به گزارش دنای اقتصاد، به‌رغم آنکه مسوولان این ۱۰کشور اعلام کردند درخواست رسمی در این مورد دریافت نکرده‌‌‌اند، اما لیر ترکیه بار دیگر شاهد کاهش ارزش خود در برابر دلار بود؛ به طوری که نرخ برابری دلار به لیر با ۶/ ۱درصد کاهش به ۸۳/ ۹ رسید و به مرز ۱۰ نزدیک شد. در پی این اتفاق، در توییتر، هشتگ استعفای اردوغان با بیش از ۳۲هزار توییت، ترند شد و اعتراضاتی در سطح ترکیه به وقوع پیوست. گذشته از اخبار سیاسی، کمتر از پنج‌روز قبل، بانک مرکزی ترکیه نرخ بهره را ۲درصد کاهش داد و به سطح ۱۶درصد رساند. این درحالی است که نرخ تورم ترکیه حدود ۲۰درصد است و این اقدام بانک مرکزی ترکیه موجب شده تا منفی بودن نرخ بهره حقیقی در ترکیه تشدید شود. این موضوع سیگنالی منفی برای سرمایه‌گذاران خارجی محسوب می‌شود. در حالی که اقتصاد ترکیه تورم بالایی را تجربه می‌کند، ارزش لیر پی‌‌‌درپی کاهش می‌‌‌یابد و نرخ بهره منفی روند خروج سرمایه از این کشور را تشدید می‌کند. کاهش نرخ بهره و دامن زدن به تنش‌‌‌های سیاسی اقدامات مخربی هستند که دولت ترکیه باید از آنها اجتناب کند، اما استبداد رای اردوغان تا به حال از وقوع این امر جلوگیری کرده است. افزایش قیمت انرژی در بازارهای جهانی و کاهش ارزش لیر باعث شده است تا هزینه‌‌‌ زندگی در ترکیه افزایش یابد و این امر، موجب افزایش نارضایتی‌‌‌ها نسبت به سیاست‌‌‌های اردوغان شده است.

لیر همچنان در مدار نزول

روز گذشته لیر بار دیگر با کاهش ارزش روبه‌رو شد و رکورد جدیدی را از خود به جا گذاشت. بر این اساس روز گذشته لیر ۶/ ۱درصد از ارزش خود را از دست داد و نرخ برابری دلار به لیر در لحظاتی به سطح ۸۳/ ۹ رسید. این در حالی است که کمتر از دو هفته پیش، لیر برای اولین بار از نرخ مبادله ۹ در برابر دلار آمریکا عبور کرد. با احتساب این کاهش ارزش، پول ملی ترکیه از ابتدای سال‌جاری میلادی بیش از ۲۴درصد از ارزش خود را از دست داده است.

این روند کاهشی ارزش پول در ترکیه با تشدید خروج سرمایه و افزایش تورم همراه شده است. ریشه این اتفاقات سیاست‌‌‌های پولی است که با فشار‌های سیاسی رئیس‌جمهور این کشور به نهادهای سیاستگذار دیکته می‌شود، به طوری که در صورت مقاومت افراد تصمیم‌گیر، برکناری در انتظار آنها خواهد بود.

اعتراضات مجازی و حقیقی در ترکیه

در پی کاهش‌‌‌های پی‌درپی ارزش لیر در مقابل دلار، برخی از شهروندان ترکیه به خیابان‌‌‌ آمدند و با برگزاری تظاهرات، نارضایتی خود از این مساله را ابراز کردند. این اعتراضات به خیابان محدود نماند و کاربران ترکیه‌‌‌ای در توییتر، هشتگ استعفای اردوغان را ترند کردند و بیش از ۳۲هزار توییت با این هشتگ به ثبت رسید. نرخ تورم در ترکیه به حدود ۲۰درصد رسیده است و بی‌‌‌ثباتی نرخ لیر و افزایش مداوم آن از ادامه‌دار بودن تورم خبر می‌دهد. با توجه به افزایش قیمت‌‌‌ کالاها در بازارهای جهانی و به‌خصوص بازار انرژی، رشد قیمت دلار به افزایش بیش از پیش هزینه‌‌‌ها در ترکیه دامن می‌‌‌زند.

دمیدن در تنور اختلافات سیاسی

طی روز‌‌‌های گذشته، ترکیه شاهد اتفاقات سیاسی بی‌‌‌ثبات‌کننده‌ای بود. خبر ورود ترکیه به لیست خاکستری FATF و سخنان اردوغان مبنی بر اخراج سفرای ۱۰کشور غربی باعث شد این دو خبر به دو عامل سیاسی برای کاهش ارزش لیر تبدیل شود. روز پنج‌شنبه گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF پس از نشست خود در پاریس اعلام کرد که ترکیه به دلیل وجود ابهاماتی در تامین مالی تروریسم و مقابله با پولشویی وارد لیست خاکستری این سازمان شده است. از آنجا که بسیاری از سرمایه‌گذاران بین‌المللی با استفاده از استانداردهای مالی این سازمان‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند، ورود ترکیه به لیست خاکستری می‌تواند موجب تشدید جریان خروج سرمایه از ترکیه شود و علاوه بر افزایش قیمت دلار، ‌‌‌به کاهش تولید ترکیه در بلندمدت منجر خواهد شد. از سوی دیگر، اردوغان در یکی از سخنرانی‌‌‌هایش از اخراج سفیر ۱۰کشور غربی خبر داد. این ۱۰کشور غربی پیش از این خواستار آزادی فوری «عثمان کاوالا»، زندانی سیاسی ترکیه‌‌‌ای شده بودند. اردوغان به این درخواست‌‌‌ها واکنش نشان داد و در سخنرانی خود اعلام کرد که از وزارت خارجه خواسته تا سفیران ۱۰کشور غربی را به عنوان عناصر نامطلوب شناسایی کند. این موضوع می‌تواند در صورت اجرایی شدن به بزرگ‌ترین شکاف میان ترکیه و غرب تبدیل شود. با این حال برخی از مسوولان این ۱۰کشور غربی اعلام کرده‌‌‌اند که هیچ درخواست رسمی برای خروج سفیرانشان از ترکیه دریافت نکرده‌‌‌اند. با توجه به عضویت بخش بزرگی از این ۱۰کشور در اتحادیه اروپا و ناتو، ‌‌‌به نظر می‌رسد اجرایی شدن صحبت‌‌‌های اردوغان، مبنی بر اخراج سفرای آنها می‌تواند به بحران سیاسی قابل‌توجهی منجر شود و خروج سرمایه از این کشور و افزایش قیمت دلار را در پی داشته باشد.

دستور دوباره کاهش نرخ بهره

گذشته از اتفاقات سیاسی مهمی که در جریان است و اقتصاد ترکیه را متاثر می‌کند، ‌‌‌ طی روز‌‌‌های اخیر اقدام بانک مرکزی ترکیه مبنی بر کاهش ۲درصدی نرخ بهره و رساندن آن به سطح ۱۶ خود مزید بر علت شد تا لیر در برابر دلار تضعیف شود. اردوغان که بارها نرخ بهره را با صفاتی چون «دشمن توسعه ترکیه» و «مادر شیاطین» خطاب کرده است، در برابر نرخ‌های بالا موضع منفی دارد و تلاش برای افزایش نرخ بهره را تحمل نمی‌‌‌کند؛ به طوری که در یک‌سال گذشته سه فرد مختلف بر صندلی ریاست بانک مرکزی ترکیه تکیه زده‌‌‌اند. این موضوع در حالی اتفاق می‌‌‌افتد که تورم ترکیه به حدود ۲۰درصد رسیده و در میان کشورهای با اقتصاد نوظهور، بالاترین تورم منفی به ترکیه تعلق دارد؛ اتفاقی که علاوه بر تشدید تورم، جریان خروج سرمایه را نیز سرعت می‌‌‌بخشد و کاهش ارزش لیر را به همراه دارد. این درحالی است که ترکیه بیش از ۴۵۰میلیارد دلار بدهی خارجی دارد.

در چنین شرایطی که سطح سرمایه‌گذاری خارجی رو به کاهش است و بانک مرکزی ترکیه قصد افزایش نرخ بهره را ندارد، تنها راه مطمئن برای پرداخت تعهدات ارزی این کشور، ذخایر ارزی بانک مرکزی خواهد بود؛ ذخایری که طی سیاست‌‌‌های حمایت از ارزش لیر در سال گذشته به‌شدت کاهش یافته و خطر نکول بدهی‌‌‌های ترکیه را بالا برده است. این موضوع می‌تواند به افزایش دوباره و البته شدید نرخ ارز در این کشور منتهی شود. با توجه به حجم گسترده واردات ترکیه این افزایش‌‌‌ها در قیمت ارز موجب می‌شود تا تولید این کشور شاهد کاهش باشد و از طرفی در تورم این کشور منعکس خواهد شد. به نظر می‌رسد سوءتدبیر اردوغان در انتخاب سیاست پولی مناسب در کنار سیاست خارجی نه‌چندان مطمئن، ‌‌‌ آینده اقتصاد ترکیه را در هاله‌‌‌ای از ابهام قرار داده است.

اردوغان به دنبال خودنمایی در مقابل غرب است/ آزاد کردن «عثمان کاوالا» موجب تقویت احزاب مخالف آکپارتی می‌شود

کارشناس مسائل ترکیه گفت: رئیس‌جمهوری ترکیه می‌دانست که اگر سفرای ۱۰ کشور را اخراج کند، بحران دیپلماتیک و اقتصادی به جان ترکیه می‌افتد و به همین دلیل در پشت پرده اوضاع را آرام نگه داشت.

«علی قائم‌مقامی» کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به اقدام دولت ترکیه علیه سفرای ۱۰ کشور غربی در گفت‌وگو با ایلنا عنوان کرد: چندی پیش ۹ کشور اروپایی به همراه ایالات متحده با صدور بیانیه‌ای خواهان آزادی عثمان کاوالا، فعال مدنی تُرک شدند. کاوالا سال گذشته از اتهام‌های مربوط به اعتراض‌های سراسری در سال ۲۰۱۳ تبرئه شد، اما این حکم امسال لغو شد و با اتهامات دیگری در پرونده کودتای نافرجام ۲۰۱۶ همراه و مجدداً بازداشت شد. اینکه چرا اتحادیه اروپا و ایالات متحده روی این پرونده انگشت گذاشتند به نوعی نشان می‌دهد که غربی‌ها در حال تحت فشار گذاشتن آنکارا حول محور حقوق بشر هستند. این اقدام آنها را باید دنباله بحث تنش ترکیه با آمریکا در مورد خرید سامانه پدافندی اس۴۰۰ از روسیه و همچنین مساله پناهجویان و راهی کردن آنها به سمت مرزهای اروپا دانست. به عبارت دیگر تمام این مسائل را باید یک بسته سیاسی برای تحت فشار قرار دادن ترکیه دانست.

وی ادامه داد: اعمال فشار غرب علیه ترکیه به حدی افزایش پیدا کرد که اردوغان یکباره اعلام کرد که عثمان کاوالا پسماند جورج سوروس و ایالات متحده است. او پس از این اظهارات با صدور دستوری به وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد که سفرای کشورهایی اعم از ایالات متحده، آلمان، دانمارک، فنلاند، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، نروژ و نیوزلند باید به عنوان عنصر نامطلوب شناخته شوند و حتی کار به جایی رسید که گفته شد سفرای این کشورها باید از ترکیه اخراج شوند که واکنش‌های زیادی را در داخل و خارج از ترکیه به همراه داشت. این در حالی است که مؤلفه‌ها نشان می‌دهد که قرار نیست سفرای این کشورها اخراج شوند؛ چراکه اگر این اقدام عملیاتی شود، یک بحران فراگیر و چند جانبه برای ترکیه رقم می‌خورد که مهمترین محور آن مسائل اقتصادی خواهد بود. به همین جهت بسیاری از مخالفان اردوغان معتقدند که او صرفاً با این اقدام به دنبال خودنمایی در مقابل غرب بوده تا بگوید من در مقابل آمریکا ایستادم.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: مخالفان اردوغان پس از اظهارات و دستور اخیر او اعلام کردند که رئیس جمهوری ترکیه، به دنبال آن است تا این کشور را به سمت یک پرتگاه خطرناک هدایت کند. برخی دیگر از مخالفان اسلامگرای اردوغان هم اعلام کرده‌اند که اردوغان علاوه بر عثمان کاوالا باید صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها را هم از زندان آزاد کند. به هر ترتیب اردوغان به خوبی می‌دانست که اگر این روند را ادامه دهد و بیش از حد با غرب سرشاخ شود، نه تنها یک مشکل دیپلماتیک برای او و ترکیه به وجود می‌آید، بلکه سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این کشور با مشکلات عدیده روبه‌رو می‌شود. در همین راستا حلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه هم چند روز پیش در نشستی با سایر همتایان خود در ناتو حاضر شد تا به غرب بفهماند آنکارا همچنان با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی همکاری می‌کند و با متحدان خود همسو و همگام است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اخیراً یکی از نویسندگان طرفدار اردوغان در گزارش خود اعلام کرده بود که احتمال دارد عثمان کاوالا طی هفته‌ها و ماه‌های آینده آزاد شود و اگر این اتفاق رخ دهد، فشار آمریکا و اروپایی‌ها بر ترکیه کاهش پیدا می‌کند، ولی این اقدام می‌تواند به نفع رقبای انتخاباتی اردوغان تمام شود. بر همین اساس باید گفت که این اقدام بدون شک می‌تواند به نفع رقبای اردوغان اعم از حزب جمهوری‌خواه خلق، حزب خوب و حزب سعادت تمام شود و به همین دلیل ممکن است اردوغان با آزاد کردن عثمان کاوالا مخالفت کند. در این میان توجه داشته باشید که دادگاه حقوق بشری اروپا خواهان آزادی صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها شده است که این موضوع هم می‌توان فشار بر ترکیه وشخص اردوغان را دوچندان کند؛ چراکه او بر سر مساله کُردها بر سر دوراهی قرار خواهد گرفت. به همین دلیل باید گفت که اردوغان خود را در یک مخمصه مشخص انداخته است.