مد به عنوان پدیده‌ای اجتماعی مختص جامعه و فرهنگ خاصی نیست و گرایش به مد و آرایش و خودنمایی یکی از معضلاتی امروز جوامع بشری است که مخالفانی نیز دارد.

بهره‌برداری نظام سرمایه‌داری از رواج مد، منجر به تغییرات فرهنگی ـ اجتماعی در کشورهای مخاطب می‌گردد. علل گرایش زنان به مد از رویکردهای مختلفی قابل تبیین است.

در دیدگاه روانشناسی نیاز انسان‌ها به خودنمایی و زیبایی زمینه مدگرایی را فراهم می‌سازد؛ بر مبنای دیدگاه جامعه‌شناختی، مقولاتی چون الگو و فرهنگ مصرف، سبک زندگی، رهبران مد، بدن آگاهی، در تبیین گرایش به مد مطرح می‌شود. بی‌تردید پدیده مد با طبقه اقتصادی ـ اجتماعی افراد، نقش رسانه‌های جمعی، فرآیند جهانی‌سازی و نظام سرمایه‌داری مرتبط است. 

سرمایه‌داری غرب، با تمام قوا می‌کوشد تا با جهانی‌سازی فرهنگی و اقتصادی و با گسترش و ایجاد مدهای گوناگون، انسان‌ها را از سرمایه‌های وجودی شان تهی ساخته و از مقاومت باز دارد و باقیمانده منابع اقتصادی آنها را تصاحب نماید. 

برجستگی مد در هویت بخشی به زنان و پارادوکس توجه به جسم و روح، زنان را با چالش‌های هویتی در ابعاد مختلف مواجه می‌سازد که نیازمند سیاست‌گذاری‌های فرهنگی است.

«زهرا ابراهیمی» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان اصفهان با بیان اینکه میل به زیبایی ازجمله امیالی است که به‌طور طبیعی در وجود انسان نهادینه شده است، اظهار داشت: این میل در زنان نسبت به مردان پررنگ‌تر است؛ به همین دلیل زنان همواره تمایل به جلوه گری دارند.

 

وی افزود: اسلام برای پاسخ دادن به این میل بستر ازدواج و تشکیل خانواده را پیشنهاد داده و حد و مرزهای این نیاز را به چهارچوب خانواده محدود نموده است تا از این طریق هم این نیاز، بی‌پاسخ نماند و هم گسترش جلوه گری در اجتماع باب انحراف اخلاقی را برای مردم فراهم نیاورد. خداوند در قرآن به زنان مؤمن می‌فرماید: وَ لا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ و زینت خود را آشکار ننمایند.

 

کارشناس اخلاق و تربیت دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره به اینکه خداوند در قرآن کریم خطاب به زنان مؤمن می‌فرماید که زینت خود به جز برای محارم آشکار ننمایند، تاکید کرد: در روایات نیز تبرج و خودآرایی در مقابل نامحرم ممنوع اعلام‌شده است، در همین ارتباط رسول خدا می‌فرماید که «بهترین زنان شما، زنی است که… خود را برای شوهرش بیاراید و از دیگران بپوشاند».

 

تأثیر نظام سرمایه داری بر مهم جلوه دادن زیبایی‌های ظاهری

وی یکی از اموری که زنان را برای تأمین نیاز جلوه گری ترغیب می‌کند توجه به زیبایی‌های ظاهری دانست و ابراز کرد: باید دقت کنیم که با توجه به تأثیر نظام سرمایه‌داری بر جزئی‌ترین وجوه زندگی مردم، نمی‌توان از تأثیر این نظام در تعریف جدیدی از زیبایی غفلت ورزید؛ در واقع صنعت مد و صنعت آرایشی و بهداشتی امروزه تعریفش از زیبایی متناسب با معیارهای فردگرایی و لذت‌جویی است؛ بر این اساس این صنعت به تولید می‌پردازد و با استفاده از تخصصی‌ترین شیوه‌های تبلیغی زنان را دعوت به خرید می‌کند و در این فرآیند این بازارها هستند که به رفتارها و تعاملات زنان جهت می‌دهند.

 

ابراهیمی تصریح کرد: کمی گذشته‌تر وقتی زنان می‌خواستند در رابطه با یک زن زیبا صحبت کنند به زنی اشاره می‌کردند که آرایش و میکاپ نسبتاً غلیظی داشت، رنگ‌ها کاملاً در صورتش پیدا بود و همین منجر به تفاوتش با دیگران می‌شد اما چند سالی است موضوع دیگری جای خودش را به لوازم ‌آرایش داده و آن موضوع «نچرال بیوتی» یا همان زیبایی طبیعی است که اغلب مردم در لایوهای اینستا و کپشن های سلبریتی‌ها بسیار دیده و خوانده‌اند.

 

نچرال بیوتی، طبیعی یا مصنوعی، مسئله این است

وی اضافه کرد: آن‌ها دائماً می‌گویند ما نچرال هستیم و دستی در صورت خود نبرده‌ایم؛ در واقع تمام تلاش شان را هم می‌کنند تا با آرایش بسیار رقیق‌تری مقابل دوربین‌ها ظاهر شوند و به مخاطب خود بفهمانند که ما آرایش نداریم و زیبایی ما طبیعی است اما حقیقت این است که استانداردهایی که صنعت آرایشی و بهداشتی در این زمینه ارائه می‌دهد مبنای تغییر رویه زنان شده است و حالا سعی می‌کنند خود را به این استانداردها نزدیک کنند.

 

کارشناس اخلاق و تربیت دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه شاید دلیل این تغییر رویه این باشد که درروش آرایش غلیظ خواه‌ناخواه دیگران متوجه آرایش کردن می‌شدند و می‌فهمیدند که شخص مقابل با توسل به لوازم‌آرایشی خود را زیبا کرده است، اظهار داشت: به همین دلیل وقت آن رسیده تا نیاز به زیبایی به‌گونه‌ای دیگر ارضا شود تا هم زنان زیبا به نظر برسند و هم دیگران زیبایی مصنوعی آن‌ها را متوجه نشوند؛ نچرال بیوتی دقیقاً هدفش همین است و برخلاف نامش که از زیبایی طبیعی برمی آید اتفاقاً اصلاً طبیعی نیست و کاملاً به‌واسطه مواد و لوازم و ابزار گوناگون، ویژگی زیبایی را یدک می‌کشد منتها چون در ظاهر خیلی هویدا نیست خودش را به جای صورتی طبیعی جا می‌زند.

 

وی اضافه کرد: بدین ترتیب زمان آن می‌رسد که هر فرد برای طبیعی نشان دادن خودش سراغ انواع مواد و شامپوها و صابون‌های مخصوص مو و پوست برود تا چین پیشانی و گودی و تیرگی زیر چشمش را کم‌رنگ نماید؛ دیگر کار به همین راحتی انجام نمی‌گیرد چون مواد ارزان‌قیمت زنان را به نتیجه نمی‌رساند و مجبورند با پرداخت هزینه‌های بالا خودشان را جوان‌تر نشان دهند بدون اینکه کسی بفهمد؛ اینجاست که انواع کرم‌ها، ماسک‌ها، ویتامین، کراتینه مو، پاک‌سازی پوست، ماساژ عضلات صورت، مرطوب کننده‌ها، لایه‌برداری پوست، انواع کرم‌های ضد آفتاب و غیره وارد کارزار زیبایی می‌شود تا هدف «نچرال بیوتی» را تأمین کند.

 

ابراهیمی گفت: در این میان چشم و ابرو و لب و دهان هم که با روش‌های دیگر باید ساده و طبیعی به نظر برسد. انواع تتوها و تزریق‌ها، جور این قضیه را باید بکشد تا زنان منطبق بر استانداردهای نچرال بیوتی پیش بروند.

 

نچرال بیوتی و توهم خود زشت پنداری

کارشناس اخلاق و تربیت دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان ایکه بی‌توجهی زنان به هویت حقیقی خویش و ناچیز شمردن خود و دچار شدن به توهم خود زشت پنداری منجر می‌شود تا آن‌ها ناخواسته در دام نچرال بیوتی گرفتار شوند، گفت: تغییر و دگرگونی‌های ارزشی و رفتاری در جامعه باعث شده که زنان تصور کنند اگر زیبا نباشند موردتوجه قرار نمی‌گیرند و حالا این چالش هویتی منجر به این می‌شود تا آن‌ها به خواسته‌های نچرال بیوتی تن دهند. ایجاد رقابت جنسی از اهداف نظام سرمایه‌داری است و زنان را گرفتار این رقابت می‌کند.

 

وی ادامه داد: توجه به ارزش‌های اخلاقی همچون خردگرایی، صداقت، حیا و نجابت و سایر فضائل اخلاقی توسط خانواده و اجتماع می‌تواند در تقویت بازیابی هویت زنان و دختران مؤثر باشد.

 

در منطق قرآن زنان ارزشمند با ویژگی‌های معنوی و نه ویژگی‌های جسمانی معرفی می‌شوند

ابراهیمی با اشاره به اینک در منطق قرآن زنان ارزشمند با ویژگی‌های معنوی و نه ویژگی‌های جسمانی معرفی می‌شوند، تاکید کرد: خداوند در قرآن در رابطه با آسیه همسر فرعون می‌فرماید که» و خداوند برای مؤمنان، به همسر فرعون مثَل زده است، در آن هنگام که گفت: «پروردگارا! خانه‌ای برای من نزد خودت در بهشت بساز و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایی‌بخش!»

 

وی اضافه کرد: در واقع سیمای همسر فرعون در این آیات این‌گونه معرفی‌شده است که اهل زرق‌وبرق دنیا و کاخ و تجملات فرعون نبوده و ایمان به خداوند برایش از هر امری ارزشمندتر بوده است.

 

ابراهیمی با تاکید بر اینکه فرهنگ جامعه ما فرهنگی اسلامی است اما وقتی در رفتارها فقط به نام اسلام بسنده می‌کنیم پایه‌های فرهنگ اسلامی دچار سستی شده و در نقطه مقابل زمینه برای پذیرش فرهنگ بیگانه فراهم می‌شود، تصریح کرد: خودباختگی فرهنگی نیز نتیجه‌ای جز خودکم‌بینی، احساس حقارت و عدم اعتمادبه‌نفس نخواهد داشت. لذا نهادهایی چون خانواده، مدرسه و دانشگاه، رسانه‌های همگانی و متولیان امور فرهنگی در کشور بیش از سایر نهادها در این زمینه وظیفه‌دارند.

 

پارادوکس در جامعه و رسانه‌ها در ارتباط با دین

وی گفت: پارادوکسی که در جامعه و رسانه‌های جمعی شاهدش هستیم این است که از یک‌سو مبانی تفکرات خویش را دینی می‌دانند و از سوی دیگر با تبلیغات گوناگون مردم و مخصوصاً زنان را دعوت به خرید کالاهایی می‌کنند که بدون هیچ هدف معنوی تنها در خدمت توجه به تن و جسم است.

پایان پیام/126