اقتصادآنلاین: حساسیت افکارعمومی بر روابط ایران و روسیه در چند سال اخیر با بحث امضای قرارداد همکاری 20ساله کلید خورد و با تنش بر سر میدان گازی چالوس به اوج خودش رسید. البته پیش از این هم مواردی مثل جنگ داخلی سوریه، ممانعت مسکو از پیشبرد پرونده هسته‌ای ایران و تلاش روسیه برای ممانعت از نزدیکی ایران به غرب، روابط جمهوری اسلامی را با این همسایه شمالی دچار فرازونشیب‌هایی کرده بوده‌است.

حالا هم به نظر می‌رسد روابط یا به قول وزیر نفت، همکاری این دو کشور دوباره قرار است خبرساز شود.

در پس سفر رییس‌جمهور به روسیه، جواد اوجی، وزیر نفت و نیکلای شولگینوف، وزیر انرژی روسیه که ریاست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه را نیز به عهده دارند، نیز دیداری داشته‌اند و راههای ارتقای سطح همکاری‌های دو کشور را در زمینه انرژی بررسی کرده‌اند.

آنطور که از اخبار برمی‌آید تقویت همکاری ایران و روسیه در قالب اوپک-پلاس با هدف تامین منافع و تنظیم بازار انرژی، تامین نیازمندی‌های متقابل ، همکاری منطقه‌ای در انتقال گاز ایران به پاکستان و هند با مشارکت شرکت‌های روسی، بومی سازی تجهیزات نفت در ایران، همکاری در حوزه ال‌ان‌جی، انتقال فناوری و سرمایه گذاری مشترک، از مهمترین محورهای رایزنی اوجی با معاون نخست وزیر روسیه در مسکو بوده است.

بعد از انتشار خبر این همکاری قریب‌الوقوع ، تاثیر احتمالی روسیه در بازار انرژی و سیاست خارجی کشور با عکس‌العمل شدید مردم در رسانه‌های اجتماعی و برخی گروه‌ها مواجه شد.

بی‌اعتمادی افکار عمومی به روسیه با عدم افشای مفاد قرارداد 20 ساله به اوج رسیده بود و حالا تصور عموم این است که روسیه اقدامی برای بهبود وضعیت انرژی ایران نمی‌کند مگر اینکه خیالش از تامین منافع خودش به صورت تمام‌وکمال راحت باشد. برخی کارشناسان نیز با یادآوری نقش روسیه در بازار انرژی جهان و صادرات گاز به اروپا می‌پرسند: چرا روسیه باید با کمک به ایران به افزایش قدرت رقیبش دامن بزند؟

فریدون برکشلی، پاسخ می‌دهد:

با توجه به اینکه هرگونه بهبود وضعیت نفت‌وگاز  ایران، به عنوان رقیب روسیه، می‌تواند به ضرر او باشد، منطقی است که روسیه بخواهد به بهبود وضعیت ایران در بازار انرژی جهانی کمک کند؟

بله، روسیه در بخش انرژی و به ویژه گاز، برای ایران رقیب تنومندی است. در حقیقت، درک همین واقعیت که روسیه برای ایران رقیب قدری است، ضرورت الزام و اشراف بیشتر از شرایط اقتصاد و دیپلماسی انرژی با روسیه را گریز ناپذیر می کند.

روسیه در اصول، سعی می کند که خود را قدرتمند تر از آنچه هست نشان دهد، و در بزنگاه، خود را ضعیف تر از آنچه هست هم نشان دهد. این رفتار منبعث از اصول استراتژیک دیپلماسی روس هاست. حالا هم این نکته را بگویم که شرایط روسیه در بخش گاز( و البته) نفت، آنطور که نمایش می دهد ممتاز نیست. روسیه قابلیت های سخت افزاری گسترده ای دارد.

اما نسبت استحصال به ذخایر در ۱۰ سال گذشته افت کرده است. شرکت های صاحب نام غربی پس از ماجرای خودروپوفسکس، مخالف پوتین که به زندان افتاد و سپس تبعید شد، روسیه را به نحوی تحریم کردند. فقط تعدادی شرکت های انگلیسی باقی ماندند. شرکت هایی که با سیاست داخلی و بین المللی مسکو، مشکلی نداشتند.

حالا منظورم این است که باید با چشم باز و اطلاع از مسایل روسیه در بخش انرژی با آنها وارد مذاکره شد. بدیهی که روسیه هم با اشراف بر شرایط ایران، با ما کار خواهد کرد. در روابط کشورها، توازن امتیازات قابل دسترسی، اصل است. قطعا روسیه نمی خواهد، از ایران یک رقیب و یا پتانسیل رقابت برای بخش انرژی خود درست کند.

روسیه کشور پهناوری است. هنوز هم پس از فروپاشی و تجزیه که ۳۰ درصد خاک خود را از دست داد پهناور است. در مناطقی و در فصل زمستان های طولانی، قادر به تامین گاز طبیعی نیست. شوروی به گاز ایران برای فصول یخبندان نیاز داشت. در هر حال، منظورم این است که برای برقراری توازن و تعادل در دیپلماسی انرژی، لازم است که تمام نقاط قوت و ضعف طرف مقابل را بشناسیم. روسیه برای ایران رقیب تنومند و خطرناکی است، اما قابلیت های ایران و جبر جغرافیایی ایران هم بسیار مهم است.

این که مسکو امروز از سر سیری و بی نیازی با ایران مواجه می شود، برایمان ناراحت کننده است. اما روسیه هم می داند و یا باید بداند که ایران دستش خالی نیست. بی شک هیچ تولید کننده بزرگ نفت و گازی مانند ایران نباید تمام تخم مرغ هایش را در یک سبد بگذارد.

جمهوری اسلامی لازم است که برای برقراری مناسبات متوازن با روسیه و همسایگان، ثبات و استحکام روابط بین المللی برپاکند.

در مورد قراردادهای جدید ایران و روسیه، پس از سفر اخیر گزارشات و اطلاعات مبسوطی در اختیار نیست. فکر می کنم که لازم است، برای جزییات کمی صبر کرد. فکر می کنم که روسیه در حال حاضر بیشتر مشکلات ایران در بخش گاز را داشته است. چنانچه تعاملاتی در بخش سوآپ گازی حاصل شده باشد، کاملا مثبت ارزیابی می شود. ایران با دارا بودن هزاران کیلومتر خطوط لوله گاز و موقعیت جغرافیایی می تواند مقدمات تبدیل به یک هاب انرژی را فراهم سازد.