شناسهٔ خبر: 51146942 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: فارس | لینک خبر

تجربه نگاری؛ ابزاری کارآمد برای معلمان توانمند

هنگامی که معلم به مستندسازی و تجربه نگاری می پردازد، امکان خودارزیابی، بازنگری و بازخورد و تعامل میان معلم و دانش آموزان، والدین و سایر همکاران، مهیا می شود. تجربه نگاری، آثار ضمنی گسترده ای دارد که برخی ناظر بر معلم و همکاران و برخی ناظر بر دانش آموزان و والدینشان است و در نهایت رشد فرایندی و بهره وری آموزشی حاصل می آید. محمد نیرو.

صاحب‌خبر -

 

محمد نیرو

معاون آموزشی و دبیر ریاضی منطقه ۳ آموزش و پرورش تهران

همه ما معلمان در سینه هایمان تجربه های گرانقدری داریم که به بهای عمر گران بهایمان به دست آمده است. آیا می خواهید این تجربه ها برای شما شهرت ایجاد کند؟ شما را معروف کند؟ حتی این تجربه ها برای شما شهرت ساز و درآمدزا باشد؟ می خواهید این تجربه ها برای جامعه تعلیم و تربیت کشور و نظام آموزشی و سایر معلمان ارجمند سبب بهره مندی و ارتقا باشد؟ و حال معلمان بهتر و بالطبع حال دانش آموزان کشورمان بهتر شود؟ فیلم زیر گزیده ای از سخنرانی دکتر نیرو در همایش پلاس ها است. در این فیلم، راز شهرت، ثروت و تحول آفرینی معلم بیان شده است.

فیلم راز شهرت، ثروت و تحول آفرینی معلم

 

تجربه نگاری؛ ابزاری کارآمد برای معلمان توانمند است. با نوشتن تجارب زیست کلاس در فضای مجازی، امکان بازنگری و بازخورد و تعامل میان معلم و دانش آموزان، والدین و سایر همکاران، مهیا می شود و رشد فرایندی و بهره وری آموزشی حاصل می آید.

 

تجربه نگاری؛ ابزاری کارآمد برای معلمان توانمند است. با نوشتن تجارب زیست کلاس در فضای مجازی، امکان بازنگری و بازخورد و تعامل میان معلم و دانش آموزان، والدین و سایر همکاران، مهیا می شود و در نهایت رشد فرایندی و بهره وری آموزشی حاصل می آید.

 

تجربه نگاری، آثار ضمنی گسترده ای دارد که برخی ناظر بر معلم و همکاران و برخی ناظر بر دانش آموزان و والدینشان است و در ادامه به آنها اشاره می شود.

تجربه نگاری، آثار ضمنی گسترده ای دارد که برخی ناظر بر معلم و همکاران و برخی ناظر بر دانش آموزان و والدینشان است.

 

1. شناخت مؤلفه های برنامه درسی پنهان کلاس: مهم ترین پیام برنامه درسی پنهان، دعوت به ژرف اندیشی در جریان تعلیم و تربیت و پرهیز از ساده انگاری و سطحی نگری است. به عبارتی، عبور از لایه های سطحی اتفاقاتی که در جریان تعلیم و تربیت می افتد. از سوی دیگر، پایداری و ماندگاری آثار یادگیری ناشی از این اتفاقات طرح ریزی و قصد نشده، بر اهمیت آنها می افزاید؛ این نوع یادگیری ها بسیار ماندگارتر و پایدارتر از یادگیری های معطوف به برنامه درسی صریح است. بر این اساس، ثبت رخدادها و مستندسازی فرایند و نتایج کلاس درس و تحلیل و بازخوانی آن، گامی در جهت شناسایی این وجه مغفول و نافذ در اغلب کلاس های درس است. مؤلفه هایی که در نمودار بالا آمده اند، به نوعی با برنامه درسی پنهان کلاس نیز مرتبط اند.

ثبت رخدادها و مستندسازی فرایند و نتایج کلاس درس و تحلیل و بازخوانی آن، گامی در جهت شناسایی وجه مغفول و نافذ در اغلب کلاس های درس است.

 

 

٢. بهبود مستمر با امکان خودارزیابی از فرایند یاددهی- یادگیری: هنگامی که معلم به مستندسازی و تجربه نگاری می پردازد، خود به خود زمینه تعمیق و تدقیق و ارزیابی خود را مهیا کرده است. این امر مشروط بر آن است که وی مانند یک پژوهشگر، بدون سوگیری آن را بازبینی نماید. بر این اساس، معلمی که دغدغه تعالی بخشی حرفه خویش را داشته باشد، بستر بهبود مستمر فرایند یاددهی- یادگیری را پیش روی خود قرار داده است. در عرصه پرتحول زمینه ها و نظریه ها، روز آمد بودن و رشد حرفه ای معلمان وظیفه و ضرورتی انکارناپذیر است که خود ارزیابی آن را با کمترین حاشیه، تسهیل و تسریع می کند.

هنگامی که معلم به مستندسازی و تجربه نگاری می پردازد، خود به خود زمینه تعمیق و تدقیق و ارزیابی خود را مهیا کرده است.

 

٣. تبدیل دانش ضمنی به صریح و تولید دانش بومی: یکی از وجوه مدیریت دانش، دریافت دانش ضمنی و تبدیل آن به دانش صریح است. دانش ضمنی با معلمان و در پی تجارب و عملکردشان زاده می شود و به دلیل مستند نشدن، اغلب در سینه ها و خاطره های ایشان باقی می ماند و نشر و نقد آنها کمتر جامه عمل می پوشد. نکته حائز اهمیت این است که بسیاری از همین تجارب پیاده نشده، گاه از خاطر آنها نیز می رود. به تعبیری، کمرنگ ترین جوهرها از قوی ترین حافظه ها ماندگارتر است. این امر برای اقوام و فرهنگ های مختلف هر جامعه ای، بهترین سرمایه است و دانش بومی معلمان تازه کار به حساب می آید. معلم با درج مستمر تجارب در این فضای مجازی و یکپارچه سازی و صفحه بندی و صحافی مجموعه مندرجات یک ساله در اوقات فراغت تابستان، ضمن تدوین خاطرات خود، اصیل ترین منبع و کتاب راهنمای معلمان امروز و فردا را به طور بالقوه رقم می زند.

معلم با درج مستمر تجارب در این فضای مجازی، ضمن تدوین خاطرات خود، اصیل ترین منبع و کتاب راهنمای معلمان امروز و فردا را به طور بالقوه رقم می زند.

 

۴. ترویج گفتمان همرسانی تجارب: متأسفانه اغلب، تجارب ارزنده معلمان به طور جدی و گسترده به اشتراک گذاشته نمی شود و گاهی این تبادل تجربه ها از دایره اتاق معلمان یک مدرسه فراتر نمی رود. وجه تعمدی این امر، گاه دشوار پنداشتن اجرای آن یا نبود اندیشه ضرورت انجام آن است و تهدیدی برای مزیت رقابتی خویش پنداشته می شود. جدا از آنکه زکات علم نشر آن است، در سیره بزرگان تعلیم و تربیت، وسعت نظر، اعطا و اهدای بی دریغ و بی چشمداشت یافته ها و داشته ها نمایان است؛ آن چنان که هر یک از ما معلمان در این رهگذر سهمی را دریافته ایم. بر این اساس، در یک فرایند برد- برد با اشتراک گذاشتن تجربه ها، هم گامی در راه ایجاد و گسترش چنین فرهنگی برداشته ایم و هم از تجارب همکاران خویش استفاده کرده ایم.

با اشتراک گذاشتن تجربه ها، هم گامی در راه ایجاد و گسترش چنین فرهنگی برداشته ایم و هم از تجارب همکاران خویش استفاده کرده ایم.

 

 

5. گسترش فضای ارتباطی معلم: در جریان کلاس، محدودیت زمان و یا برخی مصالح به معلم مجال نمی دهد که برخی صحبت ها را به میان آورد؛ از احساسات و اندیشه های درونی معلم گرفته تا انتظارات و جنبه های تشویقی و هدایتگری وی. طبیعی است که وقتی قرار باشد پیامی صورت مکتوب به خود بگیرد، امکان بررسی و تدوین دقیق تر و عمیق تر پیدا می کند. از این رو، معلم می تواند با درنوردیدن مرزهای زمان و مکان کلاس، در رابطه با هر یک از موارد مزبور، واکنش و پیامی مکتوب را از طریق وب نوشت ابراز نماید. او حتی می تواند برخی گزارش های درسی، پاسخ سؤالات خاص یا مطالب تکمیلی و بسیاری موارد دیگر را که امکان طرح آنها در کلاس نیست، در وب نوشت خود درج کند. به این ترتیب، حتی دانش آموزان غایب نیز می توانند در فضای کلاس درس قرار بگیرند. من برای هر یک از دانش آموزان، کد اختصاصی و محرمانه گذاشته بودم که گاه برای حفظ حریم دانش آموزان، از آنها برای انتقال پیام خصوصی استفاده می کردم.

معلم می تواند با درنوردیدن مرزهای زمان و مکان کلاس، واکنش و پیامی مکتوب را از طریق وب نوشت ابراز نماید.

 

 

6. دریافت بازخورد اثربخش: در گستره فضای ارتباط مجازی، امکان تعامل دوسویه نیز وجود دارد. بر این اساس، معلم می تواند نظر دانش آموزان و والدین را در بخش نظرات، دریافت کند. یادداشتهای آقا معلم» که اغلب به تناوب و در فواصل زمانی کوتاه به روز می شود، مخاطبان زیادی از دانش آموزان و والدین و حتی سایر همکاران دارد. برخی از والدین بنابر اظهار خودشان مشتاقانه و روزانه آن را دنبال می کنند و برخی نیز از طریق تلویزیون های هوشمند به طور خانوادگی به مشاهده و خواندن محتواهای مندرج در وب نوشت می پردازند. از آن روی که امکان درج نظر بدون ذکر نام و به طور محرمانه وجود دارد، افراد دیدگاهها و نظراتشان را آزادانه در این وب نوشت بیان می کنند.

در گستره فضای ارتباط مجازی، معلم می تواند نظر دانش آموزان و والدین را در بخش نظرات، دریافت کند.

 

 

7. پویایی نوآورانه معلم: یکی از آفاتی که دامن گیر برخی معلمان می شود، یکنواختی و روزمرگی است. تجربه نگاری و انتقال پیام در قالب وب نوشت، بستری پویا و شرایطی نوآورانه را برای معلم و

یکی از آفاتی که دامن گیر برخی معلمان می شود، یکنواختی و روزمرگی است. 

 

مخاطبانی که فراتر از زمان و دایره کلاس حضور دارند، مهیا می کند. محتوا به ویژه اگر همراه با تصاویر و فیلم های متنوع از موضوعات مربوط به کلاس درس و دانش آموزان و مرتبط با حرفه معلمی باشد، حلاوت مضاعفی دارد.

تجربه نگاری و انتقال پیام در قالب وب نوشت، بستری پویا و شرایطی نوآورانه را برای معلم و مخاطبانی که فراتر از زمان و دایره کلاس حضور دارند، مهیا می کند.

 

8. رصد جریان کلاس: در فرهنگ حاکم بر مدارس ما متأسفانه کمتر حضور معلمان همتا در کلاس درس یکدیگر، هنجار تلقی می شود. از این روی، شاید انگیزه و بعضا امکان چنین امری کمتر وجود دارد. لذا برخی از زمینه های رشد و توانمندسازی معلمان در بسترهایی چون درس پژوهی کمتر مطرح است. با وجود این، بسیاری از مدیران و معاونان آمورشی به ویژه در مدارس غیردولتی، مایل به رصد جریان کلاس و رخدادهای حاصل هستند. از سوی دیگر، معلمان مبدع وموفق گاه علاقه مند بوده اند که مدیران و دیگر مسئولان مافوق و حتی همتایانشان، از رویه و نتایج کارشان به شکلی دقیق تر اطلاع یابند. مستندسازی و تجربه نگاری در فضای وب نوشت فرصت بازبینی مسئولان و بازنمایی فعالیت های معلمان را مهیا می کند.

مستندسازی و تجربه نگاری در فضای وب نوشت فرصت بازبینی مسئولان و بازنمایی فعالیت های معلمان را مهیا می کند.

 

 

۹. الگوگیری معلمان تازه کار: تعداد قابل توجهی از نظراتی که در وب نوشت یادداشتهای آقا معلم درج میشود، مربوط به کاربرانی از حوزه های علوم تربیتی و یا تربیت معلم است. حتی برخی معلمان و مربیان مدارس در شهرستان ها نیز از این وب نوشت بازدید می کنند. خوشبختانه مسئولان مدرسه با سعه صدر بالا، اجازه این امر را نیز داده اند تا طرح های خوب و اثربخش در سراسر میهن اسلامی عرضه شوند.

خوشبختانه مسئولان مدرسه با سعه صدر بالا، اجازه این امر را نیز داده اند تا طرح های خوب و اثربخش در سراسر میهن اسلامی عرضه شوند.

 

۱۰. افزایش مهارت مشاهده و نگارش: وبلاگنویسی در ارتقای توانایی نگارش افراد مؤثر است. افزون بر این، هنگامی که معلم قصد دارد به تناوب، مطالبی هدفمند و قابل ارائه را به رشته تحریر در آورد و از تکرار مطالب، که ملال آور هم هست، اجتناب کند، نیازمند شناخت یا شکار موضوعات در خور توجه و توصیف و تحلیلی شایسته است. در این شرایط، دیده او به مرور بیناتر می شود و مسائل کمتر مورد توجه یا نادیدنی دیگران را مشاهده می کند. مسائلی که شناسایی آنها می تواند در کیفیت فرایند یاددهی- یادگیری تأثیرگذار باشد؛ همان که به نوعی، برنامه درسی پنهان قلمداد می شود.

وبلاگ نویسی در ارتقای توانایی نگارش افراد مؤثر است.

 

 

۱۱. پیوند هم افزای تعلیم و تألیف: دبیر و نویسنده مرادف یکدیگرند و دبیرستان نیز ناظر به نهادی است که دبیری و نویسندگی را به جوانان می آموزد. سال هاست که با حذف زنگ انشا در دبیرستان و بی مهری به این امر مهم، شاهد ناتوانی اغلب شاگردان، دانشجویان و معلمان فردا در نگارش مطالب مورد نیازشان هستیم. در این میان، میدانیم که کارهای تعلیم و تألیف از یکدیگر جدا هستند اما از آنجا که معلمی با خواندن و نوشتن و اندیشیدن سر و کار دارد، با استفاده از وب نوشت به سهولت می توان بین تعلیم و تألیف الفتی سازنده ایجاد نمود.

از آنجا که معلمی با خواندن و نوشتن و اندیشیدن سر و کار دارد، با استفاده از وب نوشت به سهولت می توان بین تعلیم و تألیف الفتی سازنده ایجاد نمود.

 

 

12. افزایش انگیزش و رقابت دانش آموزان: هنگامی که دانش آموزان مورد توجه قرار می گیرند و از فعالیت های درخور توجه آنها تصویر و گزارشی تحسین آمیز تهیه و در وب نوشت معلم درج می شود، خود به خود رغبت، هویت و انگیزه بهتری پیدا می کنند. وب نوشت موجب جریان سازی رقابتی در جهت پیشرفت تحصیلی گروهی از دانش آموزان می شود.

وب نوشت موجب جریان سازی رقابتی در جهت پیشرفت تحصیلی گروهی از دانش آموزان می شود.

 

۱۳. رفع خشکی و تلخی کلاس ریاضی: بازتاب های مصور از کلاس درس در فضای مجازی و تنوع بازخوردگیری و بازخورددهی، موجب جذابیت کلاس ریاضی شده است. این امر هنگامی که معلم بارها با گوشی تلفن همراه با دوربین عکاسی خود از عملکرد و فعالیتهای دانش آموزان عکس برداری یا فیلم برداری می کند و در کوتاه زمانی بعد، آنها را در وب نوشت خود انتشار می دهد، نمود بیشتری می یابد. همچنین، علاوه بر ایجاد روابط صمیمانه و نزدیک تر بامعلم، موجب افزایش حس تحریک پذیری و مشارکت جویی آموزشی دانش آموزان نیز می شود.

بازتاب های مصور از کلاس درس در فضای مجازی و تنوع بازخوردگیری و بازخورددهی، موجب افزایش حس تحریک پذیری و مشارکت جویی آموزشی دانش آموزان می شود.

 

 

۱۴. شناخت بیشتر معلم و دانش آموز از یکدیگر و همسویی بیشتر دانش آموز با معلم: محیط وب نوشت عرصه ای است که در آن معلم می تواند باورها، دل نوشته ها و اندیشه های خود را درج نماید. این کار منجر به آگاهی دانش آموز از دغدغه ها، حساسیت ها و اعتقادات معلم خود می شود. در عین حال، با مشاهده ضمنی شور و عشق معلم در انجام فعالیتی مؤثر و غیر موظف، تعلق خاطر دانش آموز به درس و معلم افزایش می یابد. لذا معلم با حسن اقبال دانش آموزان مواجه می شود و به دلیل ایجاد فضای متنوع در جریان آموزش و ارتباط، مقبولیتی افزون به دست می آورد.

منابع

نیرو، محمد (1395). بنویس، آقا معلم ! آثار ضمنی تجربه نگاری در وب نوشت «یادداشتهای آقا معلم»، رشد مدرسه فردا، دوره 12، شماره 8.

انتهای پیام/

نظر شما