به گفته یک کارشناس، از نظر تجهیزات و آشنایی با فناوری های مربوط به پژوهش های مغز، پا به پای دنیا پیش می رویم؛ اما از نظر کمیت و وسعت استفاده از این تجهیزات و دانش به طور کلی باید تقویت شویم.

به گزارش سیناپرس، غلامعلی حسین زاده، معاون پژوهش و فناوری آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز در گفتگوی پیشین خود درباره کاربرد فناوری ها در درمان اختلالات مغزی معتقد بود؛ آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز دارای مجموعه ای از ابزار، تکنیک ها و فناوری هایی است که کمک می کند نقشه‌هایی از ساختار و کارکرد مغز را به برای انجام یروژه های تحقیقاتی به پژوهشگران بدهد؛ در واقع این مجموعه با استفاده از این فناوری ها  می تواند پی به تعاملات مناطق مختلف مغز را با یکدیگر ببرد.

به گفته این کارشناس؛ این نقشه ها نشان دهنده فعالیت مغز در شرایط گوناگون هستند که اگر اخلالی در موارد گوناگون رخ داده باشد، متخصصان و پزشکان می‌توانند معاینه راحت تر و تشخیص درست تری داشته باشند.

حسین زاده با اشاره به درمان اختلالات مغزی با استفاده از فناوری ها به خبرنگار سیناپرس گفت: در بسیاری موارد هم می‌توان در راستای پیش‌بینی اختلالات از جمله آلزایمر از ابزارها و فناوری های گفته شده استفاده کرد. امروزه تحقیقات به این سمت رفته است که بتوانیم سال ها پیش از ابتلا به آلزایمر و با استفاده از ابزار نقشه برداری مغز این اختلال را پیش‌ بینی کنیم؛ بنابراین پیش‌بینی زودرس اختلالات آلزایمر یکی از جمله مواردی است که در این آزمایشگاه مورد بررسی است. اختلال دیگر مغزی مانند اسکیزوفرنی که همراه با توهمات شنیداری است و افراد زیادی هم به آن مبتلا هستند را هم می‌توان با تصویربرداری ساختاری و کارکردی ام ‌آر‌ آی مورد بررسی قرار داد.
معاون پژوهش و فناوری آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز  در ادامه تشریح کرد: برخی دیگر از اختلالات مانند افسردگی و وزوز گوش هم دارای روش های درمانی هستند که با تحریک مغناطیسی جمجمه از شدت این اختلالات کم می شوند و به درمان آنها کمک می‌کند؛ همچنین برای برخی افسردگی هایی که به دارو مقاوم شدند و دیگر دارو درمانی جواب نمی دهد از روش تحریک مغناطیسی جمجمه استفاده می شود. باید توجه کرد که این روش با شوک الکتریکی که بسیار شدید است و در بیمارستان‌ها در مراحل حاد استفاده می‌شود متفاوت است. این روش نسبتاً غیرتهاجمی است؛ در واقع کلاهی بر سر گذاشته می شود و با میدان مغناطیسی لحظات کوتاهی اعصاب را تحریک می کنند. این فرایند حتی برای جلوگیری از اعتیاد و درمان ولع مغز استفاده می شود.

حسین زاده در توضیح تشخیص ناحیه آسیب دیده از مغز در بیماران مبتلا به ام اس گفت: رشته های عصبی مغز در بیماری ام اس دچار تغییر شده است. آن نوع تصویر برداری ام آر آی که در این مرکز مورد استفاده قرار می گیرد، می تواند به ما نشان دهد که چه ملاک هایی در مراحل اولیه و پیشرفته در مغز فرد مورد نظر پدیدار می‌شود. اینکه آیا این بیماری قابل پیش‌بینی است یا خیر؟ علم هنوز به نتایج قطعی نرسیده است؛ اما ابزار معاینه و تصویر برداری دقیق از مغز بیماران مبتلا به ام اس در این آزمایشگاه وجود دارد.

این کارشناس در عرصه مهندسی پزشکی گفت: علاوه بر آن با روش تصویربرداری انتشاری ما می توانیم کلاف های عصبی را  تصویر برداری کنیم  و آن را برای پزشکان به نمایش در بیاوریم. این تکنیک منحصر به فردی است که در این مجموعه و برخی مجموعه‌های پژوهشی موجود است. گفتنی است، تصویر برداری انتشاری کمک می کند تا پژوهشگران میزان تاثیر ام اس را بر اعصاب و کلاف های عصبی مغز به دقت بررسی و مشاهده کنند.

وی اختلال صرع را جزو پدیده های پیچیده در مغز دانست و تشریح کرد: از دیگر اختلالات مغزی صرع است که جز پدیده های پیچیده در مغز به حساب می آیند. آن دسته از بیمارانی که عارضه صرع در آن ها با دارو درمان می‌شوند، تا حدی روال منظم تری دارند؛ اما در برخی موارد که مقاوم به دارو هستند، نیاز به جراحی دارند. ما در آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز این نوع بیماری ها را با وسایل مختلف مورد بررسی قرار می دهیم و یکی از روش‌ های مکان یابی کانون‌های صرع استفاده از ام آر آی همراه با سیگنال های مغزی است.

به گفته حسین زاده؛ یکی از تجهیزات منحصر به فردی که در کشورمان در اختیار داریم، دستگاه نوار مغزی است که حین ام آر آی کار می‌کند. در واقع می توانیم داخل اسکنر ام آر آی اطلاعات مربوط به نوار مغز را هم جمع آوری کنیم و همزمان به آنالیز داده ها بپردازیم.

وی درباره استاده از واقعیت مجازی در درمان اختلالات مغزی گفت:  اختلالات دیگری مانند اوتیسم یا اختلالات خواب هم وجود دارند که می توان هم با جمع آوری سیگنال و هم با تصویر برداری ها و ابزار های موجود به درمان آن ها پرداخت. برای مثال با واقعیت های مجازی که افراد را در محیط واقعی قرار می‌دهد می توان به درمان اختلالی مانند وسواس پرداخت.

وی افزود: در این نوع روش درمانی سناریوهایی از سوی متخصص مربوطه تعیین می‌ شود و افراد را در معرض محیط واقعی قرار می‌دهند؛ این گونه فرد مبتلا با قرار گرفتن در معرض ترس هایشان مسیر درمان را می پیمایند.

معاون پژوهش و فناوری آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز درباره درمان اعتیاد گفت: با توجه به اینکه بازگشت اعتیاد یکی از مصائب خانواده‌ها به شمار می رود؛ می‌تواند به عوامل بسیار زیادی وابسته باشد و متاسفانه به راحتی برای معتادان اتفاق می‌افتد. در واقع مصرف مواد مخدر باعث تغییراتی در مدارات مغزی می شود که ممکن است اختیاری نداشته باشند؛ باید گفت، یک سری تغییراتی در ماشین مغز فرد معتاد صورت گرفته است که باید  بررسی شود.

حسین زاده گفت: البته در فرآیند ترک اعتیاد ممکن است بخشی از مدارات مغزی به حالت عادی برگردد با توجه به اینکه ترک اعتیاد دارای روش های گوناگونی است، ممکن است در بازگشت فرد معتاد به مصرف مواد مخدر، بخشی از این تغییرات به حالت قبل بازگردد.

به گفته این کارشناس، فرآیندی که اتفاق می افتد این است که وقتی که معتادان در معرض نشانه‌های مواد مخدر قرار می‌گیرند تمایل نا خودآگاهانه ای به سمت مواد مخدر دارند در واقع وقتی آن ها نشانه هایی را مشاهده یا حس می کنند ناخودآگاه به سمت مصرف مواد کشیده می‌شوند. این تمایل شدید بعد از ترک به مواد مخدر، زمینه تحقیقات متعددی است که در این آزمایشگاه انجام می شود.

حسین زاده گفت: مطالعات نشان می دهد که تحریک برخی از مدارات مغزی با دستگاه های مربوطه باعث می شود گرایش معتادان به موارد مخدر کم شود. در واقع باعث می شود مصرف در اثر نشانه ‌های ایجاد شده است با دخالت در مدارات مغزی کاهش پیدا کند یا از بین برود.

این کارشناس تاکید کرد: حال اینکه کدام مناطق و کدام مدارات در مغز نقش ترمز یا نقش تشویق را بر عهده دارند و اینکه کجا باید مورد تحریک یا مورد بازدارندگی قرار بگیرند و با چه روشی باید دست به این اقدام زد، نظر متخصصان علوم اعصاب ارجحیت دارد و در واقع آن ها باید تعیین کنند. در واقع مواد مخدر باعث ایجاد تغییراتی در ماشین مغز ما می‌شود و این تغییرات را هر چقدر بتوانیم بهتر بشناسیم و کارکرد مغز را پایش کنیم بهتر می توانیم کنترل کنیم و به افراد در درمان اعتیاد کمک کنیم. در کل تحریک مغزی یکی از ابزارهایی است که کمک می کند ما در واقع درمان های بهتری داشته باشیم.

وی ضمن مقایسه با فناوری های روز دنیا در زمینه مطالعات مغز به خبرنگار سیناپرس گفت: از نظر تجهیزات و آشنایی با فناوری های مربوطه باید گفت که پا به پای دنیا پیش می رویم اما از نظر کمیت و وسعت استفاده از این تجهیزات و دانش به طور کلی باید تقویت شویم. در واقع نسل جوان و پزشک های ما باید با ابزارهای جدید آشنا شوند و آن ها را در مقیاسی وسیع به کار بگیرند. یکی از عواملی که باعث می‌شود این اتفاق نیفتد این است که تجهیزات به روز و نو در بسیاری از کلینیک ها در کشور ما استفاده نمی‌شود. ما باید بتوانیم از تجهیزات به روزی که توانایی به کار گیری آن ها را داریم در تمامی مکان های درمانی استفاده کنیم.

گزارش:مهتاب دمیرچی