شناسهٔ خبر: 51077093 - سرویس استانی
نسخه قابل چاپ منبع: ایسنا | لینک خبر

عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان تشریح کرد:

شوری خاک، عوامل موثر و روش‌های بهبود آن

آزیتا یوسفیان

مدیرگروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان گفت: ۲۰ درصد کل مساحت کشور را اراضی شور تشکیل می‌دهند.

صاحب‌خبر -

دکتر محبوبه جلالی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه  شعار امسال روز جهانی خاک توقف شور شدن خاک، تقویت باردهی خاک " است، اظهار کرد: شوری آب‌ و خاک مشکلی جدی برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند ایران محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه تنش شوری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تولیدات کشاورزی شناخته‌شده است، عنوان کرد: در حال حاضر حجم قابل‌توجهی از منابع آبی جهان متأثر از شوری است و متعاقب آن شور شدن خاک نیز پدیده‌ای پیش‌رونده محسوب می‌شود که در این میان،  ایران پس از کشورهای هند و پاکستان با دارا بودن ۸.۶ میلیون هکتار اراضی شور در صدر کشورهای در معرض تهدید تنش شوری قرار دارد.

مدیر گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان گفت: بر اساس آخرین گزارشات در مورد ایران، میزان اراضی شور تا ۳۴ میلیون هکتار و به عبارتی ۲۰ درصد از کل مساحت کشور تخمین زده شده است.

جلالی با بیان اینکه علل شوری خاک در ایران را می­‌توان به دو دسته عوامل طبیعی و عوامل مصنوعی (انسانی) تقسیم کرد، افزود: عوامل طبیعی شامل بارندگی کم، تبخیر زیاد، جنس تشکیلات زمین‌شناسی، آب‌های زیرزمینی شور و ... هستند و از عوامل مصنوعی می‌­توان به آبیاری بی‌رویه با آب‌های شور، عدم آشنایی به اصول صحیح کشاورزی به‌ویژه در زمین‌های شور، استفاده از کودهای شیمیایی  نامناسب، روش کشت نامناسب، استفاده از کودهای حیوانی شور و عکس‌العمل گیاهان به شوری، آیش، تخریب پوشش گیاهی، تسطیح نامطلوب اراضی اشاره کرد.

این دکترای شیمی و حاصلخیزی خاک اضافه کرد: از روش‌های بهبود خاک‌های شور می‌توان به مواردی همچون دفع نمک از خاک به دو طریق زهکشی و آبشویی، اصلاح ساختمان خاک و تبدیل نمک‌ها، کاهش تبخیر سطحی (با استفاده از مالچ پاشی، نگه‌داشتن بقایای کشت قبلی در سطح خاک، جمع‌آوری گیاهان وجین شده و علف‌های هرز و قرار دادن آن‌ها بین ردیف‌های کشت (در باغات میوه)، آبیاری در ساعاتی از شبانه‌روز که دما کمتر بوده و آب یاری قطره‌ای در گیاهان چندساله)، روش آبیاری، تواتر آن و حجم آب آبیاری، استفاده از روش‌های صحیح کاشت بذر متناسب با خاک‌های شور (مثل کشت در محل داغ آب که کمترین میزان املاح را داراست)، کشت گونه‌های مقاوم و یا شور پسند مثل انار، پسته، سنجد، جو، چغندر قند، سورگوم، ارزن و ...، تغییر و اصلاح بافت خاک به کمک مواد آلی است.

وی با اشاره به اینکه به‌طورکلی می‌توان گفت که معمولا برای جلوگیری از اثرات زیان‌آور خاک‌های شور و قلیایی به سه طریق مختلف با این خاکها رفتار می‌شود: روش اول از میان بردن این نمک‌هاست، روش دوم تبدیل نمک‌های مضر به نمک‌های کم‌ضررتر و روش سوم را می‌توان کنترل نامید، افزود: در دو روش اول، هدف، دفع نمک‌ها و یا تغییر و تبدیل آن‌هاست، در حالی‌که در روش سوم، نحوه اداره خاک و عملیات کشاورزی را طوری تنظیم می‌کنند که نمک به‌طور یکنواخت در تمام خاک پخش شده و از تمرکز غلظت زیاد نمک در یک نقطه جلوگیری شود.

مدیر گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان عنوان کرد: باید بتوانیم خاک را فرابخشی ببینیم و با بهینه کردن همه عملیات زراعی و مصرف  بهینه کود و ماده آلی خاک را افزایش دهیم و با این اقدامات از شور شدن بیشتر خاک جلوگیری کنیم، در غیر این صورت کار ما بسیار دشوار می‌شود و می‌توان گفت که کار آیندگان شاید ناممکن باشد.

جلالی با اشاره به اینکه در مورد خاک‌های لرستان باید گفت که به لحاظ شوری و قلیاییت، خاک‌های استان عمدتاً دارای EC کمتر از ۴ میلی موز و فاقد مشکل شوری برای گیاهان در اکثر مناطق هستند، تصریح کرد: تنها در دشت سیلاخور و جایدر مقداری شوری و گچی بودن خاک را داریم که خاک‌های به وجود آمده در این قسمت از تشکیلات گچی و نمکی هستند.

وی خاطرنشان کرد: در لرستان، خاک قلیایی نداریم و عمدتاً اسیدیته این خاک‌ها بین ۵.۷ تا ۸ بوده و به دلیل آهک ممکن است کمی محدودیت تغذیه برای گیاه ایجاد کند.

این دکترای شیمی و حاصلخیزی خاک بیان کرد: اگرچه شوری و قلیائیت از محدودیت‌های عمده خاک‌های کشاورزی استان محسوب نمی‌شد، اما متاسفانه در چند سال اخیر با برداشت بی‌رویه آب از منابع آب‌های زیرزمینی و شور شدن آب چاه‌ها شوری خاک‌ها رو به افزایش است.

جلالی بیان کرد: بررسی نتایج تجزیه خاک از نظر شوری بین زمین‌های زراعی دیم و آبی نشان می‌دهد که در زمین‌های دیم ۹۰ درصد خاک‌های سطحی فاقد شوری هستند، هفت درصد دارای شوری کم و سه درصد شوری متوسط دارند و خاک‌های دارای شوری زیاد صفر درصد است.

عضو هیات علمی دانشگاه لرستان عنوان کرد: در زمین‌های آبی و فاریاب ۷۰ درصد از خاک‌های سطحی بدون شوری، ۱۷ درصد دارای شوری کم و ۹ درصد دارای شوری متوسط و ۴ درصد دارای شوری زیاد است و بررسی دیگری نشان می ‌هد که شور شدن اراضی بیشتر در اثر آبیاری با آب شور چاه‌ها و عدم مدیریت مناسب در استفاده از آب‌های شور و عدم لحاظ نیاز آبشویی است.

انتهای پیام

نظر شما