بازار؛ گروه استان‌ها: در سال۱۳۸۴ مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی در خصوص بافت‌های فرسوده در کشور صادر شد که بر اساس آن عنوان شد ۲هزار و ۲۹۲ هکتار بافت فرسوده کشور در مشهد وجود دارد.
از همان سالها چند نقطه از مشهد هم به‌عنوان مناطق اولویت‌دار در صدر بهسازی بافت قرار گرفتند که از آن جمله می‌توان به قلعه وکیل‌آباد و قلعه آبکوه اشاره کرد.
قلعه آبکوه درگذشته روستایی در حاشیه شهر مشهد بوده که منشأ شکل‌گیری هسته اولیه آن، احتمالاً به حدود سال ۱۱۰۰ هجری شمسی بازمی‌گردد که در حال حاضر، روستاهای متصل‌به‌هم سعدآباد و آبکوه مجموعه سکونتگاهی یکپارچه معروف به محله قلعه آبکوه را شکل داده‌اند.
امروزه بافت آبکوه با مساحت حدود ۳۰ هکتار در مجاورت پهنه‌های برخوردار و توسعه‌یافته کلان‌شهر مشهد قرارگرفته است که به دلیل فرسودگی کالبدی در بافت، کمبود خدمات رفاهی- اجتماعی مانند خدمات آموزشی، فضای سبز، ورزشی، فرهنگی، فقدان عرصه‌های همگانی تجهیز شده و تبدیل گشایش‌های محله به محل پارکینگ خودرو شده است.
در حال حاضر باوجوداینکه این بافت با منطقه گران‌قیمت سجاد شهر مشهد پیوندی نامتقارن دارد لذا پهنه‌ای آسیب یافته ازنظر کیفیت‌های زندگی شهری محسوب شده و سال‌هاست که بسیاری از مردم ساکن در آن در انتظار بهسازی هستند.
حرف‌وحدیث‌های قلعه آبکوه
طرح بهسازی آبکوه قرار بود در مدت پنج سال اجرا شود و این بخش از شهر را به‌تناسب مناطق هم‌جوار خود از مزایای شهری برخوردار کند؛ این جمله را ابوالفضل کدخدایی یکی از کارشناسان شهری به بازار می‌گوید و می‌افزاید: در سال ۸۹، باهدف بازسازی این پهنه فرسوده و یکسان‌سازی فضای آن با سایر مناطق شهر مشهد با آنچه در این طرح «تأکید بر حفظ ارزش‌های بومی و پاسخگویی به نیازهای روز» عنوان‌شده است، آغاز شد.
وی اظهار می‌کند: همیشه منافع مستتر در این‌گونه طرح‌ها یکی از عوامل اصلی مناقشات بوده است.
کدخدایی بیان می‌کند: از همان روزهای نخست برای اجرای طرح در این منطقه شاهد رفتارهای دستوری بودیم به‌گونه‌ای که اهالی موظف بودند تا ملک خود را بفروشند اما ازآنجاکه بسیاری از اهالی به قیمت این منطقه و همجواری آن با بلوار سجاد واقف بودند لذا از همان ابتدا با مقاومت‌های بسیاری روبرو بودیم.
وی ادامه می‌دهد: در این بافت هم برخی از ساکنان منطقه معتقد بودند به دلیل زد و بندهایی که صورت می‌گیرد، پول‌های زیادی به جیب عده‌ای خاص سرازیر می‌شود و به‌جای آنکه اعتبارات صرف آبادانی منطقه شود بیشتر نصیب دلالان و افراد خاص می‌شود.
این کارشناس شهری اذعان می‌کند: یکی از انتقادهای اهالی از همان آغاز طرح این بود که طرح دستوری بوده و نقشی برای اهالی در آینده دیده نشده است و فقط فروش ملک وظیفه آن‌ها بوده و به همین دلیل مشارکت جدی در اجرا نداشتند.
کدخدایی یادآور می‌شود: با آغاز عملیات اجرایی طرح در گام اول باید املاک خریداری می‌شدند و همین موضوع چون پای منافع مادی صاحبان زمین‌ها از یک‌سو و منابع مالی مجریان طرح از سوی دیگر در میان بود، انتقاداتی را به همراه داشت به‌نحوی‌که گزارش‌های متعددی از برخی تخلفات هم در سال‌های ابتدایی آغاز طرح به گوش می‌رسید.
وی بیان می‌کند: این روزها در اغلب شهرها مدیران شهری به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر به‌صورت دستوری نمی‌توان قدمی برداشت لذا نخستین گام پس از اعتمادسازی توانمندسازی اجتماعی با مشارکت اهالی است.
وی یادآور می‌شود: شیوه قدیمی مداخله مستقیم از قبیل تملک اراضی در چنین بافت‌هایی دیگر پاسخگو نیست و حتی تملک نه‌تنها موجب تسریع درروند امور نمی‌شود که عاملی است که موجب کندی کارها هم می‌شود.
تلاش برای ساماندهی
مسئول طرح ساماندهی بافت فرسوده آبکوه در گفت‌وگو با بازار از تلاش‌های شبانه‌روزی برای ساماندهی و بهسازی این بافت خبر می‌دهد و می‌گوید: بازسازی و بهسازی این بافت به دلایل مختلف زمان‌بر و با گره‌های قانونی همراه بوده است که البته تمامی این مشکلات در حال حل شدن است.
محمدناصر خطیب در این رابطه به ما می‌گوید: بر همین اساس توافق با آستان قدس جهت اجرایی شدن صورت‌جلسه شورای تأمین استان در سال ۸۸ مربوط به بافت فرسوده آبکوه به سرانجام رسیده است.
وی اذعان می‌کند: بر این اساس با همکاری آستان قدس ، توافق شد سند امالک قولنامه‌ای متعلق به شهرداری و اهالی بافت با پرداخت ۲۱درصد ارزش به آستان، صادر گردد.
وی توضیح می‌دهد: این در حالی است که پیشتر رویه جاری آستان قدس بر مبنایی اخذ ارزش ۷۰درصد عرصه بود که توان اهالی برای تجدید بنا را می‌گرفت و ساخت‌وساز را در این محدوده غیرقابل‌توجیه می‌کرد.
محمدناصر خطیب بابیان اینکه هم‌اکنون صدور سند ۱۴قطعه زمین متعلق به شهرداری و ۱قطعه مربوط به اهالی در مرحله صدور است و مقدمات اخذ سند برای سایر امالک متعلق به شهرداری و مالکین دارای صلح‌نامه در حال انجام است می‌افزاید: در همین راستا توافق‌های مشابه ای با اداره کل اوقاف، برای محدوده موقوفه گوهرشاد ، در دست پیگیری است و به‌زودی به مرحله اجرا خواهد رسید.
مسئول طرح ساماندهی بافت فرسوده آبکوه با اشاره به این موضوع که با سنددار شدن اراضی آبکوه سعدآباد ،ضمن انتفاع اراضی و امالک بافت با بهره‌گیری از مصوبه تشویقی، اهالی، سازندگان، سرمایه‌گذاران و مشارکت‌کنندگان با توجیه اقتصادی و بدون تردید از صدور اسناد مالکیتی، از احداث پروژه در بافت، استقبال خواهند کرد یادآور می‌شود: در کنار این نتایج مطلوب به‌منظور تسریع در امر اعمالی بافت آبکوه –سعدآباد پروژه۲۰واحد مسکونی به‌عنوان اولین پروژه احداث ساختمان مسکونی در قسمت میانی بافت ، انعقاد قرارداد گردید.
پاسخ به گلایه‌های اهالی
مسئول طرح ساماندهی بافت فرسوده آبکوه همچنین در خصوص گلایه اهالی در خصوص اختلاف سطح قیمت‌ها نسبت به دیگر محله‌های شهر برای فروش می گوید: بر خلاف شایعات و ادعاهایی که می شود در این راستا هیچ گونه فشاری به اهالی برای اینکه امکلاک خود را به زور و یا نارضایتی بفروشند و از بافت خارج شوند وجود نداشته است.
بر خلاف شایعات و ادعاهایی که می شود در این راستا هیچ گونه فشاری به اهالی برای اینکه امکلاک خود را به زور و یا نارضایتی بفروشند و از بافت خارج شوند وجود نداشته است
وی بابیان اینکه همواره تلاش شده تا بیش از گذشته مشارکت و همیاری برای نوسازی با حضور اهالی به سرانجام برسد به ما می‌گوید: یکی از مشکلاتی که در امر تجدید بنا وجود دارد، این است که ما نیاز داریم سایر نهادها هم برابر با صورت‌جلسه هماهنگی سال ۸۸ همراهی و تشریک‌مساعی کنند.
خطیب عنوان می کند: البته مشکلات دیگری هم وجود دارد، از قدیم در اینجا فعالیت‌های کسبی انجام می‌شده و مردم با توجه به فعالیت‌های کسبی که داشته‌اند توقع دارند تهاتر و تجمیع یا تعاملی با آن‌ها داشته باشیم ارزش‌گذاری ملک را به‌صورت تجاری محاسبه کنیم، که برابر باسیاست‌های قانون و با قوانین مصوب ما تجاری را الحاق می‌کنیم به املاکی که قبل از سال ۵۲ قدمتشان برگردد یا پایان کار تجاری داشته باشد و ما قانون دیگری برای اجرا نداریم.
مدیر پروژه بافت فرسوده آبکوه به ما می‌گوید: برابر مصوبه تشویقی مقرر است تا واحدهای احداثی با امالکی که در معابر دارای اولویت بافت واقع شدند، تهاتر گردد.
وی اذعان می کند: در گام بعدی انعقاد قرارداد مشارکت برای احداث واحدهای مسکونی در عرصه‌ای به مساحت ۱۸۰۰متری در دستور کار است و هم اکنون مذاکرات جهت واگذاری عرصه ۲۵۰۰متری به سرمایه‌گذاران و متقاضیان مشارکت، در حال انجام است.
خطیب به ما می گوید: هم‌زمان با همکاری دفتر تسهیلگری سعی شده تا با بهره‌گیری از مصوبات تشویقی و هم چنین مذاکره با اهالی محترم جهت تجمیع امالک و تجدید بنا متناسب با طرح تفضیلی انجام پذیرد و لذا تمامی این اقدامات در راستای اعتلای بافت و ابقاء و بهره‌مندی اهالی است.
نظر شما