دکتر علی‌اکبر نیکو اقبال-عضو هیئت‌علمی دانشگاه

اطلاعات دقیقی در مورد تفاهم نامه ۲۵ ساله ایران و چین در دست نیست و نمی‌توان در زمان حاضر در مورد آن رأی قطعی صادر کرد. متأسفانه هنوز جزییات ریز و دقیقی از مفاد و اهداف این توافق‌نامه در دسترس قرار ندارد. منتظر می مانیم تا در آینده شاید ریز مفاد این توافق‌نامه منتشر و جزئیات آن برای همگان مشخص شود؛ اما امروز امری که با قطعیت می‌توان گفت این است که هیچ گربه‌ای برای رضای خدا موش نمی‌گیرد و معروف است که چینی‌ها در معاملات تجاری بسیار سختگیر و منفعت‌طلب هستند! در این ارتباط لازم است نگاهی به کمک‌های توسعه‌ای و به چگونگی و نتایج انعقاد قراردادهای چین با تعدادی از کشورهای آفریقاداشته باشیم، زیرا «مشت نمونه خروار است». در این رابطه، نگاهی هم به شکل و شمایل ساختمان سفارت چین در تهران، سر خیابان فیروزبخش در اقدسیه بیندازید که شکل و شمایل آن مشابه یک زندان است. پرسش این است که آیا کشور و ملت ایران با دو هزار سال سابقه تمدنی این استحقاق را نداشت که چینی‌ها هزینه‌های احداث این ساختمان و نماسازی آن را حداقل در حد یک سفارتخانه معمولی در نظر می‌گرفتند و موجه‌تر آنکه سفارتخانه‌ای زیبا و درخور سوابق تاریخی این دو تمدن بزرگ بنا می‌کردند؟ لازم است بدانیم که چین منفعت‌طلب است. به طور کلی این قانونمندی حاکم است که توسعه و پیشرفت همیشه از داخل یک کشور شروع می‌شود؛ یعنی اگر سیستم و یا نظام اداری سازمانی یک کشور در داخل، ریزش، سرریز و راه نفوذ به خارج داشته باشد در این صورت کمک‌ها و منافع تزریق شده از خارج نمی‌تواند کمک مؤثری به رشد و توسعه این کشور کند؛ زیرا منابع و امکانات تزریق شده باز به خارج سیستم سرریز و سرازیر می‌شود.
بنابراین همیشه این قانونمندی حاکم است که پیشرفت و توسعه از داخل یک کشور شروع و بنیان‌گذاری می‌شود. در نتیجه اشتباه است اگر امید و انتظارات پیشرفت اقتصادی ایران را به کمک‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی خارجی و به‌خصوص به کمک کشور چین متکی کنیم.
بااین‌حال بگذارید صبر و تحمل کنیم تا ویژگی‌ها و مشخصات این تفاهم یا توافق‌نامه منتشر شود و از همه مهم‌تر ببینیم دست‌اندرکاران اداری کشورمان چشم‌انداز یا افق و برنامه‌ریزی و دورنمای استراتژیک و همچنین برنامه زیر بنایی و عملیاتی بهره‌گیری از مفاد این توافق‌نامه را چگونه ترسیم کرده‌اند و یا ترسیم می کنند؟ نویسنده در پایان لازم می داند بزهم تاکید کند که چین به دنبال منافع خویش است.