به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، توسعه سال‌های اخیر سیستم‌های هوش مصنوعی نگرانی‌هایی را برانگیخته و از اخطارهای رهبران علم‌وفناوری همچون استفان‌ هاوکینگ و ایلان ماسک گرفته تا توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی فیس‌بوک بسیاری را به وحشت انداخته است.

بر اساس گزارش اخیر مؤسسه جهانی مک کینزی (McKinsey)، تقریباً نیمی از فعالیت‌های امروزی می‌تواند تا سال ۲۰۵۵ اتوماسیون شود. آیا ممکن است آموزش‌وپرورش در این لیست قرار گیرد؟ در شرایط همه‌گیری طی یکی دو سال اخیر بسیاری از کشورها همچون ایران، سیستم آموزش آنلاین را در مدارس برپا کرده‌اند. طبیعتاً‌ این مسئله در مجموع می‌تواند به توسعه فناوری در آموزش‌وپرورش شتاب ببخشد، اما آیا این را می‌توان مقدمه‌ای بر اتوماسیون و جانشینی روبات‌ها به جای معلمان برشمرد؟

بیشتر بخوانید:

هوش مصنوعی یک فناوری خطرناک یا راهگشا/ آیا محدودیتی برای فناوری هوش مصنوعی وجود دارد؟

در این گزارش ماهیت هوش مصنوعی را در سیستم‌های آموزشی مورد بررسی قرار خواهیم داد، از جمله پیش‌بینی اینکه احتمالاً مسیر آینده به کدام سمت‌وسو خواهد بود. آینده آن قدرها هم که فکر می‌کنید برای معلمان ترسناک نیست!

دیجیتالی شدن کلاس‌های درس

در حال حاضر به لطف همه‌گیری، دانش‌آموزان با نرم‌افزارهای آموزشی و کلاس‌های آنلاین غریبه نیستند. سیستم آموزشی آنلاین در مدارس ایران کمابیش چیز تازه‌ای بود و هنوز نقاط ضعف و قوت آن جای بررسی بیشتری دارد و باید جوانب مختلف آن را طی سالیان آتی بررسی کرد. با وجود ایجاد کانال فناوری در ایران هنوز تلاش می شود ساختار سنتی آموزش حفظ باشد، اما برای مثال آکادمی خان(khanacademy.org) که یک پلتفرم آموزشی مجازی بین‌المللی است از فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده می‌کند تا نقاط قوت‌وضعف را در یادگیری دانش‌آموزان مشخص ‌کند و به معلمان این امکان را می‌دهد که دروس را به طور منعطفی مدیریت کنند. برنامه‌های مختلف آموزشی آنلاین، امکان دسترسی دانش‌آموزان به منابع آموزشی را به گونه‌ای فراهم می‌کند که در کلاس‌های سنتی این امکان وجود نداشت.

برخی گمانه‌زنی می‌کنند که در آینده به معلم‌ها نیازی نخواهیم داشت

همچنین برخی مؤسسات و سایت‌ها به طور کلی لزوم حضور معلم از کلاس را حذف کرده‌اند و تنها یک ویدئوی ضبط‌شده از معلم و یا حتی تنها با صوت معلم(روی تصاویر اسلاید) به کمک هوش مصنوعی سر ساعت از کلاس‌ها پخش می‌شود. با این وجود، برخی مطالعات نشان می‌دهد که دوره‌های آنلاین هوش مصنوعی و برنامه‌های ارزیابی آن تأثیرگذاری و نتیجه‌ای را در پی ندارد که معلمان واقعی در کلاس درس بر جای می‌گذارند. اما چرا؟ شاید فکر می‌کنید ابزارهایی که دانش‌آموزان روزانه از آنها استفاده می‌کنند، از رسانه‌های اجتماعی گرفته تا سرگرمی و بازی‌های ویدئو، تعامل را با فناوری در کلاس‌های درس آسان‌تر می‌سازد یا ارتقای مهارت‌های مرتبط با سواد کامپیوتری، تعامل با هوش مصنوعی را واجب می‌کند. همچنین ممکن است گمان کنید که فضای ذخیره‌سازی بی‌پایان کامپیوترها می‌تواند توانایی محدود ذهن انسان را تا حدودی یاری رساند. با این حال شواهدی در دست است که نشان می‌دهد دانش‌آموزان به طور کلی روش‌های آموزشی صرفاً مبتنی بر فناوری نقاط ضعف اساسی دارد.

کاری که هوش مصنوعی از پس آن برنمی‌آید

اگر معلم هستید و تحت تأثیر رسانه‌ها هوش مصنوعی را تهدیدی بالقوه برای شغل خود به حساب می‌آورید، قبل از جست‌وجو برای شغل جدید، بد نیست نگاهی به نقش نورون‌های آینه‌ای در یادگیری انسان داشته باشید. نورون‌های آینه‌ای نوعی سلول مغزی هستند که هنگام انجام یک عمل خاص و هنگامی که شاهد این هستیم شخص دیگری نیز همان عمل را انجام می‌دهد، تحریک می‌شوند و پاسخی یکسان را ارائه می‌دهند. این نورون در یادگیری انسان نقش مهمی را ایفا می‌کند زیرا به طور خلاصه، یک جنبه مهم یادگیری در نخستی‌ها و انسان‌ها مشاهده و تقلید کردن است. انسان‌ها از طریق الگوبرداری و تمرین در کنار سایر انسان‌ها، به بهترین نحو مطالب را می‌آموزند.

بیشتر بخوانید:

آموزش مجازی برای ربات‌ها + ویدئو

حضور در کلاس درس و دیدن معلم که یک الگوی انسانی مسلط بر یک حوزه محتوایی خاص با مهارت‌ها و ارزش‌های منحصراً انسانی است قابل قیاس با سیستم‌های آنلاین ویدئویی و یا حتی ویدئوهای جذاب آموزشی نیست زیرا دانش‌آموز قادر نیست با همان ظرفیت کلاس‌های حضوری با هوش مصنوعی ارتباط برقرار کند. دانستن اینکه انسان دیگری در کار نیست و هیچ معلمی وجود ندارد، بر توانایی دانش‌آموز در همدلی و تصور خود به عنوان فردی مسلط بر محتوا تأثیر سوء می‌گذارد. کامپیوتر ماشین است و می‌تواند محاسباتی را انجام دهد که در مخیله ما نمی‌گنجد. اما وقتی معلم انسانی بتواند مزایای یادگیری محتوا را نشان دهد، دانش‌آموزان با احتمال بیشتری درس را می‌آموزند، ‌به نکات توجه می‌کنند و برای کار بیشتر و پیشرفت ترغیب می‌شوند.

روبات‌ها می‌توانند طوری برنامه‌ریزی شوند که کارهایی مانند جمع‌آوری تکالیف، هشدار به والدین، تکرار نکات مهم و... را تسهیل سازند.

برخی از افراد استدلال می‌کنند که به دلیل عدم وجود ارتباط مستقیم، روبات‌ها نمی‌توانند الهام‌بخش ما باشند. دافنه کولر (Daphne Koller)، رئیس و بنیانگذار کورسِرا (Coursera) می‌گوید: «مربیان و معلمان در تولید محتوا نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. این موضوع واقعاً مهم است. اما من همچنین فکر می‌کنم خیلی مهم است که وقتی در مورد یک مسئله پیچیده به مشکل برخوردیم کسی وجود داشته باشد که به آن پرسش‌های چالش‌برانگیز پاسخ دهد.»

احتمالاً روبات‌های آینده در نقش تدریس‌یار ظاهر خواهند شد

همچنین خیلی از افراد می‌گویند یکی از خاطره‌انگیزترین تجربیاتی که داشته‌اند و حتی به زندگی آنها شکل داده است حضور یک معلم الهام‌بخش در زندگی‌شان بوده است.» تأثیرگذاری معلم بر دانش‌آموز محصول همدلی است. هنگامی که یک معلم بتواند با حضور فیزیکی، از طریق گوش دادن صمیمانه یا حتی از طریق رفتار غیرکلامی با دانش‌آموز ارتباط برقرار کند، دانش‌آموزان را برای یادگیری و تعالی ترغیب می‌کند. حتی هوش مصنوعی با فناوری پردازش تصویر هم نمی‌تواند همه این متغیرها را به طور دقیق به کار گیرد.

تدریس‌یاران روباتیک در کلاس درس آینده

روند فناوری به احتمال زیاد بر مشاغل آموزشی تأثیر شگرفی نخواهد گذاشت و آینده دست کم در عصر حاضر برای معلمان تضمین شده است. اما روند فعلی تغییر خواهد کرد و هوش مصنوعی نیز بخشی از این فرایند خواهد بود. هر چند هوش مصنوعی فاقد توانایی‌ همدلی است، اما مطمئناً قدرت محاسباتی محض، سادگی رابط کاربری و قابلیت‌های ذخیره‌ی اطلاعات می‌تواند بخشی از این نقایص را جبران ‌کند. روبات‌ها شما را از روی صندلی بلند نمی‌کنند اما به‌زودی به‌عنوان دستیار آموزشی به شما ملحق خواهند شد.

این امر در حال حاضر در زمینه‌های حقوق، پزشکی و بانکداری پیاده‌سازی شده است. IBM Watson به پزشکان در تشخیص وضعیت پزشکی و تجزیه‌وتحلیل MRI کمک می‌کند. پلتفرم‌هایی مانند eDiscovery Symantec و Kroll Ontrack به وکلا کمک می‌کنند تا در یک چشم بر هم زدن هزاران سند را مرتب کنند.

بیشتر بخوانید:

سخت‌ترین زبان دنیا را با هوش مصنوعی یاد بگیرید

FutureAdvisor یا Wealthfront به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات مالی هوشمندانه‌تری بگیرند. در این موارد خاص از نقطه قوت هوش مصنوعی برای انجام کارهای خسته‌کننده و تکراری استفاده خواهد شد.

تصویر آینده هوش مصنوعی در کلاس‌های درس این چنین خواهد بود. تصور کنید روبات‌های تدریس‌یار (چه ثابت و چه متحرک و یا چه کاملاً دیجیتالی) روی نکات مهم درسی تأکید دارند و تکالیف را بررسی می‌کنند. هوش مصنوعی مانند الکسا می‌تواند به طور سریع به پایگاه‌های اطلاعاتی وسیعی دسترسی داشته باشد و اطلاعات را با سرعت به اشتراک بگذارد. روبات‌ها می‌توانند طوری برنامه‌ریزی شوند که کارهایی مانند جمع‌آوری تکالیف، هشدار به والدین، تکرار نکات مهم و... را تسهیل سازند. همه این عناصر، کمک می‌کند که معلم بتواند نقش مؤثرتری به عنوان یک مربی همدل، مبتکر و الگو را ایفا کند.

انتهای پیام/۴۱۶۰/پ