به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، روز چهارشنبه و در جریان یک کنفرانس سه جانبه مابین سران سه کشور انگلیسی زبان؛ آمریکا، انگلیس و استرالیا، یک معاهده مهم نظامی جمع‌بندی شد و مورد توافق قرار گرفت. بنا شد تا آمریکا و انگلیس به استرالیا در ساخت زیردریایی‌هایی که بر پایه سوخت هسته‌ای هستند، خدمات ارائه دهد.

طی چند روزی که از این اعلام رسمی گذشته، ابعاد و نتایج این همکاری مشخص شده و البته پیامد‌های آن هم قابل بررسی است. بخوانید!

۱) تقریبا ۹ ماه از روی کارآمدن بایدن در آمریکا گذشته و مواضع او در میدان سیاست خارجی تا حد زیادی مشخص شده است. کهنه‌کار دموکرات عرصه سیاسی در آمریکا، در چندین نوبت و حداقل در اعلام‌های رسمی مدعی شده که تمرکز آمریکا در چرخشی استراتژیک از سمت و سوی غرب‌آسیا رها شده و به آسیا(شرق آسیا) حواله شده است. دولت جدید آمریکا مقابله و متوقف ساختن اژد‌های زرد خفته در حوزه تجارت و اقتصاد را اولویت خود اعلام کرده است (هرچند که رها کردن خاورمیانه از سوی آمریکا ادعایی سرشار از تردید است، اما پرداختن به آن خارج از موضوع این یادداشت است).

تشکیل کارگروه ویژه برای مقابله با چین و تمرکز بیشتر برای توقف پکن در بودجه ۲۰۲۲ پنتاگون اقداماتی است که در چارچوب همین سیاست اعلامی قابل فهم است. جو بایدن همچنین در توجیه خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان وعده داده بود که آمریکا قرار است تا از نیرو‌های خود در موقعیت مهمتر و برای مهار چین بهره ببرد.

۲) بنظر می‌رسد آمریکا در راستای سیاست افزایش حضور و دیده‌بانی خود در منطقه هند-پاسیفیک و به طور مشخص در منطقه دریای جنوبی چین، طرح تجهیز استرالیا با زیردریایی هسته‌ای را کلید زده است. این دسته از زیردریایی‌ها دارای دو خصوصیت برجسته هستند، اولا مدت زمان بسیار بیشتری را می‌توانند در اعماق اقیانوس سپری کنند و دیگر نیازی به بازگشت زود به زود به آشیانه را ندارند. دوم، بسیار کم سروصداتر هستند و حاشیه امنیتی قابل اتکایی دارند، به طوری که سخت‌تر در رصد دشمن قرار می‌گیرند؛ و نهایتا با سرعت بالاتری حرکت می‌کنند و وزن بیشتری را می‌توانند حمل کنند. بر اساس این توافق، دست‌کم هشت زیردریایی به ناوگان نظامی استرالیا تحویل داده خواهد شد. البته این همکاری‌ها در حوزه‌های دیگری شامل همکاری در زمینه هوش مصنوعی، فناوری کوانتومی و سایبری وجود خواهد داشت. این قرارداد را می‌توان به عنوان ایجاد یک پایگاه جدید رصد و جاسوسی در استرالیا علیه چین آن هم به نیابت از آمریکا تعبیر کرد.

۳) یکی از حاشیه‌های مهم این توافق، ایجاد یک مثلث انگلیسی زبان با ماموریت اصلی مهار چین است. نکته ناخوشایند برای چین، این است که موضوع قرارداد بین آمریکا و استرالیا فراتر از فروش چند زیر دریایی هسته‌ای است، بلکه یک پیمان امنیتی بین سه کشور شکل گرفته که برای پکن پیامد‌هایی دارد و حتما چین برای مقابله با آن تدارک‌های لازم را دیده است. «AUKUS» همان پیمان امنیتی سه جانبه بین استرالیا، انگلستان و آمریکا است که در ۱۵ سپتامبر، به طور رسمی اعلام شد.

۴) فرانسه و در نگاهی کلی‌تر اتحادیه اروپا، بازنده اصلی این پیمان بودند. سفیر فرانسه در آمریکا با لحن تندی که نشان از عصبانیت بسیار زیاد مقامات پاریس می‌داد و در واکنش به این توافق امنیتی، در پیامی توئیتری نوشت: «جهان یک جنگل است، فرانسه به تازگی این حقیقت تلخ را یادآوری کرد. آمریکا، انگلیس از پشت به فرانسه خنجر زدند». اما علت انزجار پاریس از این دو پایتخت از کجا آب می‌خورد؟

قرارداد استرالیا با آمریکا و انگلیس به معنای فسخ قرارداد قبلی کانبرا و پاریس است. فرانسه فسخ یکجانبه «قرارداد قرن» برای صنعت این کشورش را خیانت طرف آمریکایی می‌داند و از دست دادن قراردادی به ارزش بیش از ۵۶ میلیارد یورو را همان «خنجر از پشت» به دست کشوری متحد، تعبیر می‌کند. به همین دلیل است که پاریس برای اولین بار سفرای خود را از واشنگتن و کانبرا فراخوانده است.

اساس نگاه اتحادیه اروپا درباره پرونده چین تفاوت عمده‌ای با آمریکا دارد. در حالی که واشنگتن سیاست تقابل مستقیم بدون محافظه‌کاری را در پیش گرفته، اروپا همچنان بر حفظ تعامل و همگرا شدن چین با بروکسل در بستر همین ارتباطات عمدتا تجاری امیدوار است. بروکسل امیدوار بود با اتخاذ چنین سیاستی بتواند نقشی میانجی بین آمریکا و چین ایجاد کند و از سطح تنش این دو بکاهد تا نهایتا کمتر مورد آسیب قرار بگیرد. 

اما آمریکا بهمراه عضو تازه جدا شده اتحادیه اروپا یعنی انگلیس، با امضای پیمان امنیتی با استرالیا هم ضربه‌ای اقتصادی به فرانسه وارد کرد و هم ثابت کرد که اتحادیه اروپا ضعیف‌تر از آن است که بتواند در فضای بین‌المللی ایفای نقش کند.

۵) اروپایی‌ها طی دوران چهار ساله ریاست جمهوری دونالد ترامپ، از بی اعتنایی آمریکا به خود رنجیده خاطر بودند و تصور می‌کردند که ترامپ شخصیتی خارج از قواعد دیپلماتیک و اصول سیاست خارجی واشنگتن است. لودریان وزیر خارجه فرانسه اعتراف کرده که بین اقدامات بایدن و ترامپ تفاوتی نمی‌بیند! گویی اروپایی‌ها به این موضوع تلخ، اما واقعی پی بردند که آمریکا در مواقع بحرانی، به اصطلاح پشت آن‌ها را خالی می‌کند. مشاهده دو اقدام متحد ابرقدرت، در کمتر از دو هفته بر این حس اروپایی‌ها افزوده است. اولی خروج سراسیمه و بدون هماهنگی نظامیان آمریکایی از افغانستان در حالی که بسیاری از شهروندان اروپایی همچنان در افغانستان حضور داشتند و دومی ضربه اقتصادی به فرانسه! اروپایی‌ها شاید به فکر بازبینی و شاید حتی اصلاح موضعی رابطه خود با آمریکا باشند. اروپا امروز در رقابت اقتصادی از آمریکا جا می‌ماند و شاید فردا دیگر زیر چتر امنیتی_نظامی آمریکا قرار نداشته باشد!

محمدحسن نیک‌بین

انتهای پیام/