به گزارش ایکنا، سیداحمد خضری، استاد دانشگاه تهران، شامگاه 5 تیر ماه در نشست «تبیین اندیشه و آراء ویلفرد مادلونگ؛ اسلامشناس شهیر آلمانی» که توسط انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد، با بیان اینکه مادلونگ اسلامشناس بزرگ و شناخته شده است و میتوان او را در بین اسلامشناسان سده اخیر به صورت ویژه مورد توجه قرار داد، گفت: او درسخوانده است و خاستگاه اسلامشناسی وی از تحقیقات و پژوهشهای او برآمده و رویکرد اسلامشناسی وی برخاسته از کانونهای سیاسی خاصی نیست.
وی افزود: ارتباط با استادانی مانند محمدکامل حسین؛ اسلامشناس و محقق برجسته مصری، وشپولر و ردولف اشتوتمان سبب شده تا مادلونگ از نظر علمی جایگاه خاصی داشته باشد. همکاری پیوسته و نزدیک مادلونگ با مؤسسه تحقیقات اسماعیلی در لندن در پرورش شخصیت وی اثرگذار بوده است. همچنین او در دانشگاههای آمریکا و اروپا به تحقیق پرداخته است و تدریس هم داشته و تدریس وی در آکسفورد نقطه عطف وی محسوب میشود.
شجاعت علمی مادلونگ
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: 130 مقاله و 15 کتاب میراث علمی او هستند که سه جلد کتاب وی به فارسی ترجمه شده است از جمله جانشنیی محمد. وی با پرداختن به این موضوع نشان داده که از شهامت و شجاعت خاصی برخوردار بوده است زیرا پس از بعثت، خلافت پیامبر مهمترین مسئله در تاریخ اسلام است و محققی که وارد این عرصه میشود باید شجاعت علمی داشته باشد زیرا معرکه آراء و محل نزاع بین فرقههای اسلامی است.
استاد دانشگاه تهران گفت: این موضوع (جانشینی پیامبر)، چنان تاثیری گذاشته است که درگیریها و نزاعهای فرقهای از صدر اسلام تاکنون به همین مسئله بازگشت دارد و پرداختن به آن شجاعت لازم دارد و ایشان تا حدود زیادی در این کار موفق بوده است.
استناد به قرآن؛ ویژگی مادلونگ در تحقیقات علمی
خضری با اشاره به روش و رویکرد مادلونگ در تحقیقات مرتبط با شیعه، گفت: به نظر بنده از ویژگیهای برجسته وی داشتن رویکرد نقادانه و تحلیلی است و از ابتدا با نگاه یورش بر تمامی افکار و اندیشهها وارد موضوع شده است. همچنین وی بهرهگیری تحلیلی از قرآن برای تبیین مباحث خود دارد که بسیار ارزشمند است. البته قرآن شاید سند تاریخی بیان نکرده ولی مباحث زیادی در آن مطرح است که در تحلیلهای تاریخی میتواند مورد استفاده باشد و مادلونگ این کار را با استناد به قرآن کریم انجام داده است.
خضری بیان کرد: همچنین تحلیل نقادانه تاریخی و حدیثی با رعایت اصول اخلاقی نقد از دیگر ویژگیهای این اسلامشناس شهیر است و به صورت خاص دیدگاههای مونتکمری وات و .. را به صورت جدی نقد و نظرات خود را بیان کرده است.
وی اضافه کرد: مادلونگ برای تالیف کتاب جانشینی محمد(ص)، نگاه انتقادی نسبت به گلدزیهر و جان ونز برو داشته و به منابع صدر اسلام مانند قرآن و احادیث اعتباربخشی کرده است، در حالی که نامبردگان اعتبار منابع صدر اسلام را زیر سؤال بردهاند تا بتوانند ریشه اسلام را بزنند.
بهرهگیری از منابع شیعه
خضری با بیان اینکه او رویکرد ساختارمند نسبت به صحت و سقم روایات در نظر میگیرد، اظهار کرد: ویژگی مهم دیگر این کتاب بهرهگیری از منابع شیعی است که تاکنون خیلی مورد توجه نبوده است. وی از منابع شیعی استفاده کرده و حضور وی در مؤسسه اسماعیلیه لندن خیلی مؤثر بوده و دسترسی وی را به منابع آسان کرده و نگاه جامعی داشته است.
خضری با بیان اینکه ادبیات فاخر، استوار، محکم و مستدل مادلونگ از ویژگیهای اثر ایشان است، افزود: این کتاب دارای مقدمه و چهار فصل است؛ مقدمه وی بسیار مفصل و عالمانه و تحلیلی است و در این مقدمه ملاک و معیارها را برای تعیین جانشینان پیامبران بیان کرده است. وی معتقد است که اگر قرار است پیامبر جانشینی داشته باشد طبعا باید از ذریه و فرزندان و اولاد او باشد ولی چون پیامبر(ص) اولاد ذکوری نداشتند پس باید دنبال کسی در میان نزدیکان وی باشیم که جای ذریه او را بگیرد و علی بن ابیطالب نزدیکترین فرد به پیامبر است و طبیعتا ابوبکر نباید جانشین شود.
مادلونگ در تحلیل سقیفه موفق نبود
وی افزود: مادلونگ برای بررسی تاریخی این موضوع، فصل اول کتابش را به خلیفه اول اختصاص داده است و قصد دارد بگوید روند طبیعی جانشینی علی بن ابیطالب به روند غیرطبیعی تبدیل شده است. البته وی با پرداختن به سقیفه، آنگونه که باید از عهده کار بر نیامده است زیرا نمیتواند موضعش را نسبت به سقیفه مشخص کند، یکبار سقیفه را ماجرای از پیش تعیین شده میداند و در بخش دیگری آن را واکنش طبیعی از سوی انصار برشمرده همچنین یکبار دیگر آن را ناگهانی دانسته است. این در حالی است که سقیفه کاملا از پیش طراحی و برنامهریزی شده از سوی انصار بود. انصار برای حفظ موقعیت و حقوق خودشان از زمانی که وفات پیامبر برای آنان مسجل شد به فکر جانشینی برای پیامبر افتادند.
استاد دانشگاه تهران گفت: مادلونگ نقش عمر را در ماجرای خلافت ابوبکر خیلی جدی دنبال کرده است. همان تلاشهایی که سبب شد تا بعد از ابوبکر، خودش جانشین شود.
وی با بیان اینکه اینکه او ریشه خلافت را در قرآن نمیداند، افزود: بسیاری از پژوهشگران و محققان شیعه با توجه به اینکه مادلونگ عقاید شیعه را طرح نکرده وی را مورد انتقاد قرار میدهند ولی باید گفت او قرار نیست این کار را بکند زیرا یک محقق غیر شیعه است ولی همین که برخی دیدگاههای شیعه را مطرح کرده قابل ستایش است.
انتهای پیام
نظر شما