فتانه احدی- روزنامه‌نگار
زندگی این روزهای مردم در کلانشهرهای جهان، پرخرج‌تر از همیشه شده است. در هیچ نقطه‌ای از جهان اوضاع بر وفق مراد مردم نیست، اما آمار نشان می‌دهد شهرهای آسیایی و اروپایی گران‌تر از شهرهای آمریکایی هستند. بروز اختلال در زنجیره تامین کالاها و تغییرات در الگوی مصرف مشتریان سبب شده تا هزینه زندگی در بسیاری از شهرها افزایش یابد. مجله اکونومیست در تازه‌ترین بررسی‌هایش اعلام کرده که تورم در جهان طی سال2021 بالاترین میزان رشد در 5سال گذشته را داشته است. گزارش این مجله نشان می‌دهد که میانگین قیمت‌های جهانی حتی بدون احتساب شهرهایی که تورم بالا داشته‌اند، در مقایسه با سال قبل 3.5درصد افزایش داشته است. این افزایش قیمت در سال 2020 در مقایسه با سال قبل از آن، 1.9درصد بوده است. همه‌گیری کرونا، تغییرات نرخ ارز و بحران اقتصادی، تامین معیشت، هزینه‌های زندگی و هزینه‌های سوخت و حمل‌ونقل را در بزرگ‌ترین شهرهای جهان افزایش داده است. در شهریورماه امسال، هزینه حمل یک کانتینر استاندارد 4برابر بیشتر از سال قبل بوده است. در این میان، برخی از شهرها فشار بیشتری را تجربه کرده‌اند.

گزارش اکونومیست قیمت‌های بیش از 200نوع محصول و خدمات را در 173شهر در سراسر جهان مقایسه کرده‌ است. تل‌آویو در سرزمین‌های اشغالی، پاریس و سنگاپور 3شهر گران جهان بوده و در بالای لیست قرار گرفته‌اند. زوریخ در سوئیس در رده چهارم فهرست شهرهای گران جهان است. هنگ‌کنگ که در سال قبل در رده دوم قرار داشته، اکنون در جایگاه پنجم قرار دارد. نیویورک به‌عنوان یکی از شهرهای پرهزینه جهان، اکنون در رده ششم قرار دارد. بعد از نیویورک، شهرهای ژنو، کپنهاگ، لس‌آنجلس و اوزاکای ژاپن قرار گرفته اند.
در سمت دیگر فهرست، دمشق پایتخت سوریه، ارزان‌ترین کلانشهر جهان معرفی شده است. بعد از دمشق، طرابلس در لیبی، تاشکند پایتخت ازبکستان، تونس در شمال آفریقا، آلماتی در قزاقستان، کراچی و احمدآباد در هند، الجزیره پایتخت الجزایر، لوساکا پایتخت زامبیا و بوئنوس‌آیرس پایتخت آرژانتین از ارزان‌ترین شهرهای جهان هستند.
از آنجایی که شاخص‌های 200گانه اکونومیست در مقایسه با وضعیت قیمت‌ها در نیویورک محاسبه می‌شود، تغییرات نرخ برابری دلار آمریکا نیز بر میزان هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد. تل‌آویو برای نخستین‌بار است که در صدر فهرست گران‌ترین شهرها قرار گرفته است. به‌نوشته اکونومیست، افزایش قیمت موادغذایی و همچنین گرانی هزینه‌های حمل‌و‌نقل مهم‌ترین دلیل برای افزایش هزینه زندگی در تل‌آویو بوده است.
قیمت‌ها در همه‌جا افزایش نیافته است. رم با افت 16پله‎ای به رتبه48 رسیده و کاهش شدید در قیمت‌های مربوط به رده پوشاک را تجربه کرده است. اکثر شهرهای آمریکا به لطف محرک‌های مالی دولتی که در طول همه‌گیری کرونا به اقتصاد تزریق شده، وضعیت بهتری پیدا کرده‌اند، اما اتفاق اصلی مربوط به گرانی‌ها و قیمت‌های بالاست. زمانی که بررسی اکونومیست انجام شده، یعنی طی ماه‌های مرداد و شهریور، میانگین هزینه یک لیتر بنزین بدون سرب به طور متوسط در تمام شهرهای جهان 21درصد بیشتر از یک سال قبل بوده است. افزایش شدید قیمت گاز طبیعی در اروپا و آسیا و هجوم مردم به پمپ بنزین‌ها‌ در انگلیس بعد از مطالعه اکونومیست رخ داده است؛ همین‌ها می‌توانست بر رتبه‌بندی امسال تأثیر بگذارد. بدون شک گرانی انرژی طی ماه‌های اخیر در گزارش سال آینده اکونومیست اثرگذار خواهد بود.
تغییر عمده دیگر مربوط به تهران است. اکونومیست نوشته که تحریم‌های آمریکا علیه ایران، در یک‌سال گذشته باعث صعود ۵۰پله‌ای هزینه‌های زندگی در تهران شده است. رتبه تهران در سال جاری میلادی از رده 79 به ۲۹ رسیده است. هزینه زندگی در کلانشهرهایی همچون مسکو، دوبی، دهلی نو و استانبول کمتر از تهران ارزیابی شده است. همزمان، تورم هزارو 766درصدی در کاراکاس هم اتفاق نادری بوده که البته با مداخله دولت در تنظیم قیمت‌ها همراه شده است.