مراسم هفت منبر بیرجند سال‌ها هاست که در عصر روز تاسوعا به یاد مظلومیت سیدالشهدا و حضرت ابوالفضل (ع) در ۷ مکان از مساجد و حسینه‌ها برگزارمی شود.

برگزار کنندگان این مراسم بانوان خدام اماکن هستند که در عصر تاسوعا با انداختن پارچه سیاهی بر روی منبر و گذاشتن آن در نزدیکی درب مسجد یا حسینیه، آماده پذیرایی از عزاداران سالار شهیدان می‌شوند.

بانوان شرکت کننده در این مراسم پس از نیت کردن، شمعی را درون سینی گذاشته و کنار این منابر روشن کرده و نذورات خود را از قبیل خرما، شیرینی و پول درون تشتی ریخته و برای روشن کردن شمعی دیگر به یکی دیگر از این مساجد می‌روند.

راهی خیابان منتظری شدیم، جایی که مراسم هفت منبر در اینجا شروع می‌شود و آن هم حسینیه امام رضا (ع) است؛ دختران و بانوان زیادی برای گرفتن حاجت و دادن نذورات خود به این مراسم آمده بودند. به سراغ یکی از بانوانی رفتم که در حال روشن کردن شمع در کنار این منبر بود.

رضوی بانوی بیرجندی گفت: هرساله عصر روز تاسوعا در مراسم هفت منبر شرکت می‌کنم، می‌توانم بگوییم حاجت‌های زیادی را از این مراسم گرفته ام.

او می‌گوید: این مراسم از مکان حسینه امام رضا (ع)شروع می‌شود و بانوان باید در مسجد آیتی، مسجد جامع، مسجد خواجه، مسجد حیدر حسن، مسجد امام حسن (ع)، منزل دختر آخوند و حسینیه گود شمع روشن کنند.

رضوی گفت: بانوان پس از نیت کردن، شمعی را روشن کرده و آنان تا پایان مراسم و خاموش شدن شمع‌ها در محل می‌مانند و هیچکدام از شمع‌ها را خاموش نمی‌کنند.

این مکان‌ها در گذشته تنها مکان‌های برگزاری مراسم ماه محرم بوده‌اند و در دهه اول محرم روی این منابر روضه‌خوانی می‌شده است.

هفت منبری که مشکل گشاست

اینجا هر کسی برای گشایش مشکلش آمده است؛ البته عده‌ای از بانوان هم می‌گویند فردی که مشکلش بعد از برگزاری این مراسم حل شود باید تا ۳ سال به هفت منبر بیاید و نذورات دهد.

یکی دیگر از این بانوان که در حال توزیع نذوراتش در بین بانوان بود گفت: سال پیش در این مراسم شرکت کرده ام و خدا را شکر حاجتم را گرفتم و به همین خاطر امسال هم به هفت منبر آمدم.

او گفت: مطمئنم هر کسی که به پای این منبر‌ها بیاید دست خالی از اینجا بیرون نمی‌رود و حاجتش را خواهد گرفت.

بیشتر بخوانید

• اجرای کمپین زندگی مؤمنانه در خراسان جنوبی
• ثبت در چوبی مسجد جامع قاین در فهرست میراث ملی دستی
• مداحان الگوهای جامعه هستند

این بانوی بیرجندی بیان می‌کند: هفت منبر یکی از آیین‌های سنتی و دیرینه مردم بیرجند است که مردم سعی می‌کنند در این آیین در هفت جای مقدس مسجد، خانه و حسیینه به یاد امام حسین (ع) شمع روشن کنند.

آیین هفت منبر در شهر بیرجند قدمت زیادی دارد و کسی به یاد نمی‌آورد که از چه زمانی این آیین آغاز شده است، اما شبیه این مراسم زمان قاجار در ۴۱ منبر شهر تهران برگزار می‌شد.

آیین هفت منبر ۲۰ شهریور ۱۳۹۱ به شماره ۵۰۷ در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده است.

آیین هفت منبر ریشه دار  در اعتقادات مذهبی گذشتگان

این آیین مذهبی از ایام قدیم در شهر بیرجند برپا می شده است و سابقه طولانی دارد و مردم بیرجند هر ساله در عصر تاسوعا با باورقلبی خود راهی این مراسم می‌شوند.

برآبادی معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی به خبرنگار ما گفت: در روز تاسوعا بانوان و دختران بعد از انجام عزاداری در خانه‌ها و مساجد، برای برگزاری مراسم هفت منبر راهی بافت قدیمی بیرجند می‌شوند.

او افزود در نزدیکی غروب آفتاب، بانوان شرکت کننده در این مراسم پس از نیت کردن، شمعی را درون سینی و کنار این منابر روشن کرده و به راز و نیاز با خدای خود می‌پردازند.

برآبادی بیان می‌کند: بانوان معمولاً در هر مکان فقط یک شمع روشن می‌کنند ولی اگر مسجدی بسته و یا راه دور باشد احتمال دارد که در یک مکان دو شمع روشن کنند.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: نذوراتی که در این منبر‌ها جمع می‌شود به خادم منبر تعلق دارد و باید بانوان تا پایان مراسم و خاموش شدن شمع‌ها در آنجا بمانند و هیچ یک از شمع‌ها را خاموش نکنند و صبر کنند که شمع‌ها خاموش شود.

در این بین عده‌ای از مردم نیز بر این باورند که باید اشک‌های شمع را هم در مکانی از مسجد جمع آوری کنند و آن‌ها را دور نریزند تا حاجتشان برآورده شود.

برآبادی گفت: مراسم هفت منبر در حال حاضر یکی از مراسم‌های عزاداری ماه محرم است ولی احترام و اعتقاد زیاد به نور از عادات ایرانی‌های قبل از اسلام بوده که آن را واسطه بین خدا و انسان می‌دانستند.

ریختن اشک شمع به یاد سردار دشت کربلا

بانوان بیرجندی با روشن کردن شمع در هفت منبر سعی می‌کنند حضرت زینب (س) را در عزاداری برای شهدای کربلا یاری کنند و به یاد امام حسین (ع) شمع روشن می‌کنند تا مردم در تمامی زمان‌ها به اوج مظلومیت امام حسین (ع) پی ببرند.

مردم بیرجند با انجام این مراسم و روشن کردن شمع در هفت مکان به یاد امام حسین (ع) به مردم در ادوار مختلف تاریخی نشان می‌دهند که در تمامی عمر خود مرید مکتب امام حسین هستند و با برپایی مجالس عزای سالار شهیدان به طاغوتیان زمان سیلی زده و مکتب عاشورا و اهداف آن را در جامعه زنده می‌کنند.

گزارش از زهرا رضوانیان