محمد سرابی ـ خبرنگار

اختتامیه پنجمین دوره جایزه جهانی خشت طلایی با معرفی برگزیدگان در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد. در این دوره حدود 500پروژه ایرانی و خارجی شامل طرح‌های به پایان رسیده 5سال اخیر درون حریم شهرها مورد ارزیابی قرار گرفت. از میان این طرح‌ها که مستقیما یا با مشارکت شهرداری‌ها و سازمان‌های محلی اجرا شده بود، برندگان در 7محور انتخاب و معرفی شدند. شهردار تهران در این مراسم گفت: «در این دوره از 58کشور و 194شهر شرکت‌کنندگانی داشتیم که روش‌های مبتکرانه خود را برای حل مشکلات شهری ارائه کردند.» پیروز حناچی با اشاره به شیوع کرونا عنوان کرد: «کووید-19 که تا مدتی دیگر سالگرد انتشار آن در ایران می‌رسد، نشان داد یک بحران می‌تواند چقدر ناشناخته باشد و چقدر انسان در مقابل آن تنهاست. به‌گفته دانشمندان، کل وزن این ویروس در جهان به 5گرم نمی‌رسد ولی خیلی از جنبه‌های زندگی بشر را تحت‌تأثیر خود قرار داد. مانند اینکه شکل روابط اجتماعی را دگرگون کرد.» شهردار گفت: «ما در این مدت با شهرداران جهان در ارتباط بودیم و صدای مظلومیت مردم ایران را به گوش همکاران‌مان رساندیم و تلاش کردیم از ظرفیت‌های ساده برای همدردی استفاده کنیم.» او گفت: «با اجرای ویدئو‌مپینگ که با ووهان شروع شد و آخرین آن درباره کابل بود، اکنون میدان آزادی به یک نماد جهانی برای ابراز همدردی میان ملت‌ها تبدیل شده است.» او صحبت‌هایش را با «من شهردار آخر قرن۱۴ و اول قرن۱۵ هستم» ادامه داد و گفت: «نام خشت طلایی برای کشوری مانند ایران که بیشتر معماری آن با خشت عجین شده، نام با‌مسمایی است.» او اضافه کرد: «53درصد جمعیت زمین در سازه‌های خشتی زندگی می‌‌کنند و 93درصد آثار ثبت‌شده جهان خشتی است. خشت اصلی‌ترین عنصر برای ساخت تمدن بوده و هست.» ‌رئیس افتخاری پنجمین دوره خشت طلایی گفت: «در این دوره با همکاری شورای شهر رقابت‌های جهانی و محلی را به‌صورت فرصتی برای انتقال تجربیات و انگیزه‌ای برای تلاش بیشتر درآوردیم. محورهایی که در این جوایز مورد توجه قرار دارد، معماری، شهرسازی و میراث فرهنگی است و ایران که یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهانی است، با این عرصه‌ها همیشه در ارتباط بوده است. ما در تپه‌های قیطریه یا خیابان مولوی آثاری از 5هزار سال سکونت بشر پیدا کردیم که در منطقه ری به 6هزار سال هم می‌رسد.» حناچی مجددا با اشاره به محدودیت‌های ناشی از کرونا، گفت: «هوشمندسازی قبلا یک برنامه بود، بعد از کرونا یک الزام و واقعیت شده است که بدون آن فعالیت‌ها دچار اختلال می‌شود.» او گفت: «ما روزهای آخر قرن حاضر را می‌گذرانیم و 2‌ماه دیگر از قرن 14 به قرن 15شمسی می‌رویم. باید این اتفاق را تبدیل به نمادی برای مرور 100سال گذشته و ساختن سنگ بنایی کنیم که برای آیندگان باشد. از دولت هم دعوت می‌کنم که از این پدیده به‌عنوان امیدی برای سربلندی و ساختن آینده استفاده کند.» 

کرونا شاخص تاب‌آوری شهرها شد
رئیس شورای شهر که در مراسم حضور داشت، با اشاره به سابقه برگزاری جایزه خشت طلایی، گفت: «این جایزه که از سال93 شروع شده بود، برای مدتی به تأخیر افتاد، اما خوشبختانه امسال با تعداد قابل‌توجهی از کشورها و آثار برگزار شد.» محسن هاشمی رفسنجانی افزود: «باید توجه داشته باشیم که پاندمی کرونا اتفاقا با یک اقدام محلی منتشر شد و تاکنون 400روز است که جهان را درگیر خود کرده است. بعد از جنگ‌های جهانی اتفاقی را نداشتیم که با این فراگیری و اثرگذاری همه را به چالش کشیده باشد.» او با اشاره به تأثیرات کرونا گفت: «محدودیت‌های این بیماری باعث شد که انسان‌ها به احیای طبیعت و آسیب‌هایی که به محیط‌زیست وارد شده است، توجه کنند.» هاشمی اضافه کرد: «ما دائما به فکر سیل و زلزله و بحران‌های مانند آن بودیم، ولی پاندمی هم می‌تواند هر سال یا هر چند سال اتفاق بیفتد.» او گفت: «شهری سالم است که روح و جسم شهروندان آن آرامش و آسایش داشته باشد و دولت محلی و مرکزی آن دید مشترکی به نتیجه مثبت پروژه‌ها داشته باشد.» به‌گفته او، پاندمی کرونا باعث بازطراحی پروژه‌های شهری شد به‌طوری که باید در زمینه اجتماعات شهری، حمل‌ونقل و سلامت شهر طراحی‌های تازه شکل بگیرد. رئیس شورای شهر تهران افزود: «یک امر مهم در انتشار این ویروس، حمل‌ونقل عمومی بود که باید بازنگری شود. فروشگاه‌های بزرگ، حراج‌ها، رویدادهای فرهنگی بزرگ همه باید باعث شود بار دیگر پروژه‌های شهری را در موضوع پاندمی مورد بررسی مجدد قرار دهیم. دائم در کشورهایمان به فکر سیل و زلزله بودیم و هیچ‌وقت به پاندمی فکر نکرده بودیم. باید تاب‌آوری شهر را در این زمینه هم بررسی کنیم. خوشبختانه کشورهای جهان در این امر فعال شدند و نتایج مثبتی هم دیده می‌شود.»

تغییرمدیریت بتنی به مدیریت اجتماعی
سخنگوی دولت که در این مراسم حضور داشت‌ نیز گفت: «شهرداری تهران در این مدت از مدیریت بتنی به مدیریت اجتماعی روی آورده ‌و اگر بخواهیم یادگاری خوبی در شهر به جا بگذاریم، باید همین جوایز را الگو قرار دهیم تا زندگی در شهر راحت باشد.» علی ربیعی ادامه داد: «آنچه که ما از شهر می‌خواهیم، شادی و دل‌ خوش است و اینکه مردم چگونه با هم زندگی کنند.» او گفت: «حاشیه‌نشینی نسل اول و دوم به‌هم‌آمیخته و با چسبیدن روستاها به شهرها، حاشیه‌نشینی نسل سوم هم از راه رسیده است. باید در مطالعات میان‌رشته‌ای و فناوری ارتباطی دیدگاه خود را به این سمت سوق بدهیم که مردم چطور می‌توانند با آسایش در شهر زندگی کنند.»  سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در این مراسم گفت: «یک اصل اساسی در دیپلماسی این است که جهانی فکر و محلی عمل کنیم. شاید هیچ‌چیز به جز کرونا نمی‌توانست به ما نشان دهد که سرنوشت ما چقدر به‌هم پیوسته است و در عین حال، چقدر تنها هستیم.» سعید خطیب‌زاده اضافه کرد: «شهر سالم یک مفهوم در دیپلماسی است و آن، این است که چطور از نگاه جهانی و عمل محلی استفاده کنیم.» او تأکید کرد: «وزارت خارجه به‌عنوان دستگاه مسئول دیپلماسی، شهرداری را شانه به شانه خود می‌بیند و ظهور این دیپلماسی شهری بستر گفت‌وگو میان شهرها و تمدن‌هاست.» غلامحسین محمدی مشاور شهردار و رئیس مرکز ارتباطات و اموربین الملل شهرداری تهران نیز «دیپلماسی شهری» را تعامل با دیگر شهرهای جهان تعریف کرد که با هدف تقویت همکاری‌ها و دستیابی به علایق و منافع مشترک صورت‌ می‌گیرد و گفت:  این در حالی است که رفع بسیاری از مسایل و مشکلات شهری از طرق رسمی و دولتی با محدودیت‌های بسیاری مواجه است، اما در ساحت دیپلماسی شهری با توجه به ماهیت غیرسیاسی، نتایج بسیاری قابل حصول است که این مهم به کمک جایزه جهانی خشت طلایی تهران میسر است.
او با بیان اینکه این جایزه علاوه بر توسعه دیپلماسی شهری، با فراهم کردن بستر لازم جهت بهره‌گیری از تجارب دیگر شهرها و ارائه راه‌کارهای موفق در حل چالش‌های شهری می‌تواند راهگشای مدیران شهری باشد، افزود: علاوه بر این با ایجاد انگیزه و حس رقابت در مدیران شهری سبب بروز و ظهور پروژه‌های خلاقانه و تاثیرگذار در شهرها می شود. خشت طلایی تهران با معیار قرار دادن دسترسی همه جوامع به اطلاعات و تجارب در سراسر جهان و تاکید بر همه شمولی، توانسته است زمینه حضور فعال شهرهای کوچک مقیاس را فراهم کند.

نادیده‌نگرفتن شهروندان
در اختتامیه پنجمین دوره خشت طلایی پیام ویدئویی برخی از شخصیت‌های بین‌المللی به نمایش درآمد:
   میمونا محد شریف، دبیر اجرایی unhabitat (برنامه اسکان بشر ملل متحد):   نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و با چالش‌های مشترک زیست‌محیطی و انسانی روبه‌رو هستند. کرونا نه فقط وضعیت بهداشتی آنها را به خطر انداخته، بلکه خسارت اقتصادی و اجتماعی وحشتناکی وارد کرده است که نیازمند همکاری دولت‌های ملی و محلی است.
  کلودیو پروویداس، رئیس دفتر UNDP 
(برنامه عمران ملل متحد): مشکلات شهری از گرمایش جهانی تا نابرابری اجتماعی در شهرها مشترک هستند و برای رفع آنها نیازمند چارچوب‌های جدیدی هستیم. استفاده از فناوری دیجیتال برای کسب‌وکار و حوزه‌ای مانند حمل‌ونقل می‌تواند یک راه‌حل باشد.
  محمد سعدیه، رئیس سازمان UCLG- MEWA (سازمان شهر‌های متحد و حکومت‌های محلی غرب آسیا و خاورمیانه): تلاش شهرداری تهران در مقابله با کرونا  ارزشمند بوده است. امیدوار هستیم در سال آینده شرکت‌کنندگان خشت طلایی را در شرایطی دور از کرونا ملاقات کنیم.
   اکتاوی دلاوارگا ماس، دبیر‌کل متروپلیس: شهر سالم اصطلاحی است که در متروپلیس از آن استفاده می‌کنیم؛ جایی که همه حق داشتن شهر خود را داشته باشند و هیچ‌کس نادیده گرفته نشود. جایزه خشت طلایی نیز در این راه فعالیت می‌کند.