و راهبری بر موضوعات علم و فناوری داشته باشیم.
تعامل سازمان و وزارتخانهها در حل مسائل و مشکلات کشور چگونه است؟
وجود اقشار دانشوری مثل بسیج اساتید، بسیج دانشجویی، بسیج فرهنگیان، بسیج مهندسین صنعتی، بسیج جامعه کشاورزی و بسیج عمران و معماری، بسیج حقوقدانان، بسیج جامعه پزشکی و بسیج طلاب و روحانیون در زنجیره علمی بسیج سبب شدهاست که یک تعامل دوسویه با سازمانها و وزارتخانههای مختلف ایجاد شود و این نیازمند تغییر ساختار سنتی سازمان است که این تغییرات سازمانی در سال جاری شروع شدهاست. همچنین قرارگاه جهاد علمی در مرکز استان و شهرستانها در جهت هم افزایی و وحدت رویه در بسیج علمی برای استفاده و هم افزایی گسترده از ظرفیتهای علم و فناوری، به صورت ماهانه تشکیل جلسه میدهد و سیاستگذاری، راهبری و هدایت همه فعالیتهای علمی بسیج و همکارها و تعاملات بیرونی را مدیریت میکند. تعامل با سازمانها و وزارتخانهها، دانشگاهها و نهادهای مختلف در حال انجام است و سالانه بالغ بر ۱۰۰ توافقنامه همکاری در سرتاسر زیستبوم نوآوری بسیج علمی منعقد و عملیاتی میگردد.
نظر شما