به گزارش الف، به دنبال افزایش تحرکات گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق سوالات متعددی در این خصوص که آیا این گروه تکفیری در مرحله قدرت گیری دوباره قرار گرفته، مطرح می‌شود.

اگر بخواهیم ابعاد فعالیت‌های جدید داعش در سوریه را بهتر درک کنیم، باید به عملیات‌های این گروه تروریستی در سال گذشته و البته نتایج آن نگاهی داشته باشیم.

براساس آماری که اخیرا توسط دیده‌بان حقوق بشر سوریه منتشر شد، داعش در سال2020 «بیش از 480عملیات تروریستی» انجام داده است. این عملیات‌ها شامل بمبگذاری، کمین، ترور و حمله مستقیم می‌شود که بخش عمده آن نیز در دیرالزور، حسکه، رقه و جنوب منبج در شرق فرات صورت گرفته است. همچنین در اثر این حملات، بیش از 300نیروی نظامی (عمدتا نیروهای کرد و ارتش سوریه) و 86غیرنظامی جان باخته‌اند. در جریان یکی از مهم‌ترین حملات یادشده در پاییز سال2020، داعش موفق شد با کارگذاری بمب کنارجاده‌ای، کاروان حامل ژنرال ویادژیسلاو گلادیخ، فرمانده نظامی روسیه را مورد هدف قرار داده و او را به قتل برساند.

اما شرایط عراق در مقابله با تروریست های داعش تا چند هفته گذشته نسبت به سوریه مناسب تر بود و نیروهای حشد شعبی در کنار نیروهای امنیتی عملکرد قابل قبولی در جنگ با تروریسم ارائه دادند. اما 2 انفجار تروریستی مهیب که 21 ژانویه سال جاری میلادی پایتخت عراق را به وحشت انداخت و به فاصله کوتاه از آن حمله تروریستی داعش به مواضع حشد شعبی در استان صلاح‌الدین که منجر به شهادت بیش از 11 تن از نیروهای حشد شد موجب نگرانی نهادهای امنیتی عراق و گمانه زنی درباره بازگشت داعش شده است.

 در این زمینه کارشناسان نظرات متعددی دارند؛ برخی معتقدند که شهادت سردار سپهبد «قاسم سلیمانی» که سردمدار مبارزه با داعش بود موجب بازگشت اعتماد به نفس این گروه تروریستی شده است. در این زمینه عرابی عبدالحی، پژوهشگر امور گروه‌های اسلامی معتقد است «شهادت سردار قاسم سلیمانی و برخی از تغییرات حاصله در شرق فرات از دلایل اصلی بازگشت و قدرت‌گیری داعش در سوریه است.»

برخی نیز عواملی چون شیوع اپیدمی کرونا که با مشغول کردن جهان به خود موجب غافل شدن از بحث مبارزه با تروریسم شد و نیز انگیزه داعش برای جذب نیروی جدید را از جمله عوامل تشدید عملیات‌های این گروه تروریستی می‌دانند.

اما در این میان هم زمانی قدرت گرفتن دوباره دموکرات‌های آمریکا و خوشرقصی‌ داعش در سایه روابط تنگاتنگی که از دوره‌های گذشته میان دو طرف وجود داشته موجب شده تا تحلیلگران از منظر متفاوتی به این موضوع بپردازند.

درواقع دموکرات‌های ایالات متحده نقش «پدرخوانده‌های» داعش را دارند و همانگونه که رسانه‌ها بارها فاش کرده‌اند این گروه تکفیری ساخته و پرداخته دوره دولت «باراک اوباما» رئیس جمهور دموکرات پیشین آمریکاست. حتی «هیلاری کلینتون» وزیر امور خارجه وقت آمریکا نیز در کتاب خاطرات خود به این واقعیت اعتراف کرده است. او که در دوره حضورش در وزارت امور خارجه آمریکا هسته اصلی گروه داعش متولد شد در کتاب خاطراتش به‌وضوح تأکید می‌کند واشنگتن نقشی عمده در تأسیس داعش و فراهم کردن زمینه قدرت گرفتن آن ایفا کرده است،

 در آگوست 2016 آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا با انتشار اسنادی نقش شخص «باراک اوباما» رئیس جمهور وقت ایالات متحده و کلینتون در پیدایش داعش را فاش کرد، در همان زمان «جولیان آسانژ»، بنیانگذار سایت ویکی‌لیکس، اعلام کرد که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) گروه تروریستی تکفیری داعش را ایجاد کرده است.

انفجارهای مهیب بغداد هم‌زمان با مراسم تحلیف «جو بایدن» رئیس جمهور جدید آمریکا انجام شد که 8 سال معاون اوباما به عنوان حامی اصلی داعش بود و بر همین اساس کارشناسان این عملیات تروریستی را پیامی از جانب داعش برای ساکنان جدید کاخ سفید می‌دانند؛ ضمن اینکه تحولات جهان عرب در سال 2011 و بحران بزرگ سوریه که حمله ویرانگر داعش به عراق را به همراه داشت، همگی تحت هدایت دولت اوباما به معاونت بایدن انجام شد. 

دموکرات‌های ایالات متحده بر خلاف جمهوری‌خواهان آن که در چهار سال گذشته به شکل علنی و مستقیم به دخالت در امور خاورمیانه پرداختند، معتقد به «جنگ های نیابتی» با استفاده از ابزار تروریسم هستند. علت آنکه جو بایدن در کمپین‌های انتخاباتی خود بارها تاکید کرد که اولویت دولت وی پرداختن به بحران‌ها و چالش‌های داخلی آمریکاست نیز به همین موضوع برمی‌گردد.

دولت‌های مختلف آمریکا –چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه همواره توجه ویژه‌ای به خاورمیانه داشته و هرگز قصد رها کردن آن را ندارند، تنها استراتژی و عملکرد آنها برای مداخله در منطقه متفاوت است. بنابراین دولت جو بایدن را نیز نمی‌توان جدا از سایر دولت‌های آمریکا دانست و می‌توان پیش بینی کرد که مداخله غیرمستقیم ضمن دستور کار آینده بایدن در خاورمیانه باشد. 

در این بین عراق به عنوان یک منطقه راهبردی و قلب اهداف استراتژیک ایالات متحده در خاورمیانه یک پرونده مهم و حساس برای واشنگتن به شمار می‌آید و تصور اینکه با رفتن ترامپ از کاخ سفید، عناصر آمریکایی که به بهانه مبارزه با داعش وارد عراق شدند، خاک این کشور را ترک کنند دور از واقعیت است. درواقع کارت داعش برای آمریکایی‌ها عامل ورود و ابقا در عراق است که قصد ندارند به راحتی از آن عبور کنند. 

بر همین اساس تحلیلگران بر این باورند که تحرکات اخیر داعش به ویژه در عراق به مثابه چراغ سبز به دموکرات‌های آمریکاست؛ مبنی بر اینکه داعش آماده همکاری دوباره با پدرخوانده خود بوده و آمریکایی‌ها می‌توانند برای پیشبرد اهداف خود در منطقه روی این گروه تروریستی حساب باز کنند.

شواهد نشان می‌دهد که ممکن است مرحله آینده برای منطقه به ویژه سوریه و عراق که آبستن فعالیت تروریسم هستند درگیر بازی‌ سنتی داعش و واشنگتن شود و تا زمان تعیین استراتژی دقیق دولت بایدن در قبال پرونده‌های منطقه احتمال بروز عملیات‌های تروریستی از جانب داعش نظیر انفجارهای بغداد، سناریو دور از انتظاری نیست.