به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، خبرهای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم گرچه طی روزهای گذشته تحت تأثیر ترور غیرانسانی شهید محسن فخری زاده قرار گرفت اما جدی تر شدن این انتخابات برای هر سه جریان اصلاح طلب، اصولگرا و اعتدالی با وجود اعلام عدم ورود به مصادیق انتخاباتی قابل انکار نیست. از گفت و گوهای منتشر شده می‌توان به این نتیجه رسید که میان طیف‌ها و احزاب جریان اصلاح طلب، حزب کارگزاران سازندگی بیشترین تکاپوی انتخاباتی را دارد. اصولگرایان هم هر روز بر تعداد گزینه‌های بالقوه جناح خود برای مشارکت در انتخابات می‌افزایند و اعتدالی‌ها هم مشورت‌ها و گعده های انتخاباتی خود را آغاز کرده‌اند. موضوع میزان مشارکت مردم در انتخابات هم از دیگر دغدغه‌های جریان‌های سیاسی است که به نظر می‌رسد هر سه جریان سیاسی درباره این موضوع دغدغه‌های خاص خود را دارند.

بازگشت مجمع روحانیون به نقش اثرگذار خود

تحرکات انتخاباتی جریان اصلاحات با توجه به تعدد گفت و گوهای اعضای حزب کارگزاران، به نظر می‌رسد برای این حزب جدی تر از دیگر تشکل هاست، اما بازگشت آرام مجمع روحانیون مبارز به نقش تأثیرگذار خود هم قابل تأمل است. در این بین علی لاریجانی رئیس پیشین مجلس همچنان محور سخنان برخی از کارگزارانی هاست. «علی‌محمد نمازی» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی لاریجانی را گزینه زرنگی توصیف کرده که نشان داده است با اصلاح‌طلبان بهتر کار می‌کند، وقت و انرژی بیشتری دارد، جوان‌تر است و از نظر خانوادگی هم در حوزه اداره کشور قوی‌تر بوده است. این اظهارات نمازی شائبه‌هایی را درباره حمایت احتمالی حزب کارگزاران از وی در پی داشت که نمازی درباره آن اینگونه توضیح داد: «من احتمال حمایت کارگزاران سازندگی از علی لاریجانی برای انتخابات ریاست جمهوری آینده را به‌طور کل تکذیب می‌کنم. تا الان نام لاریجانی به هیچ وجه به عنوان نامزد حزب کارگزاران مطرح نیست.» کارگزاران سازندگی پیش از این هم فهرستی از نامزدهای موردنظر برای جریان اصلاح طلب اعلام کرده بود که با واکنش‌هایی روبرو شد. «اسماعیل گرامی مقدم» سخنگوی حزب اعتماد ملی این اعلام لیست پرشمار نامزدهای بالقوه انتخابات را شتاب‌زده دانسته و گفته بود: «در فرایند سیاست‌ورزی انتخاباتی اصلاح طلبانه، این مرحله نخستین نیست و نگاه تقلیل گرایانه به انتخابات و معرفی نامزدها نسبتی با اصلاحات ندارد.»

«محمود صادقی» دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها، با اشاره به اینکه این تشکل و چند حزب دیگر جلساتی با موضوع انتخابات برگزار می کنند، گفت: «لیست افراد هم براساس اصل دارا بودن هویت روشن اصلاح طلبی و برنامه روشن تهیه شده اما این لیست در حد گمانه زنی است و هنوز اجماع بر هیچ فردی قطعی نشده است که خواسته باشیم او را معرفی کنیم.»

تحلیل‌های مختلف درباره تصمیم نهایی اصلاح طلبان در ورود به انتخابات ریاست جمهوری گرچه متنوع و گاهی حتی ضدونقیض است اما به نظر می‌رسد نقش تصمیم گیر مجمع روحانیون مبارز در انتخابات آینده پررنگ‌تر از گذشته شده است و جدا از نشست‌های مجازی ماه‌های اخیر، اصلاح طلبان هم ضمنی یا صریح این نقش را تصدیق می‌کنند. «محمد عطریانفر» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی درباره این تشکل گفته است: «مجمع روحانیون مبارز به لحاظ جامعه گرایانه، روحانی بودنشان حرمت ویژه ای دارد و طبیعتاً مورد احترام همه گروه‌ها است بنابراین فکر می‌کنم اگر در لایه‌های دیگر گروه‌های سیاسی اختلاف نظری پیرامون نامزد انتخاباتی پیش آید، نقش مجمع روحانیون مبارز در بخش داوری و به وحدت رساندن گروه‌ها نقشی مؤثرتر و کارآمدتر خواهد بود.» «مرتضی مبلغ» عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت هم گرچه شرایط انتخاباتی در جبهه اصلاحات را قدری مبهم توصیف کرده اما به نقش مجمع روحانیون مبارز، هم اشاره کرده و گفته است: «با فعالیت جدی مجمع روحانیون مبارز به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان در مسیر اجماع‌سازی دست روی دست نگذاشته‌اند اما سازوکار رسیدن به اجماع چیست و چطور محقق می‌شود؟» به میدان آمدن مجمع روحانیون مبارز شاید به این دلیل است که روال رهبری شخص محور و متکی بر «سیدمحمدخاتمی» رییس دولت اصلاحات با برخی انتقادهای اعلام شده و نشده روبرو شده است. در تازه ترین این انتقادات «فائزه هاشمی» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی گفته است: «خاتمی تحت تاثیر حزب اتحادملت است و این حزب بر جریان اصلاحات پدرخواندگی دارد. در سازوکار جدید، رهبر اصلاحات نباید امتیازات خاص داشته باشد.» در پاسخ به این اظهارنظر وی، «آذرمنصوری» قائم مقام حزب اتحادملت تاکید کرده است: «همه احزاب و گروه ها و شخصیت ها دیدگاه های خود را مطرح می کنند و تصمیمات به صورت جمعی گرفته می شود. نه آقای خاتمی و نه هیچ تشکل دیگری خود را پدرسالار اصلاح طلبان نمی دانند.» این نخستین بار نیست که میان دو حزب کارگزاران و اتحاد چنین کشمکش هایی وجود داشته است اما به نظر می رسد تداوم آن کار را برای همگرایی میان اصلاح طلبان دشوار خواهد کرد.

اعتدالیون هم ماه‌های آینده را زمان آغاز رسمی فعالیت‌های انتخاباتی خود اعلام کرده‌اند. «اکبر ترکان» عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه شایعات کاندیداتوری «محمدباقر نوبخت» دبیرکل این حزب را رد کرده و گفته است: «هنوز درباره این مسائل گفت و گویی در حزب صورت نگرفته و بهتر است نوبخت خودش در این باره صحبت کند؛ قرار شد همه مسائل مربوط به حزب از سوی دبیرکل اعلام شود.»

گزینه‌های اصولگرا علنی می‌شوند

پس از اعلام رسمی حضور حسین دهقان به عنوان نامزد قطعی انتخابات آینده، گمانه‌های حضور برخی دیگر از شخصیت‌ها هم جدی تر شده است. در کنار نامزدهای بالقوه و همیشگی اصولگرایان، نام‌ها تازه ای چون «سعید محمد» فرمانده قرارگاه خاتم الانیبا (ص) هم مطرح می‌شود. «حمیدرضا ترقی» عضو شورای مرکزی حزب موتلفه گرچه تاکید کرده ورود اصولگرایان به مصادیق انتخاباتی از اواخر دی ماه خواهد بود اما درباره احتمال حضور سعید محمد هم گفته است: «نام آقای سعید محمد هم در همه محافل مطرح است و هم خودشان پیگیری و مطرح می‌کنند.» تحلیل‌های رسانه‌ای منتشر شده هم از جدی بودن این حضور و حتی احتمال رقابت و یا حتی کنار کشیدن به نفع دیگر نامزدهای احتمالی جریان اصولگرا چون «محمدباقر قالیباف» حکایت دارد. گرچه اصولگرایان خود اعتقاد دارند در مسیر انتخابات در حال حرکت هستند اما همچنان سازوکار تصمیم گیر در این جریان به صورت کامل روشن نیست. شاید به همین دلیل است که هنوز تشکل‌ها و احزاب برای ورود به مصادیق انتخاباتی صبوری می‌کنند تا مشخص شود آیا سازوکار تصمیم گیر برای انتخابات ریاست جمهوری هم مانند انتخابات مجلس یازدهم شانا (شورای ائتلاف نیروهای انقلاب) خواهد بود یا طرح تازه ای در دستور کار قرار دارد؟ شائبه وجود این طرح زمانی تقویت می‌شود که تحرکات جامعه روحانیت مبارز برای ایفای نقش رهبری اصولگرایان رصد شود. حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا مصباحی مقدم سخنگوی این تشکل از کم رنگی اثرگذاری جامعه روحانیت در انتخابات مجلس یازدهم چندان خشنود نبوده و تصریح کرده است برای انتخابات آتی، فعالیت‌ها افزایش خواهد یافت. جلسات هفته‌های گذشته شیوخ اصولگرا با احزاب این جریان هم نشان از همین افزایش دارد. گرچه برای سخن گفتن از این نقش زود است اما با توجه به نارضایتی‌های پیدا و پنهان شماری از جریان‌ها و شخصیت‌های سیاسی از عملکرد شانا حتی در همان زمان تعیین فهرست انتخاباتی مجلس، به نظر می‌رسد از فعالیت‌ها و تصمیمات جامعه روحانیت مبارز در آینده بیشتر شنیده خواهد شد.

جریان‌های سیاسی و مشارکت در انتخابات

اینکه افزایش میزان مشارکت مردم در انتخابات به نفع کدام جریان سیاسی است، پرسشی که اصلاح طلبان در پاسخ به آن اعتقاد دارند هر اندازه میزان مشارکت مردم در انتخابات بیشتر باشد، به همان میزان احتمال پیروزی اصلاح طلبان در آن انتخابات بیشتر خواهد شد. «آذر منصوری» قائم مقام حزب اتحاد ملت درباره نگرانی‌های اصلاح طلبان از میزان مشارکت در انتخابات گفته است: «نمی‌شود نادیده گرفت که با توجه به درصد مشارکت در مجلس و نظرسنجی‌ها نگرانی از بابت کاهش مشارکت و ناامیدی از صندوق رأی در مقایسه با دوره‌هایی که حتی با پایین‌ترین میزان مشارکت مواجه بودیم، وجود دارد.»

مصباحی مقدم اما تمایل اصولگرایان به مشارکت محدود در انتخابات را رد کردگفته است: «اینکه می‌گویند هرچه مشارکت بیشتر شود جریان چپ برنده انتخابات می‌شود القا است. احمدی نژاد در انتخابات سال ۸۴ و ۸۸ با بالاترین نرخ مشارکت انتخاب شد. چرا دائماً القا می‌کنند که اصولگرایان در پی مشارکت کمتر هستند؟ این خلاف واقع است البته تأثیر خود را روی افکار عمومی جامعه هم گذاشته است.»

«شهربانو امانی» دیگر چهره کارگزارانی هم درباره دیدگاه اصولگرایان به میزان مشارکت مردم تصریح کرده است: «جریان اصولگرا صندوق رأی را ملک و ارث خصوصی خود می‌دانند و فکر می‌کنند، فقط یک جریان باید در اداره کشور حضور داشته باشد. همه اصولگرایان در مسیر تلاش برای قهر و دوری مردم از صندوق رأی هستند.»

در کنار این نگرانی ها درباره میزان مشارکت مردم در انتخابات آتی، «اسدالله بادامچیان» دبیرکل حزب موتلفه نظر متفاوتی دارد و نه تنها معتقد به کاهش حضور نیست بلکه تصریح کرده است: «انتخابات ۱۴۰۰، بنا بر تحلیل بالا، اهمیت و تأثیرگذاری بیشتری از انتخابات گذشته دارد. به نظر می‌رسد حضور هم بیشتر و جدی‌تر خواهد بود.»

«احمد علی مقدم» دیگر عضو حزب موتلفه هم راه حل اعتماد مردم به جریان‌های سیاسی را اینگونه توصیف کرده است: «برخی با اعتماد به‌نفس کامل برای انتخابات ۱۴۰۰ لشکرکشی راه انداخته‌اند، باید به آنها گفت اکنون زمان برآورده کردن مطالبات به حق مردم است چراکه مردم اقدامات هر جناح را می‌بینند و با توجه به آن رأی می‌دهند لذا کارنامه درخشان و عملگرا، بهترین تبلیغات برای انتخابات است.» نگرانی اصلاح طلبان و اصولگرایان از میزان مشارکت مردم می‌تواند نویدبخش تکاپوی آنان برای به حداکثر رساندن این مشارکت باشد تا انتخابات آینده از روزهای کرونایی و ناامیدی مردم از جریان‌های سیاسی، کمتر آسیب ببیند.