به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صاحب نیوز؛ در بین دانشمندان بزرگ ما که در اعصار مختلف می‌زیسته‌اند، مفاخر و نوابغ بسیاری بوده‌اند که امروز هر کدام مایه اعتبار و سند افتخار جهان تشیع به شمار می‌‌‌آیند. تاریخ شیعه سرشار از افتخارات بسیار و تحولات چشمگیر است. تحولاتی که به دست عالمان متعهد و فرزانگان اندیشمند پدید آمده‌است. در این میان به سدة چهارم هجری برمی‌خوریم که «فتح الفتوح» تاریخ شیعی است. روزگاری که مردی بزرگ و اندیشمندی سترگ، «دائره المعارفی جامع» از معارف اسلامی تدوین کرد و قریب به 50 سال پرچمدار عرصه‌های علمی، فکری و فرهنگی مسلمین گردید و سرانجام بدانجا رسید که دوست و دشمن، زبان به تمجید او گشودند و قلم به تعریف او برگرفتند و او را به شایستگی «مفید» لقب دادند.

بینش افروزی و دانش آفرینی وی به همراه آگاهی از اوضاع دشمنان و مخالفین دین و اطلاع از جهان اطراف خویش، دست به دست هم داد و او را سلسله جنبان نهضت فکری و رنسانس علمی در قرن چهارم کرد و بدانجا رسید که «صحیفه‌های سبز حضرت ولی عصر(عج)» به افتخار او صادر شد و آن حضرت وی را «برادر گرامی و استوار» خواند.

ابوعبداللّه محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید، در یازدهم ذی قعده سال 336 ه . ق در عُکبرای بغداد به دنیا آمد. عشق و شور فراوان او به تحصیل، از همان کودکی موجب شد همراه پدر به بغداد رود و به فراگیری دانش بپردازد. شیخ مفید از سال های کودکی به یادگیری علوم گوناگون پرداخت. او به واسطه موقعیت علمی و اجتماعی پدرش، با دانشمندان ارتباط می یافت و علوم و معارف را از آنان فرامی گرفت.

بغداد در آن روزگار، بوستان دانش و دانایی و پهنه مناظره و توانایی بود. این شهر، مرکز نشر اندیشه های بزرگانِ مذاهب و محفل گفت وگوی عالمان و فرزانگان به شمار می آمد. مشعل های فروزان بسیاری در آسمان دانش و بینش بغداد دیده می شدند؛ گوهرانی همچون: شیخ صدوق، جعفر بن محمد بن قولویه قمی، علی بن بابویه قمی، ابن جنید اسکافی، ابو علی بصری، ابوعبداللّه مرزبانی و… . شیخ مفید در این عرصه پربرکت، مردانه پای در میدان گذاشت و توفیق الهی را به جان پذیرا شد و از محضر بیش از هفتاد نفر از بزرگان و صاحب نظران بغداد بهره علمی برد. او دانش کلام را در محضر مظفر بن محمد و ابن جنید اسکافی، فقه را نزد جعفر بن محمد بن قولویه و علم روایت را از محمد بن عمران مرزبانی آموخت.

پـیش از مفید، علم کلام و اصول فقه در میان دانشمندان اهل سنت رونقی به سزا داشت، فقها و متکلمان بسیاری در اطراف بغداد گرد آمده و در رشته‌های گوناگون اصول عقاید سرگرم بحث و مناظره بودند.

هر چند علم کلام پیش از مفید نیز در میان شیعیان سابقه داشته است، ولی در اثر محدودیتی که در کار شیعیان از نظر سیاسی بود، این موضوع از مرحله تألیف و تدوین کتاب تجاوز نمی‌کرد، پیش از مفید، شیخ صدوق که رئیس شیعیان بود، سبک ساده‌ای را در تصنیف و تألیف به وجود آورده بود و آن را بـه صورت املا به صورت ساده به مستمعان القا می‌کرد، مفید نیز در پیگیری مکتب استاد کوشید و با استفاده از مبانی علم کلام و اصول فقه، راه بحث و استدلال را به روی شیعیان باز کرد و تلاش‌هایی را که متقدمان مانند ابن جنید اسکافی و قبل از او ابن عقیل فقیه معروف شیعه و عیاشی ریخته بودند، به صورت دلپذیری درآورد، به گفته نجاشی کتاب کوچکی در اصول فقه تصنیف کرد که مشتمل بر تمام مباحث آن بود.

او فردی پراستعداد و دارای حافظه‌ای قوی، اندیشه‌ای رسا و سریع و بیانی زیبا داشت، از نظر علمی او بر همه معاصران مذهبی و غیر مذهبی خود برتری قابل ملاحظه‌ای داشت و چندین سال ریاست و زعامت شیعه امامیه را بر عهده داشت.

مباحث عمیق، دقیق و احترام‌آمیز او با علمای اهل سنت، مایه افزایش شهرت و آبروی وی در نظر مخالفان و به موازات آن افزایش احترام و جایگاه شیعه در میان اهل سنت گردید. از مجلس درس یا بحث و مناظره‌ای بیرون نمی‌آمد مگر آنکه استاد و مدرس و یا مناظره کنندگان آن مجلس را با بیانات شیرین و مستدل مقهور و محکوم کرده باشد. اندک اندک چنان شد که دانشجویان و محققان فرقه‌های مختلف مذهبی و غیر مذهبی و متخصصان رشته‌های مختلف دینی و غیر دینی در مجلس درس او حاضر می‌شدند و از افکار علمی بلند و محققانه او بهره می‌بردند. و این بدین جهت بود که شیخ در همه رشته‌های علمی آن عصر تبحر و ورزیدگی کامل داشت. سرانجام آوازه او به همه شهرهای اسلامی رسید و سیل دانش‌پژوهان به سوی خانه و مسجد و محله او سرازیر شد.

نفوذ او زمانی بیشتر شد که عضدالدوله دیلمی پادشاه شیعی مذهب آن عصر، به حمایت او برخاست و نهایت احترام و بزرگداشت را نسبت به وی بجا آورد. گویند او بارها به دیدار شیخ مفید می‌رفت و از رهنمودهای شیخ در بعضی امور پیروی می‌کرد.

به هر حال به ادعای تمامی علمای اسلام اعم از شیعه و اهل تسنن در علوم مختلف اسلامی و رشته‌های دینی مانند علم حدیث و رجال و ادبیات، به خصوص اصول و فقه و کلام، متبحر و استاد مسلم بود. و دلیل بر مدعای ما تربیت شاگردان فراوانی است که بعدها همگی از علمای بزرگ به شمار می‌آمدند، شخصیت‌هایی چون سید مرتضی و سید رضی که از افتخارات شیعه به شمار می‌روند. همچنین تألیف بیش از 200 کتاب و مقاله شاهد محکمی است بر وزنات علمی این شخصیت فرزانه.

ایشان چنان از شخصیت علمی والایی برخوردار بود که گویند در مرگش برخی مخالفین دین و مذهب اظهار سرور و شادمانی کرده و جشن گرفتند.

دفتر زندگی شیعیان باید که بسان صحیفه ای سپید و نورانی، هر ورقش مهر تأیید و رضایت حضرت ولی عصر (عج) را به خود بگیرد. دست نوشته ای که تقوا، صلاح و معرفت ما را می طلبد تا لبخند رضایت آن حجت حق فراهم شود و توفیق زیارت و نامه اش به دست آید. شیخ مفید، از شمار اندک انسان هایی بود که به این نشان دست یافت و نور بزرگواری و لیاقت را بر صفحه جانش پدید آورد و سرانجام نامه هایی از سوی حضرت مهدی علیه السلام به افتخارش فرستاده شد. برخی از علما عنوان کرده اند در طول سی سال، سی نامه از سوی امام عصر (عج) برای شیخ مفید فرستاده شده است.

مقام معظم رهبری به مناسبت برگزاری کنگره جهانی شیخ مفید در سال های گذشته، در پیامی از مقام والای این عالم و دانشمند فرزانه تجلیل کرد. در متن این پیام آمده است: «شیخ مفید در سلسله علمای امامیه، فقط یک متکلم و فقیه سرآمد و برجسته نیست، بلکه فراتر از این، وی مؤسس و سرحلقه جریان علمیِ رو به تکاملی است که در دو رشته کلام و فقه، تا امروز در حوزه های علمی شیعه امتداد یافته است و با وجود بر کنار نماندن از تأثرات تاریخی و جغرافیایی و مکتبی، ویژگی های اصلی و خطوط سیاسی آن همچنان پابرجا مانده است. شیخ مفید نقش مؤثر و تعیین کننده ای در تثبیت هویت مستقل مکتب اهل بیت علیهم السلام ، بنیان گذاری شکل و قالب علمی صحیح برای فقه شیعه، آفرینش شیوه جمع منطقی میان عقل و نقل در فقه و کلام داشت».

سرانجام، نخستین روزهای رمضان 413 هجری آغاز شده بود که غبار غم سراسر دلهای پاک را فراگرفت شهر بغداد جامه سیاه به تن کرد و رودهای مصیبت و اندوه از گوشه و کنار سیل ماتم و عزا به سوی میدان شهر روانه ساخت، هشتاد هزار نفر سوگوار اشک یتیمی ریخته و عاشورایی دیگر در ماه صیام به پا کردند. پیکر شیخ مفید بر دستان انبوه خلایق تشییع شد و همگان به امامت سید مرتضی بر او نماز گزاردند. ساعاتی بعد، بدن آن فرزانه آسمانی در کاظمین دفن شد. دلهای پر از کینه و تهی از احساس و کیاست و حکمت این پایان کار آن بزرگ‌مرد شمرده و ساده اندیشانه جشن گرفتند اما شخصیت سترگ او پنهان کردنی و فراموش شدنی نبود. گویند: روز وفات او روزی بود که اهل زمین عظیم‌تر از آن ندیده بود به سبب کثرت مخالفان و مؤالفات دارالسلام جهت مراسم تعزیت و ادراک شرف نماز گزاردن بر شیخ.

انتهای پیام/