صاحب‌خبر - هادی محمدی – سفر سه روزه سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان به تاجیکستان علاوه بر دستاورد خوب تایید عضویت دایم ایران در سازمان شانگهای، یک بخش دوجانبه نیز با تاجیکستان داشت که این بخش روز گذشته اجرایی شد و نتیجه اش امضای هشت سند شامل شش یادداشت تفاهم همکاری، یک توافق نامه و یک پروتکل فنی همکاری های گمرکی بود. این سفر مهم به عنوان اولین سفر خارجی رئیس جمهور جدید و دستاوردهای منطقه ای و دوجانبه آن، این امیدواری را ایجاد کرده که روابط ایران و شرق به ویژه با تاجیکستان وارد فصل جدیدی از همکاری ها بعد از یک دوره پنج ساله سردی روابط به دلیل سوء تفاهمات ناخواسته شود، روابطی که با توجه به هم زبانی و مشترکات متعدد فرهنگی از یک سو و مکمل بودن اقتصاد دو طرف از سوی دیگر می تواند منافع زیادی را برای تهران و دوشنبه در پی داشته باشد. به گزارش خراسان، ابراهیم رئیسی و امامعلی رحمان رؤسای جمهور ایران و تاجیکستان صبح روز گذشته در ابتدا و پس از مراسم استقبال رسمی از رئیس جمهور کشورمان در کاخ ریاست جمهوری تاجیکستان، با یکدیگر دیدار کردند. در پایان این دیدار، در زمینه‌های اقتصادی، کشاورزی، فنی، گمرکی، گردشگری، ورزشی و آموزش فنی و حرفه‌ای اسناد همکاری بین عبدالملکی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حسین امیر عبداللهیان وزیر امورخارجه، علی اکبر محرابیان وزیر نیرو، عزت ا... ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و امین حسین رحیمی وزیر دادگستری با مقامات دولت تاجیکستان امضا شد. سپس رحمان و رئیسی در جمع خبرنگاران حضور یافتند و در خصوص نتایج مذاکرات اظهار نظر کردند.آیت‌ا... سیدابراهیم رئیسی در نشست مطبوعاتی مشترک با رئیس جمهور تاجیکستان، ضمن تاکید بر اهمیت بالای همکاری‌های منطقه‌ای، گفت: فصل جدیدی در ارتباط با تاجیکستان در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی رقم می‌خورد. قراردادهایی را نیز منعقد کردیم و به امضای وزیران دو کشور رسید ولی آن چه مهم تر از قراردادهاست، اراده دو کشور برای توسعه مناسبات سیاسی، تجاری و اقتصادی با کشور تاجیکستان است. تفاهم بر برنامه مشترک اقتصادی 2030 رئیس جمهور تاجیکستان گفت: ما طرفداری خود از تقویت مکالمه سازنده سیاسی بین دو کشور در سطوح مختلف را که در روند تشکیل فضای حسن تفاهم و ایجاد اعتماد نقش مهمی دارد، اظهار کردیم. ما خواهان گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری هستیم و بر ضرورت تلاش‌های بیشتر ساختارهای مربوط برای بهبود تعاملات تجاری دوجانبه تاکید داریم. در این راستا پیشنهاد کردیم تا دو طرف «برنامه درازمدت همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین تاجیکستان و ایران تا سال 2030» را آماده کنند و به امضا برسانند. وی در بخش دیگری از بیانیه خود، با توجه به وضعیت حساس منطقه‌ای، همکاری‌های امنیتی بین دو کشور را مهم دانست و گفت: ما خواهان استقرار هرچه زودتر صلح و ثبات کامل در افغانستان هستیم و تاجیکستان بر آمادگی خود برای مساعدت به این روند تاکید کرد. ما ایجاد حکومت فراگیر با در نظر گرفتن منافع همه گروه‌های اجتماعی و اقوام ساکن افغانستان را عامل کلیدی استقرار صلح و ثبات پایدار در افغانستان اعلام کردیم. سفر فرهنگی رئیسی به «کولاب» اما بخش دوم سفر دوجانبه رئیسی به تاجیکستان، شامل سفر او به شهر تاریخی و فرهنگی کولاب بود. رئیس جمهور در آخرین روز از سفر به تاجیکستان، به منظور زیارت آرامگاه «میر سیدعلی همدانی» و دیدار با مردم کولاب، به این شهر رفت و با استقبال جالب توجه مردم فارسی زبان این شهر روبه رو شد. در بدو ورود به کولاب جمعی از جوانان و نوجوانان این شهر با اجرای سرود و موسیقی محلی از رئیسی استقبال کردند، استاندار و جمعی از مقامات استانی نیز در مراسم رئیس جمهوری اسلامی ایران حضور داشتند. وی سپس با حضور در مجموعه فرهنگی میرسیدعلی همدانی، مرقد وی را زیارت کرد. هنگام بازدید رئیس جمهور از بخش‌های مختلف این مجموعه، تعدادی از پیروان میرسیدعلی با پوشش مخصوص خود، روایتی از زندگی و سلوک او را در قالب شعرخوانی اجرا کردند. در مسیر عزیمت «رئیسی» از فرودگاه به آرامگاه میرسیدعلی، گروه‌های مختلف مردمی نیز که در جای‌جای مسیر اجتماع کرده بودند، از رئیس جمهوری اسلامی ایران استقبال کردند.کولاب ششمین شهر بزرگ در کشور تاجیکستان است. شهر کولاب، واقع در جنوب تاجیکستان، با حدود ۱۵۰ هزار نفر جمعیت، در زمان آغاز جنگ داخلی و دوران استقلال این کشور نقش مهمی داشته‌است. بخش عمده‌ای از مقام‌های تاجیکستان از این منطقه برخاسته‌اند. کولاب زادگاه امام‌علی رحمان، رئیس‌جمهور کنونی تاجیکستان و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای تاجیکستان است که در استان خَتلان قرار دارد. پیشینه این شهر به ۲۷۰۰ سال می‌رسد. باستان‌شناسان در این شهر قلعه‌ای یافته‌اند که قلعه کولاب نام دارد. این قلعه مربوط به زمان هخامنشیان (سده ۴ پیش از میلاد)، زمان یونان غربی و دولت داری کوشانیان است. شهر کولاب در قدیم کُتّل نام داشت و زمان درازی مقر حکومت ساسانیان بود و زبان پارسی میانه در آن رواج داشت. به همین دلیل، با ورود اسلام و پس از آمدن زبان فارسی جدید به منطقه، مردم کولاب سریع‌تر از دیگر نقاط پیرامونی، فارسی‌زبان شدند. فراز و فرود روابط ایران و تاجیکستان تاریخ روابط رسمی میان ایران و تاجیکستان به حدود سال ۱۳۷۰ شمسی، یعنی زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال و تشکیل کشور تاجیکستان برمی گردد و ایران نخستین کشوری بود که سفارتخانه در دوشنبه تاسیس کرد. همچنین از نخستین کشورهایی بود که در سال ۱۹۹۱ به صورت دیپلماتیک استقلال کشور تازه‌تأسیس تاجیکستان را به رسمیت شناخت. در خلال جنگ داخلی در تاجیکستان، ایران پیشنهاد وساطت بین دو طرف را داد اما این تلاش‌ها منجر به هیچ مذاکره‌ای نشد. در سال ۱۹۹۵ تاجیکستان نخستین سفارت خود در تهران را گشود. روابط از آن زمان گسترش یافت، در حالی‌که دو کشور در زمینه انرژی همکاری‌هایی داشتند و مقامات هر دو کشور از روابط قوی‌تر حمایت می کردند. به گفته احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت ایران، «ایران و تاجیکستان یک روح در دو بدن هستند». او همچنین اضافه کرده بود که هیچ محدودیتی در گسترش روابط دو کشور وجود ندارد و این که «ما احساس نمی‌کنیم که با مشترکات زیادی که دو کشور دارند، ما مهمانان غیر ایرانی نزد خودمان داریم».روابط ایران و تاجیکستان از دسامبر ۲۰۱۵ رو به تیرگی گذاشت. این تغییر روابط پس از آن بود که رهبر مخالفان، محی‌الدین کبیری که متهم به تروریسم در تاجیکستان بود، به کنفرانسی که در ۲۷ تا ۲۹ دسامبر ۲۰۱۵ (۶ تا ۸ دی ۱۳۹۴) در تهران برگزار می‌شد، دعوت شده بود. تاجیکستان بلافاصله یک یادداشت اعتراضی به ایران تسلیم کرد. در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵ خورشیدی) توافق نامه‌ای بین سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان به عنوان کشورهای فارسی‌زبان منطقه به امضا رسید ولی در همین سال روابط میان دو کشور از زمانی‌که تاجیکستان در سال ۱۹۹۱ استقلال خود را به دست آورد، به پایین‌ترین سطح رسید. پس از آن دولت تاجیکستان فعالیت‌های کمیته امداد و رایزنی فرهنگی ایران در شهر دوشنبه را متوقف کرد. در ژوئیه ۲۰۱۷ تاجیکستان رایزنی فرهنگی ایران در شهر خجند را بست.در ماه آوریل ۲۰۱۷ وزیر امور خارجه ایران، محمد جواد ظریف، برای یک سفر کاری چهار روزه به کشورهای آسیای میانه و قفقاز رفت، در این سفر ظریف از کشورهای قرقیزستان، گرجستان و ترکمنستان دیدار کرد ولی به تاجیکستان نرفت که نشان از سردی روابط دو کشور داشت. در عین حال محمد جواد ظریف روز چهارشنبه ۸ نوامبر ۲۰۱۷ به دعوت رسمی مقامات تاجیکستان به این کشور سفر و با همتای خود سراج الدین اصل اف و رئیس‌جمهور تاجیکستان امامعلی رحمان ملاقات کرد. در این دیدار درباره موضوعات امنیتی منطقه، مقابله با تروریسم و گسترش همکاری های دوجانبه رایزنی کردند. وزیر خارجه ایران در سفر به دوشنبه، ساختمان جدید سفارت ایران را هم افتتاح کرد. بنا به گزارش‌های منتشر شده در آوریل ۲۰۱۷ یکی از دلایل اصلی که سازمان همکاری شانگهای عضویت دولت ایران را نپذیرفت، مخالفت دولت تاجیکستان بود. این روابط سرد تا زمستان سال قبل ادامه داشت تا این که با سفر ظریف و رحمانی فضلی وزیر کشور ایران به دوشنبه و سپس سفر وزیر کشور تاجیکستان به تهران این روابط گرم تر شد. حضور اخیر رئیس جمهور جدید ایران در اولین سفر خارجی خود به دوشنبه نیز برگ نهایی بر این روابط گرم بود، سفری که با توافقات صورت گرفته و استقبال خوبی که انجام شد می تواند فصل جدیدی از روابط را بعد از فراز و فرودهای زیاد ایجاد کند.∎​