همشهری آنلاین _ ابوذر چهل امیرانی: قدم‌هایش را با تردید برمی‌دارد چون می‌داند که به محض دیدن دستگاهی که برای ساخت آن خون دل خورده، پول توجیبی‌هایش را خرج کرده، شب بیداری کشیده و با هزاران امید و آرزو به ثبت اختراع رسانده، حال دلش دگرگون می‌شود. با این وجود درخواست ما را رد نمی‌کند و در انباری را باز می‌کند. بین وسایل، دستگاهی را بیرون می‌کشد، اما به یکباره در جای خود میخکوب می‌شود. یکی از پایه‌های دستگاه شکسته و همین عامل باعث می‌شود دل و دماغی برای عکس گرفتن از دستگاهش در چنین وضعی باقی نماند. می‌خواهد به عکس‌های قدیمی و گواهی ثبت اختراع این دستگاه و دستگاه‌های دیگرش اکتفا کنیم. «مهدی اله‌یار» یکی از ده‌ها جوان مبتکری است که حمایتی از او برای تولید انبوه دستگاه‌هایش نشده و به اجرا درآوردن ایده‌های ناب خود را کنار گذاشته و سراغ کارهای دیگر رفته است.

کار هر روزش بیرون ریختن دل و روده وسایل مختلف بود. نه تنها اسباب‌بازی‌های خودش، بلکه با پیچ گوشتی و انبردست به جان وسایل خانه می‌افتاد تا سر از سیستم مکانیکی آنها درآورد. پدر و مادرش هم حرفی به او نمی‌زدند و فقط مراقب بودند به سمت پریز برق نرود. گاهی هم پدرش که کارمند بود و مثل خودش به کارهای مکانیکی و الکترونیکی علاقه داشت کمک حالش می‌شد تا بهتر بتواند پیچ و مهره‌های وسایل خانه را باز کند و ببندد. بدون اینکه پا در کلاسی بگذارد به همین شیوه توانست با قطعات رایانه آشنا شود و با بالا و پایین کردن بازارهای رایانه، قطعات را شناخته و حتی به تعمیر رایانه بچه‌های محل و آشناها بپردازد. با اینکه خانواده آقامهدی مثل خیلی از ساکنان جنوب شهر بضاعت مالی زیادی نداشتند، اما حامی اصلی‌اش شدند تا بتواند استعدادهایش را کشف کند و به همین خاطر، هر موفقیتی را که در زندگی و کار به دست آورده مدیون حمایت‌های آنها می‌داند. ازدواج هم که کرد همسرش در این راه پشتیبان اصلی او شد.

• تحقیق و پژوهش، مقدمه اختراع

۳۶ ساله است. علاقه به کارهای مکانیکی هیچ‌وقت باعث نشد در خواندن درس کاهلی کند. اول تا سوم ابتدایی را در محله جوادیه که زادگاهش بود، به آخر رساند و از سال ۱۳۷۶ که ساکن محله گلچین شد، تحصیلاتش را در مدارس منطقه ۱۷ ادامه داد. در آزمون دبیرستان نمونه دولتی هدایت قبول شد و رشته مهندسی مکانیک را در دانشگاه انتخاب کرد. مدرک فوق‌لیسانس خود را هم در همین رشته گرفت، اما جرقه فعالیت‌های او برای ساخت دستگاه‌های مختلف و اختراعاتش از دوران دبیرستان خورد. در این دوران دنبال فعالیت‌های تحقیقاتی رفت و زمینه‌ای شد تا در دوران دانشگاه به ساخت دستگاه بپردازد و در کنار ثبت اختراعات، مقاله‌های مختلفی به جشنواره‌ها ارائه دهد. با مراکز پژوهشی سازمان مختلف هم مثل وزارت دفاع و مرکز تحقیقات بسیج استان تهران همکاری داشته است. ۵ گواهی ثبت اختراع در حوزه‌های مختلف خودروسازی، پزشکی و کشاورزی دارد.

• جلوگیری از هدررفت آب

سال ۱۳۸۴ زمانی که ۲۱ سال داشت، نخستین دستگاه ابداعی خود را ساخت. وقتی به روستاها و اطراف شهر می‌رفت زحمت زیاد کشاورزان و باغبان‌ها را برای آبیاری مزارع و باغ‌ها می‌دید، اما احساس می‌کرد بعضی از گیاهان و درختان آبیاری مناسبی نمی‌شوند و آب زیادی هم هدر می‌رود. به دنبال راهی بود تا باغبان‌ها برای آبیاری درختان و گیاهان به زحمت نیفتند و آب هم هدر نرود. طراحی‌هایش را شروع کرد که نتیجه آن ساخت دستگاهی برای آبیاری خودکار مزارع و باغ‌ها بود. این دستگاه با عنوان «استفاده از شناورهای قطع و وصل آب برای آبیاری خودکار و جلوگیری از سرریز شدن مخازن آب» در قوه قضاییه ثبت اختراع و به تأیید سازمان جهاد کشاورزی رسید.

این دستگاه توانایی انتقال خودکار آب به پای درختان در زمانی مشخص را دارد و با توجه به سنسورهایی که اله‌یار در آن تعبیه کرده، رطوب خاک را می‌سنجد تا پس از رسیدن به حدنصاب، آبیاری درختان به‌صورت خودکار قطع شود. دستگاهی که رتبه اول را برای او در جشنواره دانشجویی به ارمغان آورد. اله‌یار بین سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶ توانست ۳ طرح خود را ثبت ملی کند. ابتدا طرح ساخت دستگاه جک اتوماتیک را ساخت که قابلیت استفاده در همه خودروها را داشت. دستگاهی که خودرو را با فشردن یک دکمه از زمین بلند و در فاصله‌های دلخواه نگه می‌دارد. اله‌یار نخستین شکست روحی خود را در همین زمان خورد. با وجود ثبت طرحش، حمایتی از او برای ساخت دستگاه نشد و سال‌ها بعد نمونه مشابه دستگاهش را در چین برای استفاده در خودروهای نظامی دید.

• پیشنهاد همکاری از کشورهای مختلف دارم

آقامهدی دست از تلاش برنداشت و دستگاه دیگری طراحی کرد که مخصوص آبیاری خودکار گلخانه‌های کوچک بود. این دستگاه با کنترل بهینه رطوبت محیط و خاک، اقدام به پاشیدن خودکار آب می‌کرد. ایده دیگر او که به ثبت رسیده، ساخت خودرویی است که با نیروی محرکه باد حرکت می‌کند. در این طرح، موتور خودرو حذف شده و خودرو در شارژ اولیه می‌تواند بین ۸۰ تا ۱۲۰ کیلومتر حرکت کند، ضمن اینکه در طول حرکت باد را ذخیره کرده و می‌تواند به راه خود ادامه دهد. دستگاه احیای قلبی و ریوی که سال ۱۳۸۷ طراحی کرد و ساخت، امید او را برای رسیدن به آرزوهایش بیشتر کرد، اما این دستگاه سال‌هاست در انباری خانه‌اش خاک می‌خورد. این دستگاه ماساژ قلبی و شوک الکتریکی را به‌صورت مکانیزه برای بیمارانی که دچار ایست قلبی می‌شوند، انجام می‌دهد. نکته جالب اینجاست که شوک مورد نیاز برای گروه سنی خردسالان، جوانان و کهنسالان به‌صورت مجزا برای آن برنامه‌ریزی شده است.

این دستگاه در بیمارستان‌های لقمان حکیم، رسول اکرم(ص)، خاتم‌الانبیا(ص) و... مورد آزمایش قرار گرفت و به تأیید اداره تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت رسید. اله‌یار برای ساخت انبوه این دستگاه تا پای قرارداد رفت و کمیسیونی هم برای آن تشکیل شد، اما خبری نشد و این جوان خوش‌ذوق و ایده را ناامیدتر کرد. دستگاه احیای قلبی او نزدیک به ۳ کیلوگرم وزن دارد و مهدی حدود ۵ میلیون تومان برای ساخت آن صرف کرده و آن زمان حاضر شده بود با قیمت ۷ میلیون تومان آن را به تولید انبوه برساند. او با همه دلخوری‌هایی که دارد و پیشنهادهایی که از مراکز تحقیقاتی ژاپن، کانادا و امریکا داشته، به زندگی و فعالیت در کشورش افتخار می‌کند و چند وقتی است تحقیقات خود را دوباره شروع کرده است.