البرز به عنوان استانی فعال در عرصه راه‌اندازی گلخانه‌ها و استفاده از این نوع کشت برای تولید انواع محصولات به خصوص در زمینه صیفی‌جات، گیاهان دارویی و گل‌های تزیینی مطرح است. هم‌اکنون بیش از ۸۵هکتار گلخانه در ساوجبلاغ مشغول فعالیت است، اما مسئولان البرزی به دنبال راه‌اندازی گلخانه‌های جدیدتری هستند. با ویژگی‌های منحصر به فرد، گلخانه‌هایی با سیستم کشت‌های تونلی در منطقه کوهسار ساوجبلاغ که با روش‌های علمی‌تر هم ارزان‌قیمت بوده و هم قابل جابه‌جایی که بهره‌وری بیشتر محصولات را به همراه دارند.
طی دهه‌های اخیر و با کاهش نزولات آسمانی و به تبع آن کم آبی در استان‌های مختلف کشور، اولین ضرر و آسیب به صنعت کشاورزی وارد شد. جایی که با خشک شدن بسیاری از باغات و مزارع و مراتع، فعالان زیادی به حاشیه رانده و تولید محصولات کاهش یافت، اما با مطرح‌شدن کشت گلخانه‌ای یکبار دیگر نور امید در دل کشاورزان روشن شد و با اینکه این موضوع به اندازه‌ای که در موردش حرف زده می‌شود و وعده داده می‌شود، نه حمایت نشده و نتوانسته پیشرفت کند، اما در برخی استان‌ها اتفاقات خوبی رخ داده و می‌تواند الگویی برای مناطق دیگر باشد.
تحولی در کشت‌های گلخانه‌ای
چند سالی می‌شود که البرز به عنوان استانی پیش‌رو در زمینه کشت‌های گلخانه مطرح است و بعد از راه‌اندازی تعدادی از این گلخانه‌ها حالا مشغول توسعه کشت تونلی در شهرستان ساوجبلاغ است. کاری که با کاهش ۶۰ درصدی مصرف آب می‌تواند در تولید محصولات چهارفصل تحولی بزرگ ایجاد کند. با اینکه در تمام مناطق البرز برنامه‌های ویژه‌ای برای حمایت و توسعه انواع کشت‌های گلخانه‌ای وجود دارد، اما بیش از ۸۵ هکتار از گلخانه‌های این استان در ساوجبلاغ قرار دارد که با این رقم باید گفت این شهرستان‌های طلایه‌دار حوزه کشت گلخانه‌ای در این استان بوده و حرف اول را می‌زند. بعد از ساخت و به بهره‌برداری رسیدن گلخانه‌هایی در زمینه تولید انواع میوه و صیفی‌جات، هم‌اکنون گلخانه‌های ارزان‌قیمت و قابل جابه‌جایی برای نخستین بار در منطقه کوهسار ساوجبلاغ برای بهره‌وری بیشتر محصولات ساخته و روشی علمی‌تر به نام کشت تونلی در این شهرستان در حال اجراست.
نگاه به تولید گیاهان دارویی
چندی پیش بود که استاندار البرز با بیان اینکه رئیس‌جمهور در زمینه توسعه کشت گلخانه‌ای در استان مأموریت ویژه‌ای را محول کرده و در این راستا توسعه گلخانه‌ها با هدف بهره‌وری را با اهتمام و جدیت دنبال می‌کنیم، گفته بود: «البرز یکی از استان‌هایی است که بیشترین معضل را در زمینه تغییر کاربری اراضی کشاورزی دارد، اما توسعه گلخانه‌ها مانع از بین رفتن این اراضی می‌شود. به ویژه اینکه با کمترین مصرف آب بیشترین بهره‌وری را کسب می‌کنیم و این شیوه اشتغالزایی زیادی هم به همراه دارد. مجتبی عبداللهی، با تأکید بر اینکه حمایت ویژه از کشت گلخانه‌ای از جمله کشت تونلی را با هدف افزایش تولید، کاهش مصرف آب و ایجاد شغل برای شهروندان در دستور کار قرار داده‌ایم، ادامه داد: «بدون شک در دوران جدید، کشاورزانی موفق عمل می‌کنند که در بازار رقابت توصیه‌های فنی و کارشناسی متخصصان این صنعت را اجرایی کنند و کشاورزی علمی را در اولویت کار‌های خود قرار دهند.»
به گفته این مسئول، استان البرز این ظرفیت را دارد تا در زمینه کشت گلخانه‌ای علاوه بر صیفی‌جات به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گیاهان دارویی و گل‌های زینتی تبدیل شود.
گلخانه‌های ارزان‌قیمت در راهند
در میان سازه‌های گلخانه‌ای، سازه‌های کشت تونلی به عنوان نمونه‌ای نوین مطرح است که به عرض ۵ تا ۶ متر و به ارتفاع ۲ متر ساخته می‌شود. ویژگی بارز این سازه‌ها این است که نسبت به دیگر گلخانه‌ها قیمت بسیار کمتری دارند. این سازه‌ها به خاطر طراحی و ابعادشان در مقایسه با سازه‌های گلخانه‌ای پیشرفته، خیلی زودتر گرم می‌شوند و تهویه آنها راحت‌تر است. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود، سهولت در دسترسی و بناکردن آنها، علاقه‌مندی به این سازه‌ها را افزایش داده است. بر همین اساس جهاد کشاورزی نیز از کشاورزانی که توانایی فعالیت در این بخش را داشته باشند، حمایت می‌کند تا به توسعه کشت گلخانه‌ای در شهرستان ساوجبلاغ و استان البرز کمک کند. رئیس تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی ساوجبلاغ در این‌باره می‌گوید: «کاهش خسارات ناشی از سرما، یخبندان و تگرگ و همچنین مدیریت بهتر و صرفه‌جویی در مصرف آب از جمله مزایای این شیوه کشت به شمار می‌رود.»
علی آتش‌پیکر ادامه می‌دهد: «زودرس بودن محصول و در واقع ورود زود هنگام محصول به بازار نیز جزو مزیت‌های نسبی این نوع کشت است.» رئیس جهاد کشاورزی ساوجبلاغ نیز یکی از سیاست‌های این سازمان را توسعه کشت‌های گلخانه‌ای به ویژه کشت‌های تونلی عنوان کرده و می‌گوید: «این شیوه مزایای بسیار زیادی دارد از جمله آنها می‌توان به صرفه‌جوی در مصرف آب و سوخت و کاهش هزینه‌های تولید اشاره کرد.» علی‌اکبر الماسی، توضیح می‌دهد در این روش کشت به علت اینکه دمای خاک افزایش می‌یابد جوانه‌زنی نیز با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد، بنابراین محصولات نیز زودتر قابل برداشت هستند. به گفته این مسئول، کنترل بیماری‌ها و آفات و حفظ منابع آب و خاک و کاهش مصرف سوخت از ویژگی‌های بارز توسعه گلخانه‌ها و حمایت از این شیوه کشت را می‌طلبد.
الماسی می‌گوید: «کنترل قیمت‌ها، کاهش واسطه‌ها، افزایش تولید و تولید محصولات چهارفصل از دیگر مزایای کشت تونلی است.» وی با بیان اینکه کشت گلخانه‌ای دارای مزیت‌های بسیار زیادی است، تأکید می‌کند: «گلخانه‌های ساوجبلاغ در زمینه تولید انواع گل و گیاهان زینتی، گیاهان دارویی و محصولات سبزی و صیفی‌جات فعالیت دارند و با حمایت جهاد کشاورزی موفق عمل کرده‌اند.»
تولید بیش از ۷۰ نوع محصول
در کشت تونلی با استفاده از مالچ و تیپ بیش از ۶۰درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود. به همین خاطر هم آب را می‌توان ذخیره و حفظ کرد و هم خاک کمتر به خاک‌ورزی احتیاج دارد. نکته مهم اینکه بخشی از مواد و تجهیزات دیگر که در روش‌های سنتی ضروری هستند، در گلخانه‌های تونلی به کار نمی‌آیند. در این روش می‌توان بیش از ۷۰نوع محصول همچون گیاهان دارویی، سبزی و صیفی‌جات و گل‌های آپارتمانی و زینتی را تولید کرد و پیش‌رس کردن محصول، کنترل و مبارزه راحت‌تر با علف‌های هرز و کاهش هزینه‌های تولید از دیگر مزایای این روش است. کوتاه سخن اینکه ایران با کاهش بارش و منابع آبی مواجه است و روش‌های علمی و به روز مثل کشت تونلی می‌تواند کمک بزرگی به مصرف آب می‌کند، اما حمایت مسئولان به ویژه جهاد کشاورزی برای آگاهسازی کشاورزان در گذر از کشاورزی سنتی و حرکت به سمت مدرن کردن کشت و زرع از اهمیت زیادی برخوردار است.
نظر شما