به گزارش خبرنگار فرهنگی و اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ نزدیک به یک سالی می‌شود که سروکله ویروس کرونا روی این کره خاکی پیدا شده و این زمان کافی بود تا دیگر به حضورش عادت کردیم. تا جایی که دیگر امروز تقریبا همه زندگی شان را با آن هماهنگ می‌کنند و تداوم برنامه‌ها در حیطه‌های مختلف به شکل جدید دنبال می‌شود. برگزاری نمایشگاه کتاب در فضای مجازی را می‌توان یکی از مهمترین رویداد‌های فرهنگی کشور دانست که بعد از تعویق چند ماهه بالاخره از اول بهمن ماه در شکل و شمایل متفاوت آغاز به کار کرد. کرونا باعث شد تا دیگر خبری از چرخ زدن در راهرو‌های نمایشگاه کتاب در مصلی تهران نباشد و بازدیدکنندگان از نمایشگاه نتوانند کتاب‌های مدنظرشان را در در فضای نمایشگاه ورق بزنند. حالا تنها اینترنت است که می‌تواند آن‌ها را به نمایشگاه کتاب ببرد و از تازه‌های نشر گرفته تا کتاب‌هایی که پیدا کردن شان در راسته خیابان انقلاب کار سختی به نظر می‌رسد را در سبد خریدشان قرار دهد.

بروز مشکل فنی در سایت نمایشگاه؛ فروش ۲ میلیاردی کتاب در یک روز

برگزاری مجازی نمایشگاه در حال و هوای این روز‌های دنیا امر عجیبی نیست و به نظر می‌رسد دیگر باید به آن عادت کنیم. اتفاق ناخوشایندی که محاسنی هم به همراه داشته که شاید مهمترین آن را می‌توان به صرفه جویی در وقت و کاهش هزینه‌های جانبی برگزاری نمایشگاه‌ها دانست. اما نمایشگاه کتاب امسال که اولین تجربه برگزاری مجازی اش را پشت سر می‌گذارد تا این جای کار نتوانسته آنطور که پیش بینی می‌شد، به دور از حاشیه‌ها باشد؛ چرا که تنها چند ساعت بعد از آغاز به کار نمایشگاه، سایت فروش که پیش‌تر اعلام شده بود ظرفیت بازدید یک و نیم میلیون نفری را دارد، با مشکل مواجه شد و هزاران بازدیدکننده که به امید خرید کتاب‌های مدنظرشان به سایت مراجعه کرده بودند، عملا دست خالی از این گردش مجازی برگشتند. ۲ بهمن ماه بود که خانه کتاب به عنوان متولی برگزاری اولین دوره نمایشگاه مجازی کتاب ضمن عذرخواهی از مشکل پیش آمده اعلام کرد در حال ارتقای فنی سایت بوده و ظرف چند ساعت این مشکل برطرف می‌شود، این در حالی است که نمایشگاه کتاب از اول تا ششم بهمن ماه دایر خواهد بود و تنها ۳ روز دیگر از آن باقی مانده است. نکته قابل تامل اینکه ایوب دهقانکار، مدیرعامل خانه کتاب و رئیس اولین نمایشگاه کتاب مجازی تهران روز گذشته از فروش ۲۰ میلیارد ریالی کتاب در دومین روز از این نمایشگاه خبر داده بود. به گفته او از ساعت ۱۳ پنج‌شنبه، دوم بهمن ماه به طور میانگین در هر ساعت ۲۵۰ میلیون تومان کتاب توسط مردم خریداری شده است.

شاید برگزاری نمایشگاه کتاب در فضای مجازی دردسر‌های خاص به خودش را داشته باشد، اما یکی از مهمترین مزیتش این است که دیگر خبری از تعطیلی نمایشگاه نیست؛ در اصل کرونا باعث شد تا امکان بازدید و خرید ۲۴ ساعته از نمایشگاه کتاب امسال وجود داشته باشد؛ نمایشگاهی که همه ناشران موظف به عرضه اثارشان با ۲۰ درصد تخفیف شده اند، البته این تخفیف برای ناشران خارجی به ۵۰ درصد رسیده و از همه مهمتر اینکه کتاب‌های خریداری شده نیز به صورت رایگان به دست مخاطبان می‌رسد. با این حال ناشران تنها از ۶ صبح تا ۹ شب در غرفه مجازی حاضر شده و به سوالات پاسخ می‌دهند و بعد از آن مخاطبان تنها امکان بازدید از نمایشگاه و خرید کتاب‌ها را دارند.

عرضه بیش از ۱۲۰ هزار عنوان کتاب داخلی و خارجی در بستر مجازی

شاید در این دوره از نمایشگاه خبری از حضور برخی ناشران مطرح داخلی نباشد، با این حال حضور هزار و ۷۳۲ ناشر و عرضه بیش از ۱۰۰ هزار عنوان کتاب در سایت نمایشگاه، می‌تواند تقریبا به نیاز همه مخاطبان پاسخ دهد؛ در کنار آنها، حضور ۱۸۰ ناشر خارجی و عرضه ۲۰ هزار عنوان کتاب توسط این ناشران فرصت مناسبی برای مخاطبانی خواهد بود که ادبیات دیگر کشور‌ها را دنبال می‌کنند. شرکت ۱۴۲ نهاد فرهنگی و آژانس ادبی هم فرصت خوبی را در فعالین عرصه نشر فراهم کرده که از بدون نیاز به حضور، فعالیت‌های ادبی خود را دنبال کنند. درست است که کرونا فرصت حضور در مصلی و حضور در مراسم‌های جشن امضای اثار برخی از نویسندگان را از مخاطبان گرفته، اما این مهم به معنی تعطیل شدن نشست رونمایی از آثار جدید نیست، چرا که در طول ۶ روز برگزاری این نمایشگاه، ۱۴۵ نشست رونمایی، ۲۰ نشست بین المللی و ۲۵ نشست داخلی در بستر مجازی برگزار می‌شود که در مجموع ۱۸۰ سخنران داخلی و خارجی در آن شرکت خواهند کرد.

تسهیلات ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومانی نمایشگاه کتاب برای ۳ گروه هدف

یکی از امتیازات هر ساله نمایشگاه، ارائه تسهیلات به دانشجویان، اعضای هیات علمی و طلبه‌ها بوده است؛ موضوعی که باعث می‌شد تا در ایام برگزاری این رویداد فرهنگی، جمعیت قابل توجهی از این قشر از شهر‌های مختلف به تهران بیایند و با گشتن در راهرو‌های مختلف به دنبال اثر مدنظرشان بگردند؛ اتفاقی که حالا شکل جدیدی به خود گرفته و مخاطب چه دانشجو باشد چه طلبه و عضو هیات علمی، باید در بخش جستجوی سایت نمایشگاه مجازی کتاب تهران، کتابش را پیدا کند. این دسته از مخاطبان از ۱۸ دی ماه می‌توانستند با مراجعه به سایت ketab.ir در جریان کم و کیف تسهیلات این دوره از جشنواره قرار گرفته و اقدام به ثبت نام کنند. در همان بازه زمانی بود که ایوب دهقان کار، رئیس اولین نمایشگاه مجازی کتاب از افزایش ۲۵ درصدی بن کتاب خبر داده و گفته بود: «یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب تا سقف ۲۰۰هزار تومان است که از این مقدار سهم مشارکت دانشجویان و طلاب ۱۲۰ هزار تومان است و ۸۰ هزار تومان را نیز معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک صادرات ایران تامین خواهند کرد. همچنین یارانه اعتباری خرید کتاب برای اعضای هیئت علمی از ۲۵۰هزار تومان به ۴۰۰هزار تومان رسیده است.» از سوی دیگر امسال بیش از ۸۰ هزار دانشجو و طلبه و ۳۰ هزار هیئت علمی و اهالی قلم امکان برخورداری از این تسهیلات را خواهند داشت. در کنار این سه گروه، اهالی قلم هم از تسهیلات این دوره از نمایشگاه بهره مند می‌شوند. به گفته رئیس اولین نمایشگاه کتاب مجازی در نشست خبری اهالی قلم نیازی به ثبت‌نام برای دریافت یارانه ندارند؛ از بانک اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران اطلاعات مورد نیاز را استخراج کرده و بر اساس رتبه‌بندی اهل قلم به صورت اتوماتیک بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان یارانه روی کدملی آن‌ها شارژ می‌شود. درست است که در شرایط قیمتی امروز کتاب‌های منتشر شده و وضعیت اقتصادی، اختصاص ۲۰۰ تا نهایتا ۴۰۰ هزار تومانی بن کتاب به ۳ گروه هدف، چندان چشمگیر نیست، اما به نوبه خود می‌تواند بخش اندکی از بار مالی آن‌ها را کاهش دهد.

راهی سخت برای ارتباط با مسئولین نمایشگاه!

شاید یکی از نقاط ضعف این دوره از نمایشگاه را بتوان عدم اطلاع رسانی درست درباره نمایشگاه دانست؛ درست است که ساعات مشخصی برای پاسخگویی به سوالات مخاطبان توسط ناشران از طریق سایت نمایشگاه تعیین شده، اما مسئله اینجاست که در صورت بروز مشکل در سایت، عملا ارتباط مخاطبان با نمایشگاه قطع می‌شود؛ این در حالی است که در همین دو روز گذشته بروز مشکل فنی در سایت فروش باعث شد تا بخشی زیادی از مخاطبان به دردسر بیفتند. علی رغم اینکه روابط عمومی خانه کتاب ۳ راه ارتباطی را برای این مهم تعیین کرده، اما به نظر می‌رسد این مسیر‌های تعیین شده نمی‌توانند پاسخگوی حجم بالای مخاطبان باشد. شماره تلفن ۰۲۱۹۱۰۰۹۸۹۸ مرکز پاسخگویی نمایشگاه، ارسال تیکت در صورت ایجاد حساب کاربری در سایت و ارسال ایمیل به ostani@tibf.ir تنها راه‌های تعیین شده توسط مسئولین نمایشگاه به شمار می‌روند؛ این در حالی است که به نظر می‌رسد دسترسی به مسئولین این دوره از نمایشگاه هم برخلاف سال‌های گذشته برای اهالی رسانه کار چندان راحتی نیست.

با این حال باید منتظر ماند و دید برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب ان هم بعد از وقفه طولانی می‌تواند آنطور که انتظار می‌رود، اهالی قلم و علاقه‌مندان به کتاب را راضی کند یا خیر.

گزارش از سجاد باقری