به گزارش گروه بین الملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ باتوجه به اینکه این روزها به سالگرد بازگشت دوباره طالبان به قدرت در افغانستان نزدیک می شویم سعی شده در گزارشی به این گروه پرداخته شود. با خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان در اوت 2021 رسانه ها در هر جای دنیا به جنبه ای از این اتفاق پرداختند. در ایالات متحده و کشور های همراه آمریکا در جنگ افغانستان رسانه ها به سرزنش دولت بایدن پرداختند و خروج ارتش آمریکا بعد از میلیاردها دلار هزینه را ننگ بار توصیف کردند. در رسانه های مخالف آمریکا نیز خروج ارتش آمریکا و ناتو از افغانستان را نشانه افول غرب دانستند.

کمتر رسانه ای به تبیین این اتفاق بزرگ پرداخت که چرا باید آمریکا پس از این همه هزینه از این کشور خارج شود. زمانی که نظامیان بریتانیایی پس از جنگ جهانی شروع به بازگشت به کشورشان کردند، گروهی این اقدام را ناشی از ارزش های آزادی و دموکراسی لیبرالی دانستند و گروهی نیز به افول بریتانیا پرداختند. اما پس از مدتی کارشناسان پی بردند که درست است که بریتانیایی ها برگشتند، اما هنوز سایه استعمار آن ها بر مستعمرات پیشینشان سنگینی می کند.

درست است آمریکا به هدف اولیۀ خود در افغانستان نرسید ولی؛ ویروسی را در منطقه کاشت که به زودی منطقه را درگیر خود می کند. غربی ها برای داعش هزینه های زیادی کردند که کشوری سلفی را تشکیل دهند اما؛ آن ها در حد یک گروه تروریستی باقی ماندند. 

طالبان اولین گروه سلفی است که دولت رسمی تشکیل می دهد و مرز های مشخصی دارد که در سازمان ملل ثبت شده است. اما چگونه طالبان می تواند در منطقه اختلال ایجاد کند؟
طالبان یک گروه سلفی و بنیاد گراست که این مسئله سر تا سر با معارف جمهوری اسلامی تناقض دارد. آن ها اسلام را تفسیر نمی کنند و برداشتی بسیار خشک از آن دارند. درست است که ما با کشور-های سنی نشین زیادی همسایه هستیم و با آن ها مشکلی نداریم اما هیچ کدام از آن ها یک کشور با بنیاد دینی نیستند. هبت الله آخند زاده رهبر طالبان خود را امیرالمونین می داند و این یعنی نه تنها آن ها ایران را مطیع خود می خواهند بلکه به دنبال رهبری جهان اسلام هستند. همین مشکل را ما با عربستان سعودی که خود را رهبر جهان اسلام می داند داریم. به همین دلیل است که همیشه بعد از مدتی روابطمان با عربستان به نزاع کشیده می شود.

افغانستان موقعیت ژئوپلتیک  مهمی نسبت به کشور های اطرافش ندارد - از این جهت که محصور در خشکی و کشوری کوهستانی است. اما افغانستان با ایران، پاکستان و چین همسایگی دارد. یعنی کشور هایی که برای آمریکا مشکل ساز هستند. با خروج آمریکا از افغانستان، چین برای جلوگیری از بازگشت آمریکا به منطقه و مرز غربی اش مجبور است وارد افغانستان شود و جای خالی آمریکا را در حوزه های سیاسی، اقتصادی و نظامی پر کند که هزینه وچالش جدیدی برای چین خواهد بود. پس می-توان یکی از اهداف خروج آمریکا از افغانستان را درگیر کردن و هزینه تراشی برای چین دانست.
با سقوط دولت وابسته به غرب اشرف غنی امید می رفت که مسئله حقابه هامون حل شود. اما تا امروز طالبان اقدام مفیدی در جهت احقاق حقابه هامون انجام نداده و از آب به عنوان ابزاری سیاسی برای به رسمیت شناخته شدن استفاده می کند.

دیپلماسی آب برای طالبان چنان حائز اهمیت است که حاضر نشده آب اضافی سد  کمال خان به سمت ایران روانه کند بلکه بر اساس تصاویر ماهواره ای آب اضافی این سد وارد شوره زار گودرزه شده. در اقدامی دیگر اخیرا طالبان فاز دوم سد کجکی هیرمند را با کمک یک شرکت ترکیه ای به بهره برداری رساند. ترکیه ای که مهارت خاصی در سد کردن آب به سمت ایران، عراق و سوریه دارد.

با توجه به نیاز شدید طالبان به حمایت ایران، نکته مایوس کننده ای که وجود دارد، کاهش 200میلیون دلاری(بر اساس آمارگمرک) صادرات ایران به افغانستان در مقایسه با سه ماهه نخست سال گدشته است. در یکی از موارد صادراتی به افغانستان اخیرا رئیس اتحادیه سراسری تعاونی های کشاورزی پرورش دهندگان مرغ گوشتی در خصوص صادرات مرغ گفت: بازار صادراتی ایران به کشورهای عراق و افغانستان محدود است و در اکنون همین بازارها نیز رغبتی به محصولات ما ندارند و نیاز خود را از محل دیگری تامین می کنند. ما تنها مقدار ناچیزی مرغ به افغانستان صادر می کنیم و این کشور بیشتر نیاز خود را از آرژانتین و برزیل تامین می کند.

دغدغه دیگری که طالبان برای ایران بوجود آورده، افزایش مهاجرت های غیر قانونی از افغانستان به ایران است. وجود تعداد زیاد افغانستانی بدون ثبت هویت در ایران مشکلات زیادی از جمله مسائل امنیتی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده. در پر سر و صدا ترین خبر ها حمله یک تبعه افغانستان به سه روحانی در مشهد بود که منجر فوت یکی از آن ها شد. علاوه بر این وجود تعداد زیاد کارگر افغانستانی غیر مجاز که حاضر به کار ارزان قیمت هستند، باعث مشکلاتی برای کارگران ایرانی شده است.

پس از شکست داعش و القاعده در عراق و سوریه، تعداد زیادی از نیروهای این گروه های تروریستی با کمک آمریکا به افغانستان منتقل شده اند. با کنترل طالبان بر سرتا سر افغانستان تعداد زیادی داعشی همراه با سایر زندانیان آزاد شده اند. اخیرا نیز مولوی امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه طالبان در نشست بین المللی «امنیت و توسعه اقتصادی افغانستان» در تاشکند اعلام کرد که یک هزار و ۸۰۰ تن از نیروهای داعشی از زندان‌های بگرام و پلچرخی این کشور آزاد شدند. بمب گزاری های اخیر در افغانستان توسط داعش نشان می دهد که طالبان کنترلی بر آن ها ندارد. و در حال حاضر افغانستان به منطقه ای امن برای گروه های تروریستی از جمله داعش تبدیل شده. وجود داعش آزاد اینبار در شرق ایران و آسیای مرکزی می تواند بسیار نگران کنند.

تمامی این مشکلاتی که ظهور طالبان در زمان حاضر برای ایران ایجاد کرده، صرف وقت و هزینه بسیاری برای ایران می طلبد. این مشغولیت ها برای ایران می تواند از تمرکز بر مقابله با رژیم صهیونیستی بکاهد.

گزارش از فرشید محمدی مجد