از زمان ورود کرونا به کشور و شیوع آن شاهد رفتارهای مختلفی از سوی مردم بوده ایم. برخی با حساسیت و دقت پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند اما برخی نسبت به این موضوع بی توجه اند و  پروتکل های بهداشتی را نیز  نقض می کنند . از نظر جامعه‌شناسان این امر یعنی رعایت یا عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی یک مساله اجتماعی و نیازمند بحث و بررسی بیشتر است. زیرا طبقات مختلف جامعه علاوه بر شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مختلف با جامعه پذیری‌ های متفاوتی نیز رو به رو هستند که سبب می‌شود الگوهای رفتاری متفاوتی از خود به نمایش بگذارند. توجه به طبقات اجتماعی و تاثیر آنها بر رعایت مسایل بهداشتی از این رو اهمیت دارد که به مسوولان کمک می‌کند تا اقدامات و سیاستگذاری‌های مناسب‌تری جهت مهار کرونا اندیشه کنند. از این رو ضرورت پرداختن به بحث فوق و واکاوی بیشتر آن، سبب شد پژوهشگر ایرنا با علیرضا رحیمی، جامعه شناس ،پژوهشگر  و استاد دانشگاه به گفت و گو بنشیند. متن این گفت و گو را در ذیل می‌خوانید:  

تفاوت نحوه رعایت پروتکل‌های بهداشتی در جامعه 

رحیمی در باره  طبقات اجتماعی و نحوه رعایت پروتکل‌های بهداشتی گفت: در مناسبات و روابط اجتماعی آنچه که مهم است موضوع ذات زندگی است؛ به این صورت که برخی از انسان‌ها برای خود زندگی ارزش اساسی قایل هستند و از این رو امیدواری آنها به زندگی نیز بسیار است. این افراد به نحوی از زندگی‌شان لذت می‌برند و همانطور که  سعی می‌کنند زندگی خود را لذتمندتر کنند؛ در رعایت پروتکل‌های بهداشتی هم پیشتاز هستند.

این جامعه شناس خاطر نشان کرد:  برخی از طبقات اجتماعی نظیر طبقات پایین که به لحاظ اقتصادی و پایگاه اجتماعی در مراتب پایین‌ تر هستند، به نوعی زندگی و آینده اجتماعی برایشان تفاوتی ندارد. به این خاطر شاید رعایت پروتکل‌های بهداشتی هم برایشان بی معنا باشد. دوم اینکه از آنجاییکه افراد این طبقات در زندگی با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند از این رو اصلا در ذهنشان نمی‌گنجد که موضوع های مربوط به کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی اهمیت دارد یا ندارد. برای اعضای این طبقات، مشکلات اجتماعی و همچنین حل آنها  اولویت دارد. یعی مسایلی که به لحاظ اقتصادی و خانوادگی گریبانگیر این افراد است سبب می‌شود به مباحثی نظیر بهداشت و سلامت توجه زیادی نداشته باشند یا به عبارتی در اولویت‌های زندگی آنها قرار نگیرد.

این استاد دانشگاه؛  ادامه داد: به همین خاطر معتقد هستم که طبقات پایین‌تر با توجه به وضعیت اقتصادی و اجتماعی به نوعی از نظر رعایت مسایل بهداشتی در حد ضعیفی هستند. اما طبقات بالاتر برای حفظ زندگی و مناسبات خود دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند. چون همیشه هم به زندگی امیدوار هستند. به طوریکه هم به بودنشان و هم به سلامتی ‌شان اهمیت می‌دهند. از منظر جامعه‌ شناختی باید گفت طبقات بالاتر جامعه برای اینکه هم موقعیت خود و هم منزلت خود را نگه دارند مجبورند آن را رعایت کنند. در حالیکه در طبقات پایین‌تر عکس آن را شاهد هستیم.

لزوم تغییر سبک‌های زندگی در شرایط کرونا

رحیمی در رابطه با اهمیت تغییر سبک‌های زندگی مردم در دوران کرونا اظهار داشت: مردم ناچارند سبک های جدید زندگی را بپذیرند و به آن عادت کنند و در نهایت هم به آنها عادت می‌کنند. فرایند جامعه‌پذیری در بین افراد متفاوت است. نوع نگرش افراد نسبت به مسایل بهداشتی و به خصوص بیماری کرونا هم متفاوت است. لذا طبقات مختلف جامعه و افراد با شخصیت‌های مختلف در رعایت پروتکل‌های بهداشتی دخیل هستند. یعنی نوع پرورش و جامعه پذیری افراد به گونه‌ای است که سبک‌های زندگی متفاوتی در جامعه وجود دارد و این پیشینه خانوادگی سبب می‌شود برای برخی مسایل بهداشتی مهم نباشد و برای برخی دیگر مهم باشد. برای مثال سبک زندگی طبقات بالاتر از ابتدا اینگونه بود که مراقبت‌های بهداشتی و درمانی را رعایت کنند و از این رو با ایجاد پاندمی‌ها و بیماری‌ها، شرایط نیز برایشان سخت نشد تا خودشان را با آنها  منطبق کنند.

وی اضافه کرد: بنابراین نوع جامعه‌پذیری و بستر اجتماعی که افراد در آن بزرگ شده‌اند، سبب می‌شود شاهد رفتارهای متفاوتی از سوی طبقات مختلف جامعه باشیم.

نقش رفاه در زندگی برای میل به زندگی سالم

رحیمی در پایان سخنان خود گفت: «ژرژ گرویج»  در این زمینه سخن خوبی دارد. او می‌گوید دو تا انسان را در یک وضعیت متعادل و همپا و به لحاظ اقتصادی و اجتماعی در یک ردیف بگذارید آن کسی که در فقر  بزرگ شده و آن کس که در طبقات بالاتر بزرگ شده؛ لذا اعتماد به نفسی که فرد ثروتمند دارد نسبت به فردی که وضعیت اقتصادی نامساعدی دارد، بیشتر است و امید به آینده و اعتماد به خود نیز در او بیشتر است و در نتیجه در زمینه سلامتی هم فردی که در طبقه بالاتر بزرگ شده، موفق‌تر عمل می‌کند.

این جامعه شناس ادامه داد: کسیکه بیشترین برخورداری اجتماعی و اقتصادی را داشته، اعتماد به نفس بیشتری داشته و در سبک‌های زندگی خود تلاش کرده سالم و سلامت زندگی کند چون امید به زندگی‌اش بالاتر است اما کسیکه در طبقات پایین‌تر زندگی می‌کند از آنجاییکه امکانات لازم را ندارد و یا سختی‌های بسیاری را در زندگی دیده و یا در بطن خانواده با مسایل و آسیب‌های اجتماعی بسیاری رو به رو شده، ممکن است نسبت به نوع جدید سبک زندگی بی‌میل باشد و نسبت به دستورالعمل‌های بهداشتی بی‌تفاوت عمل کند.

.