روزنامه اعتماد: سالگرد پلاسكو بهانه‌اي است كه يادمان بيفتد ساختمان‌هاي بلند اين شهر نقشه راهي براي مهار مخاطرات در زمان‌هاي بحراني ندارند. معاون معماري و شهرسازي شهر تهران مي‌گويد تا به امروز هزار ساختمان مشابه پلاسكو شناسايي كرده‌اند. مي‌گويند اين ساختمان‌ها به تدريج در حال ايمن‌سازي هستند اما هنوز در برابر انتشار ليست ساختمان‌هاي ناايمن مقاومت مي‌شود.
ساختمان پلاسكو هم يكي از همين ساختمان‌ها بود كه يك جرقه كوچك در آن به يك حادثه ملي تبديل شد. ساختماني كه بخش مهمي از خاطرات اين شهر است. به جز حكايت تلخ حادثه ريزش پلاسكو، روند ساخت پلاسكوي جديد هم پر از حاشيه است؛ از مقاومت در برابر گرفتن پروانه ساخت تا رفتن پرونده آن به كميسيون ماده 100. ساختماني كه ناگهان ستون‌هايش در چهارراه استامبول بلند شد و مردم هر روز نظاره‌گر ساخت آن بودند بدون آنكه پروانه‌اي براي ساخت داشته باشد.
موضوع بررسي تخلفات ساختماني پلاسكو در ۳ بخش تامين پاركينگ مورد نياز، پرداخت عوارض ساخت و ساز و شروع عمليات ساختماني بدون دريافت پروانه بود كه با مصوبات شوراي عالي شهرسازي و تفاهم با شهرداري اين تخلفات برطرف شد. در حالي كه ساختمان پلاسكو در حال اتمام است، پروانه آن چند روز مانده به سالگرد حادثه پلاسكو صادر مي‌شود. اما علي محمد سعادتي، شهردار منطقه 12 مي‌گويد: صدور پروانه ساختماني بخشي از مصوبه شوراي عالي شهرسازي بوده و او به عنوان مجري قانون نمي‌توانسته نسبت به آن بي‌توجه باشد.
روزي كه خبر از صدور پروانه ساختماني پلاسكو داده شد، اعلام شد كه تهران هزار ساختمان با خطر‌پذيري مشابه پلاسكو دارد؛ سهم منطقه مركزي شهر تهران كه تعداد زيادي از بناهاي قديمي دارد، چقدر از اين ساختمان‌هاي ناايمن است؟
سال ۹۵ بعد از اتفاقي كه در پلاسكو افتاد پايش ساختمان‌هاي منطقه را آغاز كرديم سه شاخص مورد بررسي قرار گرفت. ساختمان‌هايي كه ميزان نفرات و تردد در آنها بالا بود، نوع كالا و موادي كه دپو مي‌شد و دسترسي آن ساختمان‌ها به معبر امدادرساني كه پس از پايش صد ساختمان مشابه پلاسكو شناسايي شد كه ممكن بود در صورت حادثه‌اي غيرمنتظره اتفاق پلاسكو در آنها تكرار شود بنابراين اخطار‌هايي براساس دستورالعمل‌هاي آتش‌نشاني به اين ساختمان‌ها ارسال شد تا تغييرات لازم انجام شود. ساختمان‌هايي كه كالا را در راهروها داشتند و سيستم برقي‌شان نياز به اصلاح داشت اصلاحات لازم را انجام دادند و شرايط داخلي ساختمان را در جهت ايمن‌سازي عوض كردند اما برخي نيز تمكين نكرده كه با حكم قضايي اين ساختمان‌ها را پلمب كرديم و از فعاليت آنها جلوگيري شد و همچنان ايمن‌سازي اين ساختمان‌ها در جريان است اما نكته‌اي كه قابل توجه است ساختمان‌هايي است كه از لحاظ ميراثي ارزشمند هستند اما مساله‌شان خشت و گلي است و به روش سنتي ساخته شده و براي مسائلي مانند زلزله و حوادث احتمالي ايمني لازم را ندارند. روش مقاوم‌سازي اين نوع ساختمان‌ها بايد به تاييد ميراث فرهنگي برسد اما هنوز چارچوبي براي ايمن‌سازي قابل اعتماد به اين نوع ساختمان‌هاي خشت و گلي كه چارچوب‌هاي چوبي دارند تهيه نشده و امكان مقاوم‌سازي آنها فراهم نيست.
گلايه‌اي بود كه وقتي ساختمان پلاسكو در حال اتمام است چرا به جاي گواهي عدم خلاف برايش پروانه ساخته شده است؟
اگر به متن مصوبه شوراي‌عالي شهرسازي كه در دسترس نيز هست مراجعه كنيم در اين متن اشاره شده كه شهرداري درخصوص صدور پروانه با لحاظ وضعيت اجرايي اقدام كند وقتي شوراي عالي شهرسازي عنوان عالي‌ترين مرجع تصميم‌گيري در اين حوزه بر اين موضوع تاكيد داشته و شهرداري به عنوان مجري قوانين بايد بر رعايت مصوبات شورا جديت داشته باشد.اين موضوع را نبايد فراموش كنيم كه نگاه ما به پلاسكو با ساختمان‌هاي معمول ديگر تفاوت دارد. انتظار اجتماعي باتوجه به شرايط اين ساختمان بسيار بالا بود. انتظاراتي كه باعث شد آغاز ساخت آن با تاخير انجام شود. اين ساختمان شخصي بود، شهرداري و شوراي عالي شهرسازي نمي‌توانستند براي طراحي آن الزام برگزاري مسابقه را مطرح كنند تا نسل جوان هم بتوانند در فرآيند كار تاثيرگذار باشند.اگر اين ساختمان خصوصي بود شرايط نما و طراحي آن توسط كميته داوري بررسي نمي‌شد. در مجموع چون در شوراي‌عالي شهرسازي تاكيد بر صدور پروانه ساختماني شده است طبيعتا ما نيز تابع مرجع تصميم‌گيري در اين حوزه هستيم.
به نظر مي‌رسد در جريان ساخت پلاسكو عقب‌نشيني‌هاي زيادي از قانون به بهانه كسبه تبعات اجتماعي انجام شد؟
ما عقب‌نشيني نكرديم؛ همان‌طور كه مي‌دانيد تا زماني كه مصوبه شوراي‌عالي شهرسازي نيامده بود و تكليف پاركينگ‌هاي ساختمان روشن نشده بود شهرداري مجوز فعاليت‌هاي اجرايي را نداد و در برهه‌اي از زمان فعاليت‌ها متوقف شد هر چند براي ندادن پاركينگ به اين ساختمان توضيح دارد. دلايل وجود دارد محدوده مركزي شهر باتوجه به شرايط ترافيكي كه دارد نبايد اقداماتي انجام شود كه انگيزه استفاده از خودروي شخصي در آن ايجاد شود و احداث پاركينگ براي اين ساختمان مي‌تواند انگيزه‌اي براي استفاده از خودروي شخصي براي حضور در اين ساختمان باشد. ما در تقاطع جمهوري و فردوسي با تراكم فوق‌العاده خودرو مواجه هستيم و ساخت پاركينگ براي 700 تا هزار خودرو مي‌تواند مشكلات ترافيكي بنيادين براي منطقه ايجاد كند. شايد برخي تصميم‌گيري‌هاي شوراي‌عالي شهرسازي درخصوص پلاسكو با نظرات شخصي من مطابقت نداشته باشد اما به عنوان مجري قانون مكلف به اجراي مصوبات بالاترين مرجع تصميم‌گيري در اين حوزه هستيم.
درس‌های پلاسکو به تهران
در چهارمین سالگرد تراژدی پلاسکو، فداکاری آتش‌نشانان، ایمنی مراکز تجاری و آخرین وضعیت ساختمان جدید پلاسکو را مرور‌کرده‌ایم.
2سال پس از فروریختن پلاسکو، مجوز ساخت بنای جدید به بنیاد مستضعفان داده و مقرر شد در ساختمان جدید تمام موارد ایمنی رعایت شود. ساخت پلاسکوی جدید با فراز و نشیب و چالش‌های زیادی مواجه بود که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تأمین پارکینگ توسط سازنده یعنی بنیاد مستضعفان اشاره کرد.
محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری عضو شورای شهر تهران، اما اعتقاد دارد که شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور در موضوع تأمین پارکینگ ساختمان پلاسکو برخورد دوگانه‌ای داشته است: «با وجود اینکه در مجاورت ساختمان پلاسکو، زمینی معروف به پارکینگ اکبر قرار دارد و اتفاقاً متعلق به بنیاد مستضعفان است و مسئولان این بنیاد می‌توانستند در فضای زیرسطحی آن پارکینگ موردنیاز پلاسکو را تأمین کنند، اما طی توافقنامه‌ای غلط با شهرداری این کار انجام نشد.»
براساس توافقات صورت گرفته مقرر شد بنیاد مستضعفان پس از ایمن‌سازی پارکینگ پروانه از آنجا به عنوان پارکینگ ساختمان پلاسکو بهره‌برداری کند که این موضوع هم مورد بحث و چالش مدیران شهری است. یکی از دلایل تخریب ساختمان پلاسکو بی‌توجهی به موارد ایمنی ساختمان بوده که در این مورد بارها و بارها اخطارهایی توسط کارشناسان سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران به کسبه و ذینفعان داده شده بود. بنابراین یکی از معیارهای مهم پلاسکوی جدید رعایت تمامی موارد ایمنی است که به‌گفته محمد سالاری حادثه ساختمان پلاسکو نقطه عطفی برای ایمن‌سازی پاساژها و مراکز خرید و تجاری است: «حادثه پلاسکو بسیار تلخ و ناگوار بود، اما نقطه عطفی در تاریخ کشور ما برای ایمن‌سازی شد.»
ساختمان جدید پلاسکو براساس آخرین استانداردها ایمنی بنا شده است و با بهره‌برداری از آن بیش از 300واحد کسب و پیشه که در سال95 بر اثر آتش‌سوزی دچار ضرر و زیان شده‌اند، می‌توانند به کاسبی‌شان بپردازند. سالاری با ابراز رضایت از اقدامات بنیاد مستضعفان در رعایت استانداردهای ایمنی در بازدید از مراحل ساخت پلاسکوی جدید می‌گوید: «در بازدید متوجه شدم بنیاد مستضعفان در ایفای مسئولیت قانونی‌اش و حتی فراتر از آن عمل کرده و تمام الزامات و استانداردهای لازم را در طراحی سازه، فضاهای داخلی و مشایی و راه‌پله‌ها رعایت کرده و برای سهولت تردد شهروندان چندین دستگاه آسانسور هم پیش‌بینی شده است.»
عملیات ساخت ساختمان پلاسکو به مرز 85درصد رسیده و کسبه می‌توانند از اوایل سال آینده در مغازه‌هایشان مشغول کسب‌وکار شوند. بخش شمالی ساختمان پلاسکو هم در حادثه دی‌ماه95 آسیب دید و قرار بود تخریب و نوسازی شود که در‌نهایت مقاوم‌سازی آن بخش در دستور کار قرار گرفت و به‌گفته عضو شورای شهر تهران مقاوم‌سازی بخش شمالی هم انجام شده است.
شناسایی پلاسکوهای دیگر
30دی‌ماه1395 در تاریخ پایتخت با یک حادثه ناگوار و فراموش‌نشدنی گره خورده است و مسئولان درس بزرگی گرفتند و تلاش می‌کنند علاج واقعه را قبل از وقوع انجام دهند و از این‌رو شناسایی ساختمان‌های ناایمن را در اولویت کارها قرار داده‌اند. رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران می‌گوید: «شناسایی و ایمن‌سازی ساختمان‌های عمومی به‌ویژه مراکز خرید و تجاری اولویت مدیریت شهری دوره پنجم است؛ بنابراین در ابتدای امر با مشارکت ذینفعان، مالکین پاساژها و هیأت امنا نهضت ایمن‌سازی راه‌اندازی و ایمن‌سازی ساختمان‌های ناایمن شروع شده است.»
به‌گفته این عضو شورای شهر تهران، نهضت ایمن‌سازی می‌تواند الگوی موفقی باشد برای تعمیم دادن به سایر کلانشهرهای کشور: «اخیراً مصوبه مشترکی در کمیسیون شهرسازی و معماری و محیط‌زیست و خدمات شهری ارائه و مصوب شده است مبنی بر اینکه سازمان آتش‌نشانی و شهرداری تهران مکلف به شناسایی همه ساختمان‌های ناایمن و غربالگری و دسته‌بندی آنها به بناهای بسیار پرخطر، پرخطر و کم‌خطر است که تا‌کنون حدود هزار ساختمان غربالگری شده‌اند.» پس از ثبت اطلاعات ساختمان‌های غربالگری شده، رفع خطر آنها توسط نهضت ایمن‌سازی انجام می‌شود و سالاری امیدوار است فعالیت‌های این نهضت تداوم داشته باشد.
امید به شروع کاسبی در پلاسکو
پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان: اکنون ساختمان پلاسکو به پیشرفت فیزیکی ۸۵درصدی رسیده است و با وجود محدودیت‌ها و مشکلات فراوانی که ناشی از شیوع ویروس کروناست و تورم‌های سنگینی برای ما به‌وجود آورده به قول خود وفادار بودیم و تا پایان امسال ساختمان پلاسکو ساخته می‌شود و کسبه پلاسکو از اردیبهشت‌ماه سال آینده می‌توانند کار خود را شروع کنند. از کسبه آسیب‌دیده ساختمان پلاسکو می‌خواهیم که مانند سال‌های گذشته صبوری به خرج دهند تا بتوانند از اردیبهشت‌ماه سال آینده در ساختمان پلاسکو مستقر شوند و ساختمانی زیباتر، ایمن‌تر و بهتر از پلاسکوی سابق داشته باشند.
نظر شما