سرویس ایثار و مقاومت جوان آنلاین:   دفاع مقدس عملیات‌ها و لحظات افتخارآفرین زیادی دارد که نمونه‌اش کمتر در جهان اتفاق افتاده است. ترکیب تعهد، تخصص، شجاعت، ایمان و ایثار در دفاع مقدس لحظات باشکوهی را در جبهه‌ها رقم زده که عملیات بزرگ «کمان ۹۹» در دومین روز جنگ یکی از آن لحظات است. خلبانان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در اول مهر سال ۱۳۵۹ صدام را غافلگیر کردند و در یک عملیات سرنوشت‌ساز قدرت هوایی ارتش ایران را به ارتش بعث دیکته کردند. «جوان» در گفتگو با خلبانان و رزمندگان پیشکسوت ارتش، به ابعاد مختلف عملیات «کمان ۹۹» می‌پردازد و این عملیات مهم را از زوایای مختلف بررسی می‌کند.

طراحی عملیات
اجرای حماسه جاوید هجوم ۱۴۰ فروندی نیروی هوایی ایران به تأسیسات نظامی و هوایی عراق آنچنان وسیع و موفق بود که در تاریخ بر‌ترین نبرد‌های هوایی جهان ثبت شد؛ از نخستین ساعات تجاوز عراق به حریم سرزمین مقدس ایران و به دستور مقامات عالی‌رتبه نظامی کشور، اجرای یک عملیات قدرتمند هوایی در دستور کار قرار گرفت؛ نام این عملیات محرمانه در ابتدا «سایه البرز» تعیین شد، اما پس از تدوین یک جزوه ۹۹ صفحه‌ای مفصل برای روند اجرای طرح و با الهام گرفتن از «آرش کمانگیر» قهرمان اسطوره‌ای ایران باستان که کمان او یادآور صیانت از مرز‌های ایران است نام عملیات به کمان ۹۹ تغییر کرد. در طراحی این عملیات بسیاری از خلبانان زبده نیروی هوایی ایران و تیمی از برجسته‌ترین طراحان نبرد‌های هوایی کشورمان حضور داشتند، اما بی‌گمان بخش مهمی از طرح موفق این حمله مدیون نابغه نیروی هوایی ایران تیمسار سرتیپ جواد فکوری بود که در تمامی مراحل طرح عملیات حضوری موفق و در توجیه اجرای آن در شورای عالی دفاع تلاش بسیاری کرد. این طرح، حمله سراسری به پایگاه‌های نیروی هوایی عراق و مراکز حساس نظامی و اقتصادی این کشور را شامل می‌شد. در عملیات کمان ۹۹ که در تاریخ اول مهر ۱۳۵۹ انجام شد ۱۴۰ هواپیمای ایرانی شرکت داشتند.

سرتیپ دوم خلبان حسین خلیلی
صدام مطمئن بود با وضعیت نیروی هوایی ایران، این نیرو دیگر نمی‌تواند خودش را بازیابی کند. به همین خاطر وقتی در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با ۱۹۰ فروند به خاک ایران حمله کرد، خیالش از واکنش نیروی هوایی ایران راحت بود. صدام از همان نخستین روز‌های جنگ به دنبال یک پیروزی برق‌آسا بود و فکر می‌کرد به راحتی این اتفاق برایش می‌افتد، اما اولین عملیات نیروی هوایی در همان نخستین روز‌های دفاع مقدس ورق را برگرداند. خلبان‌هایی که از کار ممنوع شده بودند بار دیگر به میدان آمدند. الان خیلی‌هایشان به عنوان قهرمان جنگ شناخته می‌شوند. عملیات انتقام همان روز اول جنگ در تاریخ ۳۱ شهریور انجام شد و بعد از دو الی سه ساعت پس از آغاز رسمی جنگ ایران و عراق، دو پایگاه دشمن بمباران شد. فردای آن روز عملیات ۱۴۰ فروندی کمان ۹۹ انجام شد. تمامی پایگاه‌های هوایی عراق را به جز پایگاه‌هایی که بعداً در عملیات اچ۳ مورد حمله قرار گرفتند، بمباران کردیم. همچنین نیروی هوایی زیرساخت‌های صنعت نفت عراق را بمباران کرد که ما به این عملیات‌ها، انهدام زیرساخت‌های عراق می‌گوییم. با شروع جنگ، نیروی هوایی به محض اینکه دید لشکر‌های زمینی چند ماه طول می‌کشد تا بخواهند جبهه تشکیل بدهند، خیلی زودتر دست به کار شد و در شرایطی که خرمشهر در حال سقوط و آبادان در حال محاصره بود، مقابل عراقی‌ها ایستاد و به جنگ تانک‌های عراقی رفت.

خلبان پیشکسوت محمد عتیقه‌چی
ساعت ۳۰: ۱۴ سی‌ویکم شهریور ۵۹ دشمن پایگاه‌های ما را زد. ساعت ۱۶ از همدان و بوشهر چند فروند هواپیما بلند شدند و چند نقطه از عراق را زدند. شبانه گفتند برای فردا که اول مهر می‌شد تمام هواپیما‌ها را آماده کنید. ۱۴۰ فروند هواپیما این عملیات را در تمام خاک عراق انجام دادند. البته بگویم ۱۴۰ هواپیما با هم پرواز نکردند. مثلاً همدان ۲۰ فروند بلند کرد و پایگاه‌های دیگر پنج فروند که روی هم ۱۴۰ فروند شد. هر جایی که پایگاه‌هایشان مثل ناصریه، بغداد، کوت و الرشید بود را زدند. ما از قبل یک برنامه اطلس در اتاق جنگ داشتیم که در آن مشخص شده بود اگر جنگ شروع شد و مثلاً من لیدر شوم سه فروندی که باید با خودم ببرم باید کدام‌ها و به کدام اهداف باشد. ما هر ماه و حتی نمادین با هم درباره یک اهداف نظامی صحبت و نحوه عملیات را مرور می‌کردیم. بچه‌ها آمادگی‌اش را داشتند. هر پایگاه طبق اطلسی که داشت کارش را انجام داد. این ۱۴۰ فروند در یک شب هماهنگ شدند. ساعت ۹ شب گفتند و ساعت ۶ صبح هم شروع شد. از طلوع تا غروب آفتاب عملیات ادامه پیدا کرد. بعثی‌ها اصلاً فکر نمی‌کردند که ایران بتواند آن تعداد هواپیما را بلند کند. خلبان‌ها این عملیات بزرگ و مهم را انجام دادند، ولی باید از بچه‌های گردان «نگهداری» هم تشکر کرد که ۲۴ ساعته کار می‌کردند. نیرو‌هایی که هیچ وقت اسمی از آن‌ها برده نمی‌شود. کسانی که تعمیرات و جابه‌جایی و بار زدن هواپیما‌ها را انجام می‌دادند و نقش مهمی در عملیات‌ها داشتند. ما پایگاه‌های هوایی عراق که هواپیماهایش کشورمان را بمباران کرده بود بمباران کردیم و تعدادی از هواپیماهایشان نابود شد. با این حال روسیه سریع میگ ۲۵ و فرانسه میراژ اسپان را به عراق داد. ایتالیا هم هواپیماهایش را داد، در حالی‌که هیچ‌کس به ما کمکی نمی‌کرد و تنها بودیم.

امیر سرتیپ دوم خلبان والی اویسی
نیروی هوایی در ساعت ۱۶ روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ در کمتر از دو ساعت پس از حمله رژیم بعث صدام، اولین اقتدار و قدرت هوایی خود را به نمایش گذاشت و نظر اصلی فرماندهان نیروی هوایی از اجرای سریع اولین عملیات در اولین ساعات پس از هجوم متجاوز، در حقیقت آغاز جنگی روانی علیه استراتژیست‌های ارتش عراق بود، چراکه آنان حملات هوایی خود علیه نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران را با اتکا بر این باور طراحی کرده بودند که نیروی هوایی توان پاسخگویی به تهاجم را نخواهد داشت و بی‌درنگ پس از حملات، شیرازه این نیرو ازهم گسیخته شده و ارکان نظام فروخواهد ریخت. از سوی دیگر، نظر فرماندهان، اعلام توان مقاومت، مقابله به مثل، سرعت، قدرت کوبندگی و قابلیت انعطاف نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به زمامداران عراق بود تا شاید آنان را از ادامه خشونت و دشمنی آشکار بازدارد، اما اصرار نیروی هوایی عراق بر ادامه حملات باعث شد تا صبح روز یکم مهرماه ۱۳۵۹با یکی از بزرگ‌ترین و کوبنده‌ترین پاسخ‌های جنگ‌های هوایی جهان مواجه شوند. به این ترتیب نیروی هوایی ارتش با اجرای بزرگ‌ترین عملیات هوایی خود، رژیم بعثی صدام که یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های جهان در آن زمان را در اختیار داشت در بهت و حیرت فروبرد. زمان عملیات همزمان با طلوع آفتاب روز یکم مهرماه ۱۳۵۹ در سرزمین عراق انتخاب شد. چون خورشید از شرق طلوع می‌کرد و جنگنده بمب‌افکن‌های نیروی هوایی از شرق به غرب به سوی اهداف خود پرواز می‌کردند بنابراین در هوای گرگ و میش صبحگاهی و تیغ تیز شعاع آفتاب، کار هدف‌گیری را برای پدافند هوایی عراق که به سوی آفتاب نگاه می‌کردند، مشکل می‌کرد. عملیات ضدپدافند هوایی قبل و همزمان با ورود بمب‌افکن‌ها به خاک عراق انجام شد تا رادار‌ها و پدافند‌های مناطقی که قرار بود به آن‌ها حمله شود، از سر راه بمب‌افکن‌ها برداشته شود. با انجام این کار برتری کامل هوایی از آن خلبانان نیروی هوایی شد و این باعث شد توان دشمن به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند. قبل از ورود به خاک عراق، فانتوم‌ها به دو دسته تقسیم شدند و با کم کردن ارتفاع از مرز گذشتند. وقتی به بغداد رسیدند، پدافند عراق که از حمله آگاه شده بود، آسمان بغداد را به گلوله گرفته بودند و دود‌های ناشی از آن آسمان را پوشانده بود. خلبانان نیروی هوایی به سمت اهداف خود در پایگاه الرشید و فرودگاه بغداد شیرجه رفتند و تمام بمب‌های خود را بر روی اهداف ریختند که در نتیجه آن باند فرودگاه، ساختمان‌های آن و ماشین‌آلاتی که در آن قرار داشت، تقریباً منهدم شد.

جعفر حسنلو از رزمندگان پیشکسوت ارتش
سال‌های جنگ را به لحاظ فرماندهی باید به سه دوره تقسیم کرد. در دوره اول فرماندهی جنگ به عهده ارتش است. یعنی سپاه پاسداران تازه در حال شکل‌گیری است و در مناطق عملیاتی فرماندهی فقط به دست ارتش است. در دوره دوم جنگ فرماندهی به صورت مشترک است. در دوره سوم فرماندهی جدا می‌شود و هر ارگان نظامی برای خودش عملیات انجام می‌دهد.
در اولین روز‌های جنگ که برای کشورمان بسیار مهم و حیاتی است ارتش بسیار توانمند و پرقدرت و بی‌ادعا با تمام وجود در مقابل دشمن ایستادگی می‌کند. عملیات غرورآفرین ارتش به نام «کمان ۹۹» در اولین روز مهر فضای بغداد را ناامن می‌کند. در این عملیات ۲۰۰ هواپیمای ایرانی شرکت داشتند که ۱۴۰ فروند آن‌ها از مرز عبور کرده و ۶۰ فروند هم به پشتیبانی مشغول بودند. خلبانان ایرانی اهداف نظامی ارتش عراق، فرودگاه‌ها و آشیانه‌های نظامی ارتش عراق در مناطق کرکوک، موصل، رشید، حبانیه، ناصریه، شعیبیه، کوت و المثنی را مورد هدف قرار دادند.
در این عملیات از جنگنده- بمب‌افکن‌های اف۵ و اف۴ برای بمباران و شکاری- رهگیر‌های اف۱۴ برای محافظت از هواپیما‌ها و بوئینگ ۷۴۷ و بوئینگ ۷۰۷ برای سوخت‌رسانی و سی۱۳۰ هرکولس برای جمع‌آوری اطلاعات الکترونیکی برای مشخص کردن محل پایگاه‌های موشکی استفاده شد. کمان ۹۹ بزرگ‌ترین عملیات تاریخ نیروی هوایی ایران و عملیاتی موفق بود و باعث برتری هوایی ارتش ایران در ماه‌های آغازین جنگ شد.
این عملیات در زمان جنگ برای‌مان بسیار افتخارآمیز بود. ارتش بعث که ادعا می‌کرد مثل جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، منابع مادر و صنایع اقتصادی و نظامی ایران را نابود می‌کند، درست یک روز بعد از تهاجم عراق، هواپیما‌های ایرانی، بالای سر کشورشان ظاهر می‌شوند و آن‌ها را متوجه اشتباه‌شان می‌کنند. سردمداران رژیم بعث در جنگی که فکر می‌کردند یک هفته‌ای تمام شود با حضور و شجاعت نیرو‌های تکاور و خلبانان نیروی هوایی ارتش آن‌ها را متوجه فکر اشتباه‌شان می‌کند.