امروز در صدوبیست‌وسومین جلسه علنی شورای اسلامی شهر مشهد که در تالار شهر برگزار شد، اسناد طرح تفصیلی پیشنهادی حوزه میانی شرقی مشهد تایید شد. که متن آن به این شرح است:

«ماده واحده : مستند به بند ۳۴ ماده ۸۰ قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و انتخاب شهرداران،  ضرورتا طرح تفصیلی پیشنهادی حوزه میانی شرقی به شرح پیوست مهر شده از سوی شورای اسلامی شهر با تأکید بر بندهای ذیل جهت تصویب نهایی به کمیسیون ماده ۵ استان ارسال می‌گردد.

۱. در موضوع محاسبات ریالی مرتبط با تراز مالی فیزیکی طرح تفصیلی حوزه میانی شرقی، با توجه به عدم ارائه اطلاعات توسط شهرداری مشهد و مشاور طرح به کمیسیون مربوطه، این بخش از طرح پیشنهادی ارائه شده قابلیت بررسی نداشته و طرح تفصیلی حوزه میانی شرقی از منظر تراز مالی فیزیکی و برآورد تحقق پذیری طرح مورد تایید نیست.

۲. یکی از مهم‌ترین اسناد طرح‌های تفصیلی پیشنهادی، سند ضوابط و مقررات است که به واقع نمود کالبدی پیشنهادات طرح و تحقق سیاست‌های ارائه شده در حوزه مورد نظر خواهد بود. علی‌رغم اینکه عمده محدوده طرح تفصیلی حوزه میانی شرقی تا کنون براساس ضوابط و مقررات طرح تفصیلی خازنی پاسخگویی می‌گردید، امروزه طرح تفصیلی پیشنهادی این محدوده امکان ارائه ضوابط و مقررات قابل قبول و منطبق با شرایط موجود و سیاست‌های ارائه شده طرح پیشنهادی را ندارد. براین اساس ضوابط و مقررات طرح تفصیلی پیشنهادی حوزه میانی شرقی کماکان نیازمند بررسی بیشتر است. به منظور برون رفت از شرایط فعلی و انجام هماهنگی‌های بیشتر، در حال حاضر طرح تفصیلی پیشنهادی بدون گزارش ضوابط و مقررات به کمیسیون ماده ۵ ارسال گردیده و شهرداری مشهد مکلف است، پس از تصویب اولیه طرح تفصیلی پیشنهادی در کمیسیون ماده پنج، پیش از تایید و تصویب نهایی ضوابط و مقررات این حوزه در کمیسیون مربوطه، گزارش ضوابط و مقررات را به تایید شورای اسلامی شهر برساند.

٣. با توجه به حجم بارگذاری‌های تراکم ساختمانی در حوزه میانی شرقی در طرح تفصیلی پیشنهادی و افزایش قابل توجه نسبت به طرح جامع به منظور انطباق حداکثری با شرایط موجود، کنترل میزان جمعیت‌پذیری حوزه متناسب با پیش‌بینی‌های تراکمی و همچنین توان خدمات‌رسانی این محدوده الزامیست. در حال حاضر با توجه به عدم ارائه برآورد مشخص و دقیق توسط مشاور حوزه در این خصوص مقوله جمعیت‌پذیری و توان خدمات‌رسانی این محدوده قابلیت ارزیابی نداشته و پیش‌بینی می‌گردد که در صورت کمبود چشمگیر خدمات سیاست استفاده از ظرفیت پالایش عملکردی قطعات درشت دانه و تقویت اختلاط در راسته‌های عملکردی مد نظر قرار گیرد.

۴. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های حوزه میانی شرقی، وجود عناصر درشت دانه ناسازگار با بافت‌های متعارف شهری، از قبیل، نیروگاه شریعتی، راه آهن، سیلوهای مشهد، انبارهای شرکت نفت و... است که طرح تفصیلی پیشنهادی این حوزه می‌بایست در خصوص نحوه توسعه و هماهنگی کاربری آتی این اراضی با بافت شهری و شبکه معابر پیرامون دستور کار مشخصی تبیین نماید. یکی از نقش‌ها و وظایف تعیین شده در طرح جامع برای حوزه مذکور "جابه‌جایی و حذف فعالیت‌ها و کارکردهای ناهمخوان شهری و فعالیت‌های دروازه‌ای مستقر در جداره محورهای اصلی و جایگزینی آن‌ها با فعالیت‌های خدماتی و همخوان مورد نیاز است که در طرح تفصیلی، پیشنهاد قابل توجهی در این خصوص ارائه نگردیده است. علی‌رغم پیشنهاد تهیه طرح‌های موضعی در خصوص برخی از این عناصر در طرح تفصیلی پیشنهادی در مقیاس طرح هیچ‌گونه پیشنهاد موثری در کاهش اثرات ناسازگاری کاربری‌های تثبیت شده و نگاه تفصیلی به کاربری‌های تغییر یافته صورت نپذیرفته که بازنگری در این‌خصوص ضروری است. به عنوان مثال عدم ارتباط مناسب راه آهن با مجموعه‌های مسکونی مجاور، اختصاص کاربری تجاری و تفریحی به‌صورت گسترده در سیلوهای مشهد بدون بررسی اثرات تاثیرگذار بر بافت‌های همجوار، از جمله مواردی است که می‌بایست مورد بازنگری قرار گیرد.

 ۵. در نظام فرم کالبدی طرح تفصیلی حوزه میانی شرقی که به‌صورت مشخص نقشه تراکم ساختمانی و تعداد طبقات پیشنهادی اصلی‌ترین محصول آن است، عدم وجود ساختار و الگویی هدفمند و معنادار مشاهده می‌گردد. تاکید بر مفاهیمی از قبیل عدالت فضایی و اجتماعی به‌صورت جدی مورد غفلت بوده و نقشه تراکم پیشنهادی از خوانایی مناسبی برخوردار نیست. عدم توجه به مراکز محلات و مناطق، ایستگاه‌های حمل و نقل ریلی، محورهای ویژه سطح حوزه و سایر موقعیت‌های مهم و با اهمیت ساختار فضایی در الگوی تراکمی به روشنی قابل مشاهده است.

۶. یکی دیگر از سیاست‌های حائز اهمیت ارائه شده در حوزه میانی شرقی در طرح جامع مصوب و براساس یافته‌های طرح تفصیلی پیشنهادی، توجه و دقت نظر به مبادی ورودی شهر و نقش و جایگاه این حوزه به‌عنوان یک حوزه دروازه‌ای است. علی‌رغم وجود سیاست کلان یاد شده در این حوزه در طرح تفصیلی پیشنهادی در هیچ یک از مبادی ورودی شهر تعریف مشخص و شاخصی در این خصوص ارائه و پیشنهاد نگردیده است. با توجه به عدم ارائه راهبردی روشن در خصوص تعریف حوزه دروازه‌ای، این موضوع به‌ عنوان یکی از نکات کلیدی و سیاست‌های کلان مدیریت شهری در طرح‌های آتی این حوزه مورد تاکید قرار گرفت. ضروری است تعریف پروژه‌های موضعی در خصوص ورودی‌های شهر مشهد در این حوزه با لحاظ الزامات کالبدی، عملکردهای متناسب با حوزه دروازه‌ای، دسترسی و ارتباطات، نما و منظر عمومی در نظر گرفته شود.

۷. پیش بینی کاربری تجاری در پلاک کارخانه نخریسی به منظور تکمیل زنجیره فعالیت‌های خودرویی حاشیه محورکوشش که به بیان مشاور طرح با عنوان پردیس خودرویی از آن یاد می‌گردد، با توجه به ظرفیت‌های استراتژیک این پلاک در ارتباط با شبکه دسترسی و حرم مطهر رضوی و همچنین جایگاه کارخانه نخریسی در ساختار ذهنی و خاطرات شهروندان مشهدی، می‌بایست مورد بازنگری قرار گیرد. با توجه به اینکه آستان قدس رضوی عمدتا یکی از پیشتازان اجرای پروژه‌های محرک توسعه در بافت‌های شهری است، پیشنهاد می‌گردد مجموعه کارخانه نخریسی و کارخانه یخ به عنوان عناصر ارزشمند شهری با تاکید بر حفظ خاطرات ذهنی شهروندان و همچنین ظرفیت‌های اقتصادی قابل توجه به دلیل ارتباط مناسب با حرم مطهر رضوی، به منظور ایجاد یک قطب تفریحی - فرهنگی به‌صورت مجموعه‌ای چند عملکردی با تمرکز فعالیت‌های تفریحی - فرهنگی پیش‌بینی گردد.

۸. با توجه به ضرورت ساماندهی محور کوشش به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین و استراتژیک‌ترین مبادی ورودی شهر و کریدورهای منتهی به حرم مطهر رضوی، تغییر کاربری قطعات حاشیه آن با تاکید بر تقویت نقش اقامت در قالب تعریف پروژه‌های بزرگ مقیاس می‌بایست مد نظر قرار گیرد. در توسعه آتی این محور، می‌بایست به ایجاد پروژه‌های عملکردی مختلط متناسب با ورودی شهر، توجه به محورهای پشتیبان به منظور جلوگیری از معضلات ترافیکی احتمالی و ارائه ضوابط تشویقی در راستای تشدید انتقال عملکردهای مزاحم از این محور، توجه ویژه‌ای گردد.

۹. در خصوص پیش‌بینی کاربری‌های تجاری مقیاس شهر در راستای محور کوشش با عنوان پردیس خودرویی در مقیاس یک بلوک شهری، به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود و گزارشات شهرداری این موضوع موجب بسط و گسترش فعالیت‌های مرتبط در بافت‌های مسکونی مجاور به‌صورت رسمی و غیررسمی می‌گردد که این مقوله تناقض جدی با سیاست پیشنهادی مشاور طرح مبنی بر ارتقاء شان و کیفیت سکونت در بافت‌های محلی دارد. از این رو توصیه می‌گردد با توجه به حجم کاربری تجاری پیش‌بینی شده در این محور می‌بایست تدابیر لازم در خصوص کاهش تبعات سوء استقرار این عملکردها در حاشیه محور کوشش و بافت‌های مسکونی مجاور صورت پذیرد و از افت کیفیت سکونت و خروج احتمالی جمعیت از این محدوده پیشگیری به‌عمل آید.

این موضوع در بسیاری از پیش‌بینی‌های عملکردی مشاور طرح تفصیلی در سایر نقاط از قبیل محدوده محور شهید مفتح، محور وحید، محدوده ایثار و ... نیز قابل مشاهده است که می‌بایست در تمامی این پهنه نحوه برقراری ارتباط بافت‌های مسکونی محله با راسته‌های عملکردی مقیاس شهر مورد توجه قرار گرفته و از بسط اثرات نامطلوب جانبی آن‌ها جلوگیری گردد.

۱۰. با توجه به موقعیت این حوزه در ارتباط با حرم مطهر رضوی، مبادی ورودی شهر و سابقه این محدوده، یکی از مهم ترین سیاست‌های توسعه حوزه میانی شرقی، پیش‌بینی امکان ایجاد عملکردهای اقامتی ارزان قیمت و متناسب با نیاز زائران شهر مشهد در این محدوده است. از این رو ضرورت پیش‌بینی این کاربری در ارتباط با بافت پیرامون حرم مطهر براساس یافته‌های طرح تفصیلی و گرایشات موجود می‌بایست مد نظر قرار گیرد.

۱۱. همان‌گونه که در طرح تفصیلی حوزه مرکزی بیان گردید، یکی از ویژگی‌های عمده هسته‌های مرکزی شهرها فشردگی بافت است. این موضوع که مشابه حوزه مرکزی در حوزه میانی شرقی نیز به دلیل فرسودگی بافت قابل مشاهده است، مقوله تامین خدمات اساسی مورد نیاز شهروندان را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند. از این رو ضمن تلاش مشاور در جهت تامین خدمات اساسی شهروندان و زائرین پیش‌بینی بخشی از این کاربری‌ها بر روی قطعات بافت پر ساخته شده صورت گرفته است. بنابراین به‌ نظر می‌رسد ضمن تعدیل سرانه‌های مورد نیاز پیش‌بینی شده در طرح جامع، به منظور افزایش میزان تحقق پذیری این کاربری‌ها می‌بایست در خصوص قطعات خدماتی پیش‌بینی شده در مالکیت خصوصی و در محدوده قطعات ساخته شده، تراکم‌های ساختمانی و میزان انتفاع مرتبط با این کاربری‌ها به نحوی پیش‌بینی گردد که مالکین نسبت به اجرای پروژه‌های خدماتی ترغیب گردند. علاوه بر این می‌بایست سایر دستگاه‌های متولی با استفاده از بودجه‌های دولتی نسبت به تامین بخشی از خدمات این حوزه اقدام نمایند. علاوه بر این یکی دیگر از راهکارهای تامین خدمات که می‌بایست مد نظر قرار گیرد، تعامل با آستان قدس رضوی به‌عنوان بزرگ مالک این محدوده و همچنین استفاده از ظرفیت‌های اراضی درشت دانه و عملکردهای ناسازگار در این حوزه است. اختصاص بخشی از عملکردها و اراضی یاد شده از قبیل انبارهای آستان قدس رضوی، انبارهای شرکت نفت، اراضی متعلق به راه آهن و امثالهم به کاربری‌های خدماتی می‌تواند تا حدودی بخشی از کمبودهای خدماتی این حوزه را جبران و از استقرار خدمات بر بافت پر شهری اجتناب نموده و در نهایت موجب افزایش میزان تحقق پذیری این طرح می‌گردد.

 ۱۲. با توجه به حساسیت‌ها و مشکلات موجود در محدوده گودال فخار در محله کوی سلمان ، با عنایت به پیشنهاد کاربری فضای سبز توسط مشاور محترم طرح تفصیلی در این محدوده، بنظر می‎رسد با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی ساکنین گودال فخار، ایجاد فضای سبز در بلند مدت و حتی در کوتاه مدت موجب بروز آسیب‌ها و معضلات اجتماعی و همچنین کاهش تمایل به نوسازی و مشارکت در این محدوده خواهد شد. لذا پیشنهاد می‌گردد به منظور جلب مشارکت ساکنان و همچنین پیش‌بینی امکان توسعه محدوده در آینده، کاربری چند عملکردی متناسب با نیازهای محله (فرهنگی - تجاری – آموزشی) در ترکیب با فضای سبز مقیاس محلی به منظور ارائه خدمات و کمک به توانمندسازی ساکنان، جایگزین فضای سبز یکپارچه گردد.

۱۳. یکی از ویژگی‌های خاص طرح تفصیلی شهر مشهد رویکرد طراحی شهری این طرح است. علاوه بر تولید یک سند طراحی شهری مستلزم نگاه و رویکردی طراحانه در طرح پیشنهادی و توجه ویژه به کیفیات طراحی شهری است. با توجه به اسناد ارائه شده و جلسات برگزار شده با حضور مشاور طرح، طرح تفصیلی پیشنهادی از منظر نگاه طراحی شهری دارای نقاط ضعف چشمگیری است که این موضوع در ارائه ساختار فضایی حوزه به وضوح قابل مشاهده است. انسجام و یکپارچگی ساختار فضایی طرح پیشنهادی دارای نقاط ضعفی است که به‌نظر می‌رسد عدم دقت نظر لازم به زمینه حوزه و همچنین عدم برخورداری از نگاهی طراحانه در مقیاس کلان در ارائه ساختار پیشنهادی و در مقیاس خرد در ارائه کاربری اراضی محدوده‌های مختلف، موجب این کمبود گردیده است. عدم اهتمام ورزی نسبت به ایجاد ساختار منسجم در مقیاس‌های مختلف، عدم توجه به ایجاد مراکز محلات فعال، ناهماهنگی و عدم همخوانی عملکردهای درشت دانه با بافت‌های محلی، بی توجهی در تبیین نقش و رسالتی مناسب و مطلوب در خصوص مبادی‌های ورودی شهر، عدم تلاش در راستای ایجاد فضاهای سبز و باز همگانی کار آمد و فعال، بی‌توجهی به ویژگی‌های خاص و حائز اهمیت محدوده‌های منحصر به‌فرد این حوزه در ارتباط با ساختار کلان از قبیل اراضی علاقه بند، محدوده شهرک شهید بهشتی، مجموعه‌های حسین آباد کرمانی‌ها و امثالهم از جمله مواردی است که گویای عدم توجه مشاور محترم طرح به موضوعات مهم این حوزه و عدم وجود رویکرد طراحانه در ارائه پیشنهادات این حوزه است.

۱۴. با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین موضوعات حوزه میانی شرقی که مورد تاکید مشاور طرح، ایجاد راسته‌های تخصصی در سطح حوزه است. پیشنهاد راسته‌های عملکردی در طرح تفصیلی پیشنهادی صرفا انطباق حداکثری با شرایط موجود است. در صورتی که می‌بایست ایجاد راسته‌های فعالیتی مورد نظر با تاکید بر ساماندهی محورهای سطح حوزه صورت می‌گرفت. در این راستا می‌بایست در پیش بینی محورهای عملکردی اثرات جانبی استقرار حجم گسترده‌ای از فعالیت‌های تجاری از قبیل نحوه تامین پارکینگ، اختلالات ترافیکی احتمالی در محورهای هماهنگی با نقش و جایگاه محورها و سایر موارد با اهمیت، مد نظر قرار گیرد.

۱۵. یکی از مهم‌ترین عملکردهای موجود در حوزه میانی شرقی، پایانه امام رضا است که با توجه به پیش‌بینی مکان جایگزین این عملکرد در طرح تفصیلی حوزه جنوب شرقی و همچنین پیشنهاد کاربری تجاری در طرح تفصیلی حوزه میانی شرقی، گویای اهمیت توسعه آتی این مجموعه است. ضمن توجه به ظرفیت‌های اقتصادی بسیار بالای این اراضی، استفاده از پتانسیل‌های آن به منظور جبران بخشی از کمبودهای خدماتی می‌بایست مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این عدم تعریف طرح موضعی در این اراضی و همچنین عدم توجه به نحوه ارتباط توسعه آتی این عملکرد با محدوده‌ها و محورهای پیرامون از جمله کاستی‌هایی است که می‌بایست در طرح تفصیلی مورد بازنگری قرار گیرد. همچنین با توجه به تاکید ارتقاء کریدور بصری ارتفاعات جنوبی به حرم مطهر رضوی در تهیه طرح موضعی مذکور، افزایش نفوذپذیری های شمالی - جنوبی و ارتقاء دسترسی‌های منتهی به ارتفاعات و تقویت کریدور دید به بارگاه مطهر رضوی می‌بایست مورد تاکید قرار گیرد.

۱۶. در وضعیت کنونی شهرها با توجه به محدودیت‌های جدی اقتصادی در تحقق تمامی پیشنهادات ارائه شده طرح تفصیلی، توسعه در مقیاس‌های محلی و در ارتباط با فضاهای عمومی مورد استفاده شهروندان می‌تواند ضمانت تحقق طرح تفصیلی حوزه باشد. براین اساس سند طرح‌های موضوعی و موضعی از اهمیت ویژه‌ای برای شورای اسلامی شهر مشهد برخوردار است. با توجه به ارائه طرح‌های موضوعی و موضعی حوزه میانی شرقی، ضمن تکمیل این سند و پیش بینی برخی از طرح‌های موضعی از قبیل پایانه امام رضا، طراحی شهری و ساماندهی محورهای حائز اهمیتی از قبیل محورهای طبرسی و عبادی، تدقیق و تعیین محلات هدف بازآفرینی و طرح‌های موضوعی و موضعی مشابه، اولویت‌بندی پروژه‌ها براساس سیاست‌ها، راهبردها و اهداف توسعه این حوزه می‌بایست تکمیل گردد.

۱۷. با توجه به اهمیت ساختاری محورهای فعالیتی در حوزه میانی شرقی پیشنهادی می‌گردد برای تمامی محورهای این محدوده طرح طراحی شهری ویژه تهیه گردیده و در طرح‌های یاد شده ضمن تاکید بر سکانس‌بندی محورها براساس ویژگی‌های عملکردی و کالبدی، توجه ویژه‌ای به حضور پیاده در محور گردیده و فضاهای مازاد بر پوسته سواره در چارچوب طرح طراحی شهری محورها حتی الامکان به‌صورت پیاده و عمومی طراحی گردد.

۱۸. پیشنهاد می‌شود با استناد به بنده ماده ۹۲ قانون برنامه ششم توسعه، فعالیت کتاب‌فروشی‌ها، مراکز و موسسات فرهنگی، آموزشگاه‌های هنرهای تجسمی، موسیقی، اماکن ورزشی و نظایر آن با استفاده از کاربری فرهنگی در فضاهای مسکونی مجاز شناخته شده و تا زمانی که از فضاهای مسکونی در فعالیت‌های مذبور بهره برداری نمایند، مشمول حکم این بند قرار خواهند داشت.

۱۹. یکی از موضوعات نیازمند بازنگری در طرح تفصیلی حوزه میانی شرقی، فضاهای سبز پیش‌بینی شده در محدوده اراضی حسین آباد کرمانی‌ها است که بر اساس طرح مصوب طراحی و تلفیق مناسبی میان فضاهای سبز و عملکردهای مختلط این اراضی مشاهده نمی‌گردد. از این رو بازنگری در طرح این اراضی در راستای ایجاد فضای سبز یکپارچه و کاربردی الزامیست.

۲۰. با توجه به اهمیت محور شهید علیمردانی حد فاصل محور مفتح تا میرزا کوچک خان در تکمیل ساختار شبکه معابر حوزه میانی شرقی این معبر در طرح پیشنهادی مشاور مشابه طرح جامع به صورت شریانی درجه دو اصلی پیش‌بینی گردیده است. با این حال ایجاد این شبکه با توجه به لزوم تعریض و استحصال حریم آن در بافت پر شهر و هزینه‌های بسیار بالای تملک قطعات و همچنین صعوبت در ایجاد تقاطع غیر همسطح با مسیر ریل راه آهن که موجب کاهش میزان تحقق پذیری این محور می‌گردد. علاوه بر این تاکید بر حفظ فضای اجتماعی محلات که به‌واسطه تعریض و گذر یک شبکه اصلی از داخل بافت محلی موجب فروپاشی ساختار محله می‌گردد، بازنگری در عرض این محور و پیش بینی نقش این محور به صورت شریانی درجه دو فرعی می‌بایست در طرح تفصیلی حوزه میانی شرقی صورت پذیرد.

 ۲۱. یکی از موضوعات اساسی در کلان‌شهرها، وجود عملکردهای ناسازگار از قبیل ترمینال‌ها، انبارها و کاربری‌های صنعتی است که عمدتا نه تنها موجب ایجاد شکافی جدی در بافت شهر می‌گردند بلکه حوزه‌های پیرامون خود را به دلیل ناسازگاهای مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهند. در حوزه میانی شرقی ایستگاه مرکزی راه آهن یکی از اساسی‌ترین عملکردهای موجود در سطح شهر است که علی‌رغم سابقه تاریخی و هویتی کالبد خود، دارای ناسازگاری‌هایی برای بافت شهری است. براین اساس علی‌رغم تثبیت راه آهن در طرح جامع و تفصیلی پیشنهادی، به‌نظر می‌رسد انتقال و جابه‌جایی ایستگاه مرکزی راه آهن به‌ویژه تجهیزات و تاسیسات مرتبط آن از محدوده شهر الزامیست. استفاده از فضای ایستگاه راه آهن به‌عنوان یک عنصر هویتی با تاکید بر حفظ کالبد و احیاء نقش ساختاری آن در سازمان فضایی شهر مشهد از جمله مواردی است که می‌تواند پس از انتقال تجهیزات آن در طرح احیاء و بازنگری فضای راه آهن مد نظر قرار گیرد».

انتهای پیام