به گزارش سلامت نیوز در این مراسم که در آمفی تاتر روباز "مجموعه گردشگری اَوِرس" شاهرود تشکیل شد جمعی از بزرگان محیط زیست ایران، بنیانگذار و تنی چند از داوران جایزه مهرگان علم، کارشناسان و فعالان و خبرنگاران محیط زیست کشور، اعضای شورای شهر بسطام و کنشگران محیط زیست شاهرود حضور داشتند. همچنین تشکل های محیط زیستی منتخب کشور از اصفهان، آمل، کرمانشاه و سمنان به شاهرود آمدند تا برای حفاظت از زیست بوم وطن پیمانی دوباره ببندند.
در این گردهمایی، 7 کتاب محیط زیستی و 7 تشکل مردم‌نهاد راه یافته به مرحله نهایی چهاردهمین و پانزدهمین دوره "جایزه مهرگان علم" معرفی و تقدیر شدند. همچنین "جمعیت دیده بان طبیعت شاهرود" به عنوان تشکل برتر موفق به دریافت تندیس "مهرگان علم" شد و کتاب "قرق شکسته جنگل‌های هیرکانی-کاسپیانی ایران" نوشته حنیف رضا گلزار عضو هیات مدیره "جمعیت دیده بان طبیعت شاهرود" نیز از جمله کتاب های راه یافته به دوره نهایی بود که شایسته لوح تقدیر شد.
کاشت گونه بومی "اورس" یادمان زنده یاد اسکندر فیروز یکی دیگر از این برنامه ها بود که به همت "جمعیت دیده بان طبیعت شاهرود" در باغ گردشگری اورس اتفاق افتاد. اسماعیل کهرم، علیرضا زرگر، محمد درویش و جمعی از صاحبنظران و بزرگان محیط زیست ایران گرد هم آمدند و به یاد "اسکندر فیروز" درختی کاشتند.
یکی از ویژگی های برجسته این مراسم استفاده نکردن از لیوان های یکبار مصرف و بطری های آب معدنی بود. چای ها در لیوان شیشه ای به مهمانان عرضه شد و در پایان مراسم حتی از یک زباله در محیط آمفی تاتر یا سطل های زباله خبری نبود.
مهرگان نقطه عطف کنشگری
امیرحسین ولیان دبیر "جمعیت دیده‌بان طبیعت شاهرود" و دبیر تشکل‌های زیست محیطی استان سمنان ضمن خوشامدگویی به حاضران گفت:« در شرایطی به سر می‌بریم که تلاش کنشگران زیست محیطی از جانب نهادهای رسمی، نه تنها دیده نمی‌شود؛ بلکه هرازچندگاه موجب اذیت و آزار می‌شود. در چنین شرایطی، نهاد مدنی مستقلی به نام "مهرگان"، متشکل از اساتید پیشرو کشور، تشکل‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد که کاری بس سترگ و با ارزش است.»
او با اشاره به اینکه "مهرگان" نقطه عطف بزرگی برای نزدیکی و یکپارچگی تشکل های محیط زیستی سراسر کشور است گفت:« نزدیک به دو دهه فعالیت را پشت سر گذاشته ایم و خبری از جشنواره مهرگان نداشتیم و امروز به خود می‌بالیم که تلاش‌های فرزندان و مردم شاهرود به چشم بزرگان محیط زیست دیده شده است.»
ولیان با یادآوری تلاش های 8 ساله برای نجات جنگل ابر از جاده سازی و به سرانجام رساندن این ذخیره گاه ارزشمند و ارتقا آن به "منطقه حفاظت شده ابر" گفت:« آخرین جهاد و جنگ که با کمک شما مردم درگیر آن هستیم نجات "شاهوار" است که تمدن حال و گذشته ما وابسته به آن است.»
همت عالی مردم
دبیر "جمعیت دیده‌بان طبیعت شاهرود" با تاکید بر اینکه فعالیت معدن بوکسیت تاش، دو سال با تلاش مردم متوقف شده و مردم همت کردند گفت:« اما معدن کاوان، در محدوده معدنی بوکسیت به طور پنهانی به روش‌های مختلف مشغول رایزنی هستند. درخواست ما اما تعطیلی دائمی این فعالیت و نجات شاهوار است.»
او با یادآوری این موضوع که مدیران وقت مجوز دادند تا روی بستر زایش آب، معدنکاوی صورت گیرد گفت:« فرو چاله‌ای به عمق ۷۰۰ متر طراحی شد و مردم می‌دانند که چه بر سر چشمه حیات بسطام و شاهرود خواهد آمد. آیا آب شاهواری که از بستر آهکی بیرون می‌آید باید برای نوشیدن استفاده شود؟ چرا آنرا با معدنکاوی و فلزات سنگین آلوده می کنیم؟»
واگذاری آخرین زیستگاه یوز ماده
دبیر "جمعیت دیده‌بان طبیعت شاهرود" درباره اهمیت توران به عنوان آخرین زیستگاه یوز ماده گفت:« توجه همه را جلب می کنم به زیستگاه ارزشمند"پارک ملی توران" که آخرین زیستگاهی است که یوز ماده هنوز در آن زیست می کند. ما در چند نقطه دیگر یوز نر داریم؛ اما یوز ماده فقط در توران داریم. با این حال، می خواهند به بهانه توسعه معادن، بخش هایی از این زیستگاه مهم را واگذار به معدنکاوان کنند.»
او گفت:« پروژه تکثیر در اسارت یوزپلنگ هم نشان داد که موفق نیست و نمی تواند موثر باشد. حتی اگر توله ها را زنده نگه دارند و بزرگ کنند نمی توانیم آنها را به طبیعت برگردانیم. پس تنها راه نجات یوزپلنگ آسیایی از خطر انقراض، حفظ زیستگاه است نه اینکه به بهانه توسعه معادن، بخش هایی مهم از زیستگاه یوز در توران، در حال واگذاری به معدنکاوی است و عنوان بسیار زننده ای هم دارد "آزادسازی"؛ انگار این سرزمین قرار است از دست دشمن گرفته شود. زمانی که ما سرزمین های مان را از دست عراقی های متجاوز پس می گرفتیم از عنوان "آزادسازی" استفاده می کردیم؛ حالا زمین ها را برای نابود کردن می خواهیم به معدنکاوان بسپاریم و از عنوان آزادسازی استفاده می کنیم؟ یعنی زمین وقتی حالت طبیعی دارد و حفاظت می شود در اسارت است؛ و هنگامی که معدن دار آنرا نابود و زیرورو کند و برای همیشه هر گونه حیات را از آن بگیرد، می شود آزادسازی؟ واقعا جای تاسف دارد و از جمله مقولاتی است که تضاد و تناقضی را در درون خودش دارد.»
ولیان افزود:« آنها از یکسو ادعا دارند که می خواهند یوزپلنگ را از خطر انقراض نجات دهند و با صرف هزینه های زیاد می خواهند این طرح را اجرا کنند. از آنسو زیستگاه ارزشمند این گونه و بسیاری از دیگر گونه ها را از جمله گورخر، آهو، جبیر و ... را که از ذخایر ارزشمند جهانی است به خاطر چند معدن، به سوی نابودی می برند.»
دبیر تشکل‌های زیست محیطی استان سمنان تاکید کرد:« قطعا فعالان محیط زیست با این موضوع مخالفت جدی خواهند داشت و اجازه نخواهند داد که این سرزمین اینگونه تخریب شود. ما ایستاده ایم؛ سرفراز و استوار؛ همچون کوه شاهوار.»
طلیعه ای برای اتحاد تشکل ها
علیرضا زرگر بنیانگذار جایزه مهرگان علم و ادب نیز با حضور در این مراسم گفت:« کار تشکل های مردم نهاد در ایران بسیار دشوار است و آنها اینچنین مایه دلگرمی برای طبیعت وطن مان هستند و من بسیار شادمان و مفتخرم که سال هاست این توفیق را داشتم که در خدمت این بزرگواران باشم.»
او همچنین گفت:« من آرزو می کنم این حضور، طلیعه ای باشد برای اتحاد تشکل ها در ایران که اساس پاسداری سرزمین ما را برعهده دارند.»
بیوکراسی برتر از دموکراسی
محمد درویش کنشگر محیط زیست و رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو نیز یکی از شرکت کنندگان در این مراسم بود. او گفت:« امروز از راه های دور اینجا جمع شده ایم تا بزرگ بداریم و گرامی بداریم ارزش کنشگرانی که بی منت برای تاب آوری طبیعت تلاش می کنند. این بزرگ ترین اجتماع محیط زیستی ما در دوران پساکروناست.»
او گفت:« شاهرودی ها نشان داده اند که می توانند اجتماعات بسیار بزرگی را ایجاد کنند و سرمایه اجتماعی فوق العاده ای دارند و ضریب نفوذ بسیار بالایی. مردم شاهرود از دیرباز نشان داده اند که در شمار محیط زیستی ترین مردم ایران هستند.»
درویش گفت:« در جلسه ای که با معاون سازمان حفاظت محیط زیست ژاپن، آنها می گفتند در دنیای امروز مفهوم "دمکراسی" تغییر کرده است و الان شاخص جامعه توسعه یافته این نیست که آن جامعه برای همه مردمش فارغ از رنگ پوست و نژاد و مذهب و طبقه اجتماعی، فرصت های برابر ایجاد کرده باشد که از آن به عنوان دموکراسی یاد می کردند؛ آنها می گفتند ما وارد مرحله جدیدی به نام "بیوکراسی" یا "زیست سالاری" شده ایم.»
او درباره مفهوم بیوکراسی گفت:« آن جامعه ای توسعه یافته تر است که برای همه زیستمندان ساکن در آن جامعه چه حیوان، چه گیاه و چه انسان، حرمت حیات قائل باشد. آنها خیلی به این مساله افتخار می کردند و اظهار امیدواری می کرد که بتواند در کنار هم در کشورهای جنوب و در حال توسعه، چنین مفهومی را با ریشه کنی فقر و فارغ شدن انسان ها از غم نان، ایجاد کنیم.»
درویش افزود:« من به ایشان گفتم که در سرزمین ما انسانی بوده (ابوالحسن خرقانی ) در 800 سال پیش از شما دانشمندان ژاپنی که می گفته :" هر کس در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید؛ چه آنکس که به درگاه باریتعالی به جان ارزد حتما بر خوان بوالحسن نامی ارزد."»
این کنشگر محیط زیست خطاب به شاهرودی ها گفت:« آدمی در سرزمین شما آرمیده که مفهوم بیوکراسی را 800 سال پیش از ژاپنی ها ادا کرده و 200 سال پیش از ابوالحسن خرقانی، فرزانه ای را داشته ایم به نام فردوسی بزرگ که می گوید " میازار موری که دانه کش است؛ که جان دارد و جان شیرین خوش است". وقتی این کلام را برایشان شرح دادم این خانم به گریه افتاد و ابراز شرمندگی کرد و گفت که یکبار دیگر این جمله را برایم بگو و حسرت می خورد که چرا زبان فارسی را نمی داند و آنقدر که باید از آن لذت نمی برد. ما فرزندان ابوالقاسم خرقانی و فردوسی ها هستیم گفت:« باید نشان بدهیم سزاوار چنین صفتی هستیم.»
درویش افزود:« در منشور پارس وماد، کوروش می گوید: "هر کس به فهم آب رسیدن و گندم را گرامی داشتن، این آیین من است. پس هر کس رونده ای را بیازارد، آبی را بیالاید، او که درختی را بیفکند، بی اجاق خواهد مرد." من فکر می کنم اگر تمام اکولوژیست های دنیا جمع شوند و بخواهند در یک جمله در ستایش طبیعت و نفی حیوان آزاری سخن بگویند جمله ای از این زیباتر پیدا نخواهند کرد.»
رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو افزود:« وقتی ما از این فرهنگ بلند می شویم رسالت بزرگی داریم و اگر بتوانیم این ها را به درستی به فرزندارن این سرزمین انتقال بدهیم آنها هرگز در صف رفتن از این سرزمین قرار نمی گیرند؛ بلکه می ایستند و می جنگند تا از ستاره های وطن بهره بگیرند؛ حتی اگر خودشان در این راه بی ستاره شوند.»
درویش تاکید کرد:« همه مان می دانیم شرایط چقدر دشوار است؛ در طی 35 سالی که در این حوزه کار می کنم به جرات می گویم شرایط طبیعت ایران بدتر شده. اما شما مردم و تغییری که کرده اید به من امید می دهید. بیداری محیط زیستی را در خودتان نشان می دهید و حساسیت های تان قابل مقایسه با نسل های قبلی نیست.»
دکتر اسماعیل کهرم استاد بین المللی دانشگاه در رشته محیط زیست و از نام آوران و بزرگان پیشکسوت در این حوزه نیز گفت:« من به افتخار شما عزیزانم کلاه از سر برمی دارم و تشکر کنم که از همه جای ایران برای حفظ طبیعت مملکت مان تشریف آوردید.»
او افزود:« صحبت از اسکندرفیروز شد؛ اولین و بهترین رییس سازمان حفاظت محیط زیست. مملکت ما به این شخصیت ها نیازمند است. او از پیش ما رفت اما کارهای او می ماند و سازمان حفاظت محیط زیست یادگار خواهد بود.»
کهرم با اشاره به جایزه مهرگان علم گفت:« جایزه مستقل مهرگان از کار و توانایی یک نفر ایجاد شد. اینکه می گویند یک دست صدا ندارد، دارد؛ شما ببینید. هیچ نقاش و نویسنده ای با دو دست کار نمی کند. یک دست صدا دارد. اما زحمات یک نفر به هیچ وجه کافی نیست. من جناب زرگر را می شناسم و می دانم از جیب خودش مایه می گذارد و انرژی که باید صرف خانواده اش بشود را در راه جایزه مهرگان می گذارد.»
این استاد جهانی محیط زیست درباره دبیر تشکل دیده بان طبیعت شاهرود گفت:« امیرحسین ولیان، فردی پرتلاش و فعال و دلسوز است. چقدر تلاش می کند تا این کوه با عظمت، شاهوار بزرگ را نگه دارد و از معدنکاوی در آن جلوگیری کند. ایشان هم تنها نیست و اگر شما عزیزان نمی آمدید دلسردی بزرگی برای او و خانواده اش و نیز جناب زرگر ایجاد می شد. این ها همه نشان می دهد که ما یک ملتی علاقمند به حفظ محیط زیست و طبیعت مان و شخصیت های مان که حتم داریم می توانید کوه شاهوار و جنگل ابر را نگه دارید. فرزندان شما افتخار خواهند کرد که شما تلاش کردید که طبیعت بماند.»
تشکل هایی از سراسر کشور
در این مراسم از چند تشکل برگزیده از سراسر کشور نیز تقدیر و تجلیل شد. "جمعیت حفظ محیط زیست و طبیعت یاران اصفهان" به مدیریت خانم قریشی نژاد و آقای حشمت الله انتخابی؛ "انجمن دوستداران دماوندکوه" به مدیریت خانم نسرین محسنی و آقای مهدی مسچی؛ "جمعیت سرو سبز دالاهو" به مدیریت آقای کسری حیدری و "انجمن سبز چیا" به مدیریت
گفتنی است مراسم نهایی انتخاب جایزه مهرگان علم به دلیل همه گیری کرونا، در ۱۴ و ۱۵ اسفندماه سال گذشته به‌صورت مجازی برگزار شده بود که به نوعی بزرگداشت زنده‌یادان اسکندر فیروز بنیانگذار سازمان محیط‌زیست و هنریک مجنونیان نویسنده، مترجم و پژوهشگر بود.
در نهایت از بین ۷۰۰ تشکل، ۵۶ سازمان مردم‌نهاد از سراسر کشور شرکت کردند که درنهایت 7 تشکل به‌عنوان نامزد مطرح و طی آن "جمعیت دیده‌بان طبیعت شاهرود" به‌عنوان تشکل برگزیده کشور معرفی شد.
همچنین "انجمن دوستداران محیط زیست و طبیعت کَلمُرز" نخستین تشکل تحسین‌شده هیات‌داوران و "انجمن سبز چیا" دومین تشکل تحسین‌شده هیات‌داوران را به خود اختصاص دادند. نخستین تشکل تقدیر شده "جایزه مهرگان علم نیز "انجمن دوستداران دماوند کوه" و دومین تشکل تقدیر شده جایزه مهرگان علم "جمعیت دوستداران محیط زیست-طبیعت‌یاران اصفهان" شناخته شد.
جایزه ادبی مهرگان یا جایزه مهرگان ادب جایزه ای است ادبی که همه ساله در مهرماه برگزار می‌شود. مهرگان یک جایزه غیردولتی است که در حوزه محیط زیست و علم نیز برگزار می شود.
نظر شما