در این قسمت از رتروگیم قرار است به کمپانی سگا و کنسول Dreamcast پرداخته و به طور دقیق‌تری دلایل شکست آن را زیر ذره‌بین قرار دهیم.

کنسول Sega Dreamcast یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های صنعت گیمینگ محسوب می‌شود. این کنسول آخرین تلاش سگا برای برنده شدن جنگ کنسول‌ها بود که متاسفانه نه تنها ثمره‌ای نداشت بلکه باعث شد سگا به طور کلی از ساخت کنسول‌ها کناره‌گیری کند. البته کنسول Dreamcast از نظر فنی به هیچ عنوان کنسول ضعیف یا بدی نبود، حتی برعکس این کنسول برخی از جالب‌ترین طراحی‌های فنی و ظاهری نسل ششم را به خود اختصاص داده بود. پس چرا این کنسول چنین محکم بر زمین خورد؟ با گیمفا و رتروگیم همراه باشید تا به بررسی این دلایل و حواشی حول محور این کنسول بپردازیم.

خیانت به اعتماد مشتری بسیاری از طرفداران را از سگا دور کرد

بسیاری کنسول Dreamcast را تنها عامل کناره‌گیری سگا از ساخت کنسول‌های خانگی می‌شمارند اما باید بگوییم که سگا و نام او در بازار کنسول‌های خانگی قبل از عرضه‌ی این کنسول بسیار کم رنگ و تضعیف شده بود. دلیل این مسئله شکست نسبی کنسول پیشین این کمپانی یعنی Sega Saturn بود. در نسل پنجم سگا و کنسول آن به هیچ عنوان نتوانستند در مقابل رقبا و کنسول‌هایشان یعنی PlayStation و Nintendo 64 قد علم کنند. پس از آن، سه مورد اصلی باعث شدند که طرفداران سگا اعتمادشان را به این کمپانی از دست بدهند و از خرید کنسول‌های آن پرهیز کنند.

مورد اول که در واقع مشکل اصلی کنسول Sega Saturn بود، عدم وجود عناوین و بازی‌های جذاب کافی روی این کنسول در مقابل دو رقیب دیگرش بود. در حالی که Saturn برخی آثار مطلوب همچون Virtua Fighter را دریافت کرد اما به هیچ عنوان نمی‌توانست با چنین عناوینی در زمین رقبای خودش بازی کند.

در آن زمان کنسول PlayStation مقصد بسیاری از عناوین موفق و شناخته شده امروز همچون Metal Gear Solid، Silent Hill و بسیاری دیگر از آثار جذاب و خوش ساخت بود که به نوبه‌ی خود انقلابی تلقی می‌شدند. از سوی دیگر کمپانی نینتندو نیز بازی‌هایی همچون Super Mario 64، 007 Golden Eye و Legend of Zelda: Ocarina of Time را برای کنسول خودش عرضه کرد که برخی از مهم‌ترین و تحسین شده‌ترین آثار تاریخ بازی‌های ویدیویی به شمار می‌آیند.

همین مسئله باعث شد سگا در وضعیت بدی قرار بگیرد و از همین رو در حالی که تنها حدود 4 سال از ظهور Saturn گذشته بود تصمیم به قطع پشتیبانی از آن گرفت که ما را به دلیل دوم می‌رساند. چنین رویکردی از سوی کمپانی سگا باعث شد بسیاری از مخاطبان و دارندگان این کنسول عصبانی شوند و از همین رو در خرید کنسول بعدی سگا تردید کنند. بسیاری از طرفداران سگا، به پایبند ماندن این کمپانی به کنسول‌هایش شک کردند و از همین رو نمی‌خواستند پول خود را خرج کنسولی بکنند که معلوم نیست یک سال بعد همچنان از آن پشتیبانی می‌شود یا خیر.

و مورد سوم نیز در یک کلام “PlayStation” بود! سگا آن قدر در فکر رقابت با سونی بود که دائما تصمیمات اشتباهی می‌گرفت. در ابتدا قرار بود کنسول Sega Saturn در پاییز سال 1995 عرضه شود اما این کمپانی در طی کنفرانس E3 خود در بهار همان لحظه خبر از عرضه‌ی کنسولش با قیمت 399 دلار داد چرا که می‌خواست قبل از عرضه‌ی کنسول سونی، Saturn را در بازار عرضه کند! این اشتباهی بود که از همان ابتدا تباهی را برای کنسول سگا رقم زد چرا که این کنسول هنوز آماده‌ی عرضه‌ی کامل به دلیل معدود بودن عناوین عرضه نبود.

جالب‌تر این است که درست در همان روز، کمپانی سونی از قیمت 299 دلاری PlayStation رونمایی کرد که دقیقا 100 دلار ارزان‌تر از کنسول سگا بود! سگا با عملکرد عجولانه و احمقانه‌ی خود پیروزی را دو دستی به سونی تقدیم کرد به طوری که وقتی آقای Steve Race برای صحبت درباره‌ی PlayStation روی صحنه آمد آن قدر به پیروزی این کنسول اطمینان داشت که تنها به جمله‌ی «299 دلار» بسنده کرد که طعنه‌ای مستقیم به سگا محسوب می‌شد. آقای Tom Kalinske مدیر عامل وقت شعبه‌ی آمریکایی سگا درباره‌ی عرضه‌ی زود هنگام Saturn چنین گفته است:

همه می‌دانند که برای اینکه پلتفرمی را به موفقیت برسانیم باید برنامه و بازی کافی برای آن سخت افزار داشته باشیم، ما نداشتیم. من می‌توانستم ببینم که این {کنسول} قرار است به یک شکست تبدیل شود.

Tom Kalinske

لازم به ذکر است که Kalinske قصد عرضه‌ی کنسول در سال بعد را داشته است اما مدیر عامل وقت شعبه‌ی ژاپنی سگا آقای Hayao Nakayama، آن قدر نگران سونی و کنسول تازه نفسش بوده است که تمامی هشدارهای Kalinske را نادیده گرفته و اصرار بر عرضه‌ی این کنسول زودتر از PlayStation داشته است.

علاوه بر Sega Saturn، کمپانی سگا عملکردهای ضعیف دیگری را نیز از خود به نمایش گذاشته بود که از بین آن‌ها می‌توان به کنسول Game Gear و Sega 32X اشاره کرد. 32X به عنوان یک قطعه‌ی جانبی برای کنسول Sega Genesis عرضه شد و با افزایش قدرت آن نقش یک کنسول جدید با بازی‌های اختصاصی‌اش را ایفا می‌کرد اما با وجود ایده‌ی متفاوتش آن چنان مورد توجه واقع نشد.

در آخر این عملکردهای ضعیف و همچنین عدم پایبندی و پشتیبانی سگا از کنسول Sega Saturn در ابتدای عرضه‌ی Dreamcast، ضربه‌ی بزرگی بر فروش آن وارد کرد.

عدم تغییر رویکردهای سگا یکی از دلایل اصلی شکست Dreamcast بود

سگا از همان ابتدا سعی داشت با کنسول‌های خود تجربه‌ی بازی‌های آرکید را به خانه‌ی گیمرها بیاورد و از همین رو بسیاری از آثاری که روی کنسول‌هایش عرضه می‌کرد چه انحصاری و چه تردپارتی عناوینی آرکید محور بودند. این رویکرد سگا تا اواسط دهه‌ی 90 جواب‌گو بود اما از زمانی که اولین کنسول PlayStation وارد بازار شد ما شاهد سوق پیدا کردن بازی‌های ویدیویی به سمت ساختاری گسترده‌تر و عمیق‌تر بودیم.

آثاری که در کنار دنیای بزرگ و گیم‌پلی نوآورانه، داستانی عمیق را نیز روایت می‌کردند و به همین دلیل بازی‌ها شروع به طولانی‌تر شدن کردند. این در حالی بود که سگا همان رویکرد پیشین را برای کنسول Sega Saturn پیش گرفت و همانطور که گفتیم این رویکرد به شکست ختم شد. زمانی که مبحث ساخت کنسول Dreamcast به میان آمد سگا قصد داشت با درس گرفتن از اشتباهات پیشینش کنسولی نوآورانه خلق کند که بتواند حرفی برای گفتن در مقابل رقبایش داشته باشد اما تنها توانست در زمینه‌ی نوآوری مطلوب عمل کند.

کنسول Dreamcast اولین کنسول نسل ششمی بود و سگا سعی داشت با این کنسول علاوه بر مخاطبان هاردکور، افرادی که به طور معمول به تجربه‌ی بازی‌های ویدیویی می‌پردازند را نیز هدف قرار دهد و بسیاری از تصمیم‌های حول محور ساخت و طراحی این کنسول بر همین اساس گرفته شد.

آقای Tadashi Takezaki مسئول روابط عمومی وقت کمپانی سگا در این باره چنین گفته است:

ما تمام سعی خود را کردیم تا کنسولی بسازیم که برای جامعه‌ی گسترده‌تری از مخاطبان جذاب و در دسترس باشد. از طراحی سیستم گرفته تا تعیین رنگ و نام آن، ما یک طراحی ساده و جمع و جور به همراه یک رنگ گرم انتخاب کردیم، چیزی کاملا متفاوت با کنسول‌های پیشین سگا.

Tadashi Takezaki

طراحی و ساختار کلی Dreamcast جزئیات و ایده‌های بسیار جالبی را با خود حمل می‌کرد و به راستی نوآوری‌های زیادی در آن دیده می‌شد. از ارائه‌ی یک مانیتور کوچک جدا شونده روی کنترلر و بهره‌گیری از قابلیت‌های آن گرفته تا پایه گذاری ایده‌ی اینترنت محور بودن کنسول‌های بازی. ایده‌ی اینترنت سگا برای کنسول Dreamcast به نظر بسیاری خیلی جلوتر از زمان خودش بود اما با این وجود به دلیل مشکلاتی که برای این کنسول پیش آمد این ایده جذاب نیز با شکست مواجه و به درستی پیاده‌سازی نشد.

با وجود آن که سگا سعی داشت با طراحی خاص کنسولش مخاطبان بیشتری جذب کند اما با رویکرد اشتباه خود نه تنها مخاطبان بیشتری را جذب نکرد بلکه بسیاری از طرفداران پیشینش را نیز از خود دور کرد و دلیل آن نیز عدم توجه به تغییر زمانه، صنعت گیمینگ و در راستای آن نیاز بازار بود. این یکی از مهم‌ترین دلایلی بود که کنسول Dreamcast با تمامی ایده‌های جذابش شکست خورد.

اشتباهی که نفس سگا و کنسولش را به شماره انداخت

بازار ژاپن یکی از مهم‌ترین مقصدها برای کنسول‌های بازی محسوب می‌شود و در آن زمان یکی از مهم‌ترین بازارهای مقصد برای کمپانی سگا بود چرا که اکثر اوقات کنسول‌های این کمپانی در بازار ژاپن با فروش و استقبال خوبی روبه‌رو می‌شد اما این مسئله برای کنسول Dreamcast صادق نبود اما چرا؟

قبل از هر چیزی باید به قیمت گذاری این کنسول و سیاست‌های سگا در این باره بپردازیم. این کنسول در ابتدا 199 دلار قیمت گذاری شد و این در حالی بود که ساخت هر کنسول Dreamcast حدود 250 دلار برای کمپانی سگا هزینه در بر داشت! این مسئله به این معناست که سگا با فروش هر کنسول، حدود 50 دلار ضرر متقبل می‌شد اما باید گفت که این سیاستی رایج است و امروزه نیز بسیاری از کمپانی‌ها، کنسول‌های خود را با قیمتی کمتر از هزینه‌ی ساختش به فروش می‌رسانند و ضرر آن را از طریق فروش بازی‌ها جبران می‌کنند. کنسول Xbox در نسل ششم نیز از همین سیاست قیمت گذاری پیروی می‌کرد.

قیمت 199 دلاری Dreamcast در بازار کنسول‌ها آن را حدود 100 دلار ارزان‌تر از کنسول PS2 قرار می‌داد که روی کاغذ به عنوان یک برتری جلوه می‌کند اما مسئله این است که سگا یک مورد بسیار مهم را در نظر نگرفته بود و آن هم بازی‌های زمان عرضه‌اش بود.

سگا قصد داشت تعداد محدودی از کنسول Dreamcast را به صورت زودهنگام در ژاپن عرضه کند چرا که مخاطب هدفش را در این بازار، افراد بزرگ‌سال قرار داده بود. علاوه‌ بر این، سگا این کنسول را با عناوین زمان عرضه‌ی معدودی در بازار ژاپن عرضه کرد تا هزینه‌های تولیدش کمی کاهش پیدا کند اما این استراتژی به یک شکست بزرگ در این بازار تبدیل شد. زمانی که کنسول Dreamcast در بازار ژاپن عرضه گردید، به سرعت موجودی آن به اتمام رسید و از همین رو بسیاری از فروشگاه‌ها سفارش‌های جدیدی برای این کنسول ثبت کردند اما سگا پیش‌بینی یک مسئله را نکرده بود، مسئله‌ای که باعث شکست فروشش در ژاپن شد.

همانطور که گفتم سگا تولید کنسول Sega Saturn را به کلی متوقف کرد تا منابعش را روی ساخت کنسول جدیدش متمرکز کند اما چیزی از عرضه‌ی زودهنگام این کنسول نگذشته بود که سگا با کمبود قطعات مواجه شد و از همین‌رو توانایی پاسخ‌گویی به سفارش‌ها و درخواست‌ها را نداشت و به همین دلیل نتوانست بازار پر پتانسیل ژاپن را اشباع کند.

زمانی که Dreamcast به طور رسمی در آمریکای شمالی عرضه شد شامل بازی‌های زمان عرضه‌ی زیادی بود که باعث می‌شد خریداران با اشتیاق بیشتری به سراغ این کنسول بروند از همین رو این کنسول شروع خوبی را در بازار آمریکا تجربه کرد اما پس از عرضه‌ی کنسول PS2 این فروش با افت شدیدی روبه‌رو شد و از همین رو سگا دائما در حال کاهش قیمت کنسولش در راستای رقابت با کنسول سونی بود. این روند دائما ضررهای ناشی از Dreamcast را سنگین‌تر می‌کرد و سگا را به مرز له شدن زیر آن‌ها کشید، به طوری که چیزی تا ورشکستگی این کمپانی باقی نمانده بود.

آقای Tadashi Takezaki این مسئله را دلیل اصلی شکست این کنسول بیان کرده و چنین اظهار داشته است:

ما مجبور به ورود به یک جنگ کاهش قیمت شدیم در حالی که در حالت عادی نیز در حال از دست دادن پول با فروش هر کنسول بودیم. کمپانی سونی عضو تیمی بود که DVD را خلق کرد و می‌توانست یک کنسول کامل را با استفاده از چیپ‌ها و قطعات ساخت خودش بسازد.

سگا از طرف دیگر، تمامی قطعات خودش را از کمپانی‌های خارجی تهیه می‌کرد و از همین رو درگیر نابرابری سهمگینی از نظر هزینه‌ی ساخت کنسول بود. حذف هزینه‌های ساخت کار راحتی نبود، سخت افزارمان فروش سابقش را نداشت و تازه ما مجبور به کاهش قیمت هم شدیم.

Tadashi Takezaki

این اظهارات بسیار مهم هستند چرا که می‌توان گفت دلیل اصلی شکست کنسول Dreamcast همین گیر افتادن در رقابتی دو سر باخت با کمپانی سونی و کنسول PlayStation 2 بود. در بخش بعدی بیشتر به جزئیات این رقابت و ضعف‌های کنسول سگا و رویکردهای این کمپانی در مقابل سونی و کنسول PlayStation 2 آن بود.

پایان رویاپردازی سگا در دومین ایستگاه بازی سونی

در آخرین بخش مقاله به طور دقیق به تاثیر کنسول PlayStation 2 روی Dreamcast و پایان دادن نه تنها به عمر این کنسول بلکه به تاریخ کمپانی سگا در زمینه‌ی ساخت کنسول‌های خانگی خواهیم پرداخت از همین رو بنده این بخش را به چند بخش کوچک‌تر تقسیم می‌کنم تا پرداختن به هر عامل کمی راحت‌تر شود.

بازی‌های زمان عرضه

عناوین زمان عرضه نقش بسیار گسترده‌ای در فروش یک کنسول ایفا می‌کنند و متاسفانه کنسول Sega Dreamcast به شدت در این زمینه مخصوصا در مقابل رقیبش PlayStation 2 ضعیف عمل می‌کرد. شاید اگر این کنسول در زمان عرضه آثار بهتری را به خریداران ارائه می‌داد حداقل می‌توانست از مرگ حتمی نجات پیدا کند.

در حالی که کمپانی سونی وعده‌ی عرضه‌ی عناوین فوق‌العاده‌ای همچون Metal Gear Solid 2، GTA III، Silent Hill 2 و Rachet & Clank را در بازه‌ی زمانی کوتاهی پس از عرضه‌ی کنسول PlayStation 2 داده بود کمپانی سگا کنسول خود را با آثاری همچون Mortal Kombat Gold، Sonic Adventure و Soul Calibur عرضه کرد.

در حالی که این عناوین اصلا آثار بدی نبودند اما به هیچ عنوان توانایی مقابله با آثار زمان عرضه‌ی PS2 را نداشتند و دلیل آن همانطور که کمی قبل اشاره کردم، عدم توجه سگا به تکامل صنعت گیمینگ و نیازهای بازار بود. در حالی که سونی و کمپانی‌های دیگر آثار جذاب و جاه‌طلبانه‌ای را در اختیار کاربرانش قرار می‌داد که به راستی حس و حال نسل جدیدی از بازی‌های ویدیویی را داشتند، سگا یک نسخه‌ی دیگر از Sonic عرضه می‌کرد!

پشتیبانی ترد پارتی

شاید بتوان گفت پشتیبانی کمپانی‌های ترد پارتی از کنسول‌های بازی مهم‌ترین رکن موفقیت یک کنسول است حتی مهم‌تر از آثار انحصاری آن! زمانی که دوستتان را می‌بینید که در حال تجربه‌ی بازی‌هایی همچون عناوین نام برده در بخش قبلی روی کنسول PS2 خود است ولی شما نمی‌توانید آن‌ها را تجربه کنید چرا که از کنسول Dreamcast برخوردار هستید قطعا سرخورده می‌شوید و این یعنی کنسول شما توانایی ارائه‌ی تجربیات مختلف و متنوع را ندارد.

با وجود اینکه کنسول Dreamcast همچنان از پشتیبانی ترد پارتی برخوردار بود اما برخی از کمپانی‌های بزرگ از پشتیبانی آن کناره‌گیری کرده بودند و اولین آن‌ها EA Sports بود. این کمپانی از سگا درخواست کرد که اجازه‌ی ساخت بازی‌های ورزشی برای Dreamcast را به طور اختصاصی و انحصاری در اختیار این کمپانی قرار دهد در غیر این صورت EA Sports از کنسول جدید سگا پشتیبانی نمی‌کند.

سگا این درخواست را قبول نکرد و از همین رو تمامی آثار ورزشی EA Sports از لیست بازی‌های کنسول Dreamcast حذف شدند. لازم به ذکر است که در گذشته تنها فرنچایز Madden حدود 100 میلیون دلار روی کنسول‌های سگا فروش داشته است و زمانی که Dreamcast عرضه شد مخاطبان دیگر به این عناوین دسترسی نداشتند.

علاوه بر EA Sports، استودیوهای Squaresoft و Rockstar North نیز از پشتیبانی این کنسول شانه خالی کردند چرا که به گفته‌ی آن‌ها ساخت بازی برای این کنسول بسیار دشوار بوده است. این مسئله باعث شد که بسیاری از کمپانی‌ها به این نتیجه برسند که توسعه‌ی عناوین مختلف برای این کنسول و دشواری‌های آن ارزش وقت و هزینه‌اش را ندارد. اینطور بود که سگا یکی از رکن‌های اصلی موفقیت کنسولش را از دست داد این در حالی بود که کنسول تازه نفس سونی در حال جولان دادن در میدان رقابت با آثار ترد پارتی متنوع و جذاب بود.

ارائه‌ی امکانات یک DVD Player توسط کنسول PS2

در برخی دیگر از قسمت‌های رتروگیم در گذشته، به اهمیت پشتیبانی PS1 از CDها و پس از آن DVDها در PS2 اشاره کرده بودیم. در حالی که این موضوع امروزه شاید بی اهمیت به نظر برسد اما در آن دوره تاثیر بسیار زیادی بر فروش کنسول‌های سونی داشت و یک قابلیت بسیار مهم نسبت به دیگر کنسول‌ها بود که باعث می‌شد کنسول سونی یک سر و گردن از آن‌ها بالاتر باشد.

در آن زمان دستگاه‌های DVD Player از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار بودند اما به دلیل قیمت بالای آن‌ها بسیاری از خانواده‌ها قادر به خریدشان نبودند. در همین حین، کنسول PS2 با قابلیت اجرای DVDها در بازار عرضه شد و قیمتی بسیار مناسب را نیز به خود اختصاص داده بود به طوری که حتی اگر مسئله‌ی کنسول بازی بودن آن را هم کنار بگذاریم همچنان قیمت مناسب‌تری نسبت به DVD Playerهای آن دوره ارائه می‌داد و از همین رو، این خصوصیت تاثیر به سزایی در فروش آن گذاشت. علاوه بر بحث فروش، DVDها از حدود 4 گیگابایت حافظه برخوردار بودند که قرار دادن بازی‌ها روی آن‌ها را برای سازندگان آسان‌تر می‌کردند.

این در حالی بود که کنسول Dreamcast از یک GD-ROM برخوردار بود که امکان اجرای دیسک‌هایی با ظرفیت حداکثر 1 گیگابایت را برای این کنسول فراهم می‌کرد که باز هم یک ضعف دیگر در مقابل PS2 بود.

کنترلر غیر داینامیک Dreamcast در مقابل کنترلر PS2

یکی دیگر از ضعف‌های این کنسول در مقابل PS2 که به شدت مورد انتقاد قرار گرفت، کنترلر این کنسول و طراحی آن بود. یک کنترلر بزرگ که تنها از یک آنالوگ بهره‌مند بود! این مسئله بیشتر در ژاپن مورد انتقاد قرار گرفت و به راستی به فروش این کنسول ضربه وارد کرد چرا که بسیاری کنترلری داینامیک و جمع و جور همچون کنترلر PS2 را ترجیح می‌دادند.

در گذشته نیز در قسمتی دیگر از رتروگیم به شرایطی مشابه برای کنسول ابتدایی مایکروسافت پرداختیم. این کمپانی به دلیل انتقادهای شدیدی که به کنترلر Duke شده بود و همچنین تاثیرات منفی آن بر فروش کنسولش در ژاپن، تصمیم به تغییر طراحی کنترلر رسمی XBOX گرفت و در نهایت یک کنترلر بسیار بهینه‌تر به نام Controller S را عرضه کرد.

بر خلاف مایکروسافت، سگا به هیچ عنوان طراحی کنترلر کنسولش را تغییر نداد و همین موضوع تاثیر منفی بزرگی در فروش این کنسول مخصوصا در ژاپن گذاشت و باعث شد کنسول PS2 یک برگ برنده‌ی دیگر در مقابل Dreamcast به دست بیاورد.

سخن پایانی

اگر توجه کرده باشید داستان کنسول Sega Dreamcast بسیار مشابه به داستان کنسول Nintendo Wii U است. هر دو اولین کنسول‌های نسل خود بودند و به همین دلیل تا حدودی بین زمین و هوا معلق ماندند، هر دو از پشتیبانی ترد پارتی کمی برخوردار بودند و در نهایت هر دوی آن‌ها با وجود ایده‌های جاه طلبانه‌ی خود نتوانستند آن‌ها را به درستی پیاده‌سازی کنند. تفاوت نهایی بین این دو کنسول آن است که نینتندو از اشتباهاتش در مقابل کنسول خود درس گرفت اما سگا این کار را انجام نداد و همین موضوع حکم مرگ این کمپانی در بازار کنسول‌ها بود.

نظر شما درباره‌ی این کنسول و خصوصیات آن چیست؟ اگر شما این کنسول را خریداری کردید و تجربه‌ی استفاده از آن را دارید حتما آن را با من و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.