به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در مورد فروش جنگنده اف 16 به ترکیه، دردسرساز شد. آن هم در شرایطی که قرار است تا چند روز دیگر بین بایدن – اردوغان در ایتالیا، دیدار و گفتگوی حضوری اتفاق بیفتد.

اردوغان، پیش از سفر به 3 کشور آفریقایی، گفته بود که آمریکا به ترکیه پیشنهاد داده به جای جنگنده اف 35 نسل پنجم، جنگنده کلاسیک اف 16 به ترکیه تحویل داده شود. اما اظهارات دیروز ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در نشست مطبوعاتی روزانه متفاوت بود. او در مورد مذاکرات آنکارا و واشنگتن برای حل مسئله مرتبط با جنگنده‌های اف 35 گفت: وزارت دفاع ایالات متحده (پنتاگون) هم اکنون در حال رایزنی با ترکیه برای حل این مسئله است.

در ادامه، از پرایس پرسیده شد: اردوغان گفته که 1.4 میلیارد دلار توسط آنکارا برای برنامه جنگنده ‌های اف 35 پرداخت شده اما حالا  آمریکا به جای تحویل اف 35 پیشنهاد فروش جنگنده ‌های اف 16 را مطرح کرده است.

آیا این موضوع صحت دارد؟ پرایس در پاسخ گفت: «مقامات ترکیه تمایل خود برای خرید جنگنده‌ های اف 16 را با افکار عمومی در میان گذاشتند. برای گفتگو در مورد برنامه تامین صنایع دفاعی، باید با مقامات ترکیه صحبت کنید. اما من شخصاً می ‌توانم این را بگویم که ایالات متحده آمریکا، پیشنهادی برای فروش اف 16 ارائه نداده است. پنتاگون برای حل و فصل مسئله اف 35 با ترکیه، به رایزنی‌ های خود ادامه می ‌دهد. من در این جا نمی ‌توانم در مورد جزئیات دیدارهای ویژه صحبت کنم.»

پرایس در ادامه افزود: «باید این را هم به خاطر بیاوریم که فروش و انتقال تسلیحات بدون اعلام به کنگره و تایید این نهاد اجرا نمی ‌شود. ما به شراکت با ترکیه به عنوان کشور متحد در ناتو اهمیت ویژه ‌ای می‌ دهیم. دارای روابط دوجانبه عمیق و ریشه‌ دار با ترکیه هستیم. همکاری مشترک ترکیه با ناتو همچنان موضوع مهم است.»

همه این اتفاقات در حالی روی داده که آمریکا، ترکیه را به دلیل خرید سامانه موشکی اس 400 روسیه تحت فشار گذاشته است.

اردوغان، رشته های کالن را پنبه کرد؟

هنوز مشخص نیست که چرا رئیس جمهور ترکیه، لازم دانسته که در مورد خرید جنگنده های اف 16 به گونه ای صحبت کند که به راحتی از سوی آمریکا تکذیب شود. اما قدر مسلم این است که بخشی از زحمات ابراهیم کالن سخنگوی نهاد ریاست جمهوری ترکیه و رئیس مشاوران عالی امنیت ملی و سیاست خارجی این کشور، بر باد رفت.

ابراهیم کالن که تاکنون چند بار با جیک سالیوان مشاور عالی امنیت ملی کاخ سفید به شکل حضوری و تلفنی گفتگو کرده، یک هفته پیش درباره برنامه ریزی دیدار اردوغان و بایدن در اجلاس گروه 20 و در برابر دوربین خبرگزاری رویترز گفته بود: «دو رهبر در مورد روابط سیاسی و اقتصادی دو جانبه، انرژی، امنیت، مبارزه با تروریسم، تجارت، صنایع دفاعی، افغانستان، سوریه، عراق، قره باغ، قفقاز، لیبی، مدیترانه شرقی و دیگر مسائل منطقه ای و جهانی صحبت خواهند کرد. خواسته ما این است که ترکیه و آمریکا به عنوان دو شریک استراتژیک و کشورهای متحد، در موضوعات مورد توافق خود قدمی برداریم و مسائل را حل کنیم و در مورد مسائلی که اختلاف داریم، از طریق مذاکره و گفتگو به سازش برسیم. ما به طور ویژه به افزایش میزان مبادلات تجاری اهمیت زیادی می دهیم.»

کالن درباره مساله هواپیماها و تحریم تسلیحاتی ترکیه توسط آمریکا، به زبانی دیپلماتیک صحبت کرده و گفته بود:«حذف ترکیه از برنامه تولید مشترک و به کارگیری جنگنده اف 35 یک عمل کاملاً غیرقانونی و ناعادلانه است. این یک تصمیم اشتباه و پرهزینه است؛ نه تنها برای ترکیه بلکه برای برنامه تولید این جنگنده. امیدوارم آنها در اسرع وقت از این تصمیم خطا بازگردند. ما برای خرید اف 35 تاکنون 1.4 میلیارد دلار پرداخت کرده ایم. این پول ماست و باید جایگزینی برای استفاده صحیح از آن وجود داشته باشد. اگر مسئله اف 35 در آینده نزدیک حل نشود، طبیعی است که ما به جایگزین ها بیندیشیم. ترکیه در صنایع دفاعی، بلاتکلیف و بدون جایگزین نیست. اگر لازم باشد، محصولات مورد نیاز خود را از متحدان خود و بازارهای جهانی خریداری می کند. تحریم های صریح یا ضمنی علیه ترکیه دیگر تأثیر پیشین خود را ندارد. اگر کسی در فکر مجازات ترکیه با این روش ها است، باید بداند که این ایده بیهوده و بی فایده است. در ازای پولی که پرداخته ایم، تحویل گرفتن چند فروند اف 16 و همچنین نوسازی اسکادران موجود، می تواند به عنوان یک جایگزین در نظر گرفته شود.»

کل حرف و مقصود کالن در این سخنان، می تواند به این شکل خلاصه شود:

1.می خواهیم با آمریکا مذاکره کنیم و به برنامه تولید مشترک اف 35 بازگردیم و این جنگنده را تحویل بگیریم.

2.اگر اف 35 نمی دهید، به اف 16 هم راضی می شویم.

3.اگر اف 16 ندهید، سراغ دیگران می رویم. واضح است که منظور از دیگران، کشوری جز روسیه و طرح سناریوی خرید سوخو نیست.

ابراهیم کالن دوراندیش، تلاش کرد تا پیش از دیدار اردوغان – بایدن، پیام های آنکارا به این شکل به واشنگتن منتقل شوند. اما در این میان، اردوغان باز هم قبل از رسیدن به پیچ، سرعت گرفت و به نوعی عمل کرد که سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، اظهارات او را خلاف واقع قلمداد کرد و نشان داد که پیشنهاد فروش اف 16 توسط خود ترکیه مطرح شده و نه آمریکا.

در پایان باید گفت، تضاد و تناقض در مورد چند و چون خرید جنگنده اف 16 به ترکیه، دو واقعیت مهم را به نمایش گذاشت:

اول این که سخنان متناقض رئیس جمهوری ترکیه و سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در مورد هواپیماهای اف 16 و پیشنهاد خرید آن، اعتبار اردوغان را زیر سوال برد. پرایس به عنوان یکی از افراد مهم تیم آنتونی بلینکن، با این پاسخ خود نشان داد که دستگاه دیپلماسی آمریکا، درباره رئیس جمهور ترکیه ملاحظات ویژه و تعارف خاصی ندارد و آن چه را لازم است اعلام می کند و به تبعات سیاسی و رسانه ای آن برای تیم اردوغان، اهمیت نمی دهد.

نکته دوم این است که این واقعه، یک بار دیگر اثبات کرد که اردوغان در حوزه سیاست خارجی، گوش به حرف وزیر، سفیر، مشاور و سخنگو نمی دهد و می تواند با برخی رفتارهای دفعتی و تکروانه، شرایط را برای دستگاه دیپلماسی ترکیه، سخت تر و پیچیده تر کند و در عین حال، این فرصت را در اختیار سران احزاب مخالف بگذارد که بار دیگر بر آسیب ها و مشکلات نظام ریاستی و اختیارات بی حد و حصر رئیس جمهور پافشاری کرده و خواهان بازگشت به نظام پارلمانی شوند.

انتهای پیام/