به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، مشاهده وضعیت بیماران مبتلا به کویید۱۹ و مشکلات مختلف روحی و روانی که بیماری کرونا در میان افراد و اقشار مختلف جامعه ایجاد کرده است، یکی از مهمترین مسائلی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.

بالا بودن استرس و اضطراب از ابتلا به بیماری، افزایش نگرانی افراد از فشارها و مشکلات اقتصادی، اختلافات خانوادگی، افسردگی، فردگرایی و انزوا از جمله مسائلی است که در این ایام برخی افراد /را رنج می‌دهد.

مسأله قابل تامل و مورد تاکید ما، لزوم توجه بیشتر به بعد روانی افراد مبتلا و اطرافیان آنها و دیگر اقشار جامعه است و این موضوع مستلزم توجه ویژه وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و اورژانس اجتماعی و دیگر نهادهای حمایتی، روحانیون، جهادگران و دیگر اقشار جامعه است.

 اما در این میان روانشناسان نقش به سزایی در راهنمایی مردم و کاهش آسیب‌های روانی ناشی از کرونا دارند و می‌توانند با ارائه راهکارهای علمی و ملموس، نقش ویژه‌ای در کاهش این مشکلات ایفا  کنند.

به همین منظور خبرنگار فارس در شیراز، گفتگویی با احمد طرماح عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره انجام داده که مشروح آن از این قرار است:

این روانشناس و مشاور حوزه‌های مختلف روانشناسی، در این گفتگو ضمن اشاره به آثار مختلف روحی و روانی حاصل از بیماری کرونا به خبرنگار فارس گفت: در حال حاضر ما دو حالت داریم ، یکی در وضعیت کرونایی امروز که همه جهان با آن درگیر هستند و دیگری در وضعیت پساکرونا، تمرکز اصلی بنده بر روی مسائل پساکرونائی است، هر چند که در حال حاضر عده بسیار زیادی از مردم و ملت‌های دنیا درگیر مساله کرونا هستند.

احمد طرماح بیان داشت: هم فلاسفه بسیار قدیم هم دانشمندان حال حاضر دنیا همه اعتقاد دارند که مسائل جسم و روح انسان‌ها مسائلی دو طرفه است و این دو همواره با هم در ارتباط هستند، از این جهت در علم روانشناسی بحثی به نام بیماریهای سایکوسوماتیک داریم یعنی بیماری‌هایی که روان‌تنی هستند؛ تأثیرات جسم در روح و روان و تاثیرات روان بر جسم و بدن، یعنی اینکه ما اگر جسممان بیمار شود، احتمال ضعف در قوای روانی‌مان انتظار می‌رود و اگر روان ما دچار مشکل شود، در بروز بیماری‌های جسمی ما نیز نقش دارد.

 وی بیان کرد: امروز که کرونا حمله‌ای همه جانبه به ملت‌ها داشته است و در حقیقت جسم و روح افراد را درگیر کرده و مورد هدف قرار داده است؛ توصیه اکید روانشناسان بر مسائل این چنینی است که خدمتتان عرض می‌کنم.

این مشاور بیان کرد: نخست این که در حال حاضر بتوانیم از یکدیگر حمایت کنیم، هم حمایت‌های معنوی و روانی و هم حمایت‌های مالی، در واقع با توجه به مشکلات موجود، چه بسا نیاز به حمایت‌های مالی بسیار پررنگ‌تر از حمایت‌های روحی و روانی باشد چون بسیاری از مشاغل دچار افت درآمد شده‌اند و لازم است حمایت بیشتری را داشته باشیم.

طرماح اضافه کرد: دوم این که سعی کنیم منابع خبری ما منابع موثقی باشد و از حدس و گمان دوری کنیم؛ چرا که حدث و گمان باعث می‌شود که ما دچار دلهره بیشتر و ترس و نگرانی بیشتر و اضطراب بیشتر شویم و همه این مسائل به طور مستقیم و غیرمستقیم بر سیستم ایمنی بدن ما تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که ویروس در بدن ما با سرعت و جدیت بیشتری اثر بگذارد.

وی گفت: علاوه بر این موارد لازم است ما، توصیه‌های بهداشتی را رعایت کنیم، سعی کنیم ارتباطاتمان را حفظ و به سبک و سیاق جدید مثل استفاده از فضای مجازی انجام بدهیم یا با فاصله کاملا ایمن رفت و آمدهای کنترل شده و با فاصله داشته باشیم و روابط را بیش از حد محدود نکنیم.

این مدرس دوره‌های روانشناسی و مشاوره، ضمن اشاره به توجه ویژه به حفظ سلامت روان و استفاده از فرصت کرونایی موجود افزود: روانشناسان مسائل دیگری را در بحث اهمیت سلامت روان و بهداشت روان در این  شرایط بیان می‌کنند، به عنوان مثال پیش از این بسیاری از افراد و مراجعین ما می‌گفتند ما برای مطالعه وقت نداریم، الان و با این خانه نشینی، فرصت بسیار خوبی ایجاد شده است که ما بتوانیم مطالعه کنیم و با دنیای جدید آشنا شویم و سبک زندگی جدیدی را پیدا کنیم.

طرماح گفت: علاوه بر این کارهای زیادی  را می‌توان در این دوران کرونا و خانه‌نشینی انجام داد، مانند یادگیری بسیاری از اموری که برای ما جزء ایده‌آل‌ها و آرزوها بوده است، به عنوان مثال: یادگیری زبان‌های خارجی، الان فرصت خوبی است که افراد از فضای مجازی و ظرفیت تلویزیون و رسانه‌های گروهی استفاده کنند و به یادگیری یک زبان خارجی یا یک فن جدید اقدام کنند.

وی بیان کرد: بسیاری از فنون در این ایام قابل یادگیری است، زوجین می‌توانند آشپزی خودشان را تقویت کنند و کارها و امور خانه را با مشارکت هم انجام دهند و مسائل این چنینی که باعث پیوستگی بیشتر شده و از گسستگی خانواده جلوگیری می‌کند را دنبال کنند.

این مشاور توصیه‌های دیگری مثل: ریلکسیشن، آرمیدگی عضلانی، توجه به اخلاقیات فردی را نیز بیان کرد و گفت: بر خلاف بعضی که تصور می‌کنند این خانه‌نشینی موجب عدم تعادل روانی می‌شود؛ اگر از دریچه دیگر نگاه کنیم این فرصت عاملی است برای اینکه انسان بیشتر نسبت به اخلاقیات، خواسته ها و تمایلات درونی خودش توجه کند و خصلت‌های بد خود را کنار بگذارد.

وی افزود: کمک به موسسات خیریه به شکلی که بتواند از دیگران در این ایام دستگیری کند، کمک به نیازمندان، شرکت در وبینارها و سمینارهای مجازی که در رشد و ارتقاء فرد بسیار موثر است، پرداختن به آموزش‌ها و مهارت‌هایی مثل تمرین خط، نقاشی، موسیقی حفظ قرآن که تاثیر بسیار مهم و عمیقی بر روحیه افراد دارد، استفاده از مشاوره‌های تلفنی و ترک اعتیاد و عادات بد از دیگر راهکارهای قابل انجام است، بسیاری از افراد در این ایام فرصت خوبی پیدا کرده‌اند برای ترک سیگار و عادت‌های بد و توانسته‌اند در این مدت که بیشتر در منزل حضور دارند، بسیاری از این مسائل را کنار بگذارند.

طرماح معتقد است: مسائلی از این قبیل، از جمله توصیه هایی است که می‌تواند آثار منفی این پدیده پاتولوژیک را به شدت کاهش داده و آشفتگی‌های روانی را به سمت آرامش پیش ببرد.

این استاد روانشناسی اظهار داشت: با تمرین کارهای مثبت و پرداختن به علاقه‌مندی‌ها و کنار گذاشتن ترس و استرس و در صورتی که این ویروس را به عنوان یک زنجیر بر پا قفل شده و بازدارنده تصور نکنیم و فعالیت‌هایی که منجر به رشد فکری و تقویت ذهن و روحیه می‌شود را انجام دهیم؛ قطعا این تهدید، به یک فرصت بسیار مفید تبدیل می‌شود.

این متخصص حوزه روانشناسی اظهار داشت: عموم روانشناسان دغدغه اتفاقات دوران پساکرونا را دارند  و به دنبال این هستند که پس از این دوران چه  اتفاقی برای فرد می‌افتد؟ بنده به عنوان کوچکترین عضو جامعه روان‌شناسی، ترجیح می‌دهم به جای پساکرونا، اصطلاح فراکرونا را برای اولین بار بیان کنم، از این جهت که ما باید همه مسائل‌مان را در وضعیت قوی‌تری حل کنیم شما اگر بخواهید مسئله‌ای را حل کنید که اصل آن مساله از شما قوی‌تر باشد، توانایی آن را ندارید، مانند کودکی که تصمیم بگیرد سنگ بزرگی را بردارد و این امر برای او میسر و مقدور نیست مگر اینکه خودش را قوی‌تر کند پس این نکته در مباحث سلامت روان نیز وجود دارد.

وی با طرح این سوال که چرا ما غالبا پیام‌هایی را در فضای مجازی و... می‌بینیم که بیشتر ترس، روان‌رنجوری، یاس، دلهره و از دست دادن را القاء می‌کند، گفت: ما باید بدانیم اگر می‌خواهیم مسئله کرونا را چه در حین کرونا که الان است و چه در دوران فراکرونا حل کنیم باید بتوانیم خودمان را قویتر کنیم، من معتقد هستم که ما باید یک بالندگی پس از آسیب ایجاد کنیم نه اینکه به این نگرانی توجه کنیم که عده‌ای فرزندانشان و عزیزانشان را از دست داده‌اند و حتی نتوانسته‌اند آنگونه که باید سوگواری کنند، یا خیلی از افراد دچار روان رنجوری و ترس و دلهره می‌شوند، بنابراین ما باید در بخش سلامت روان پس از کرونا یا فراکرونا به طور ویژه سرمایه‌گذاری کنیم.

طرماح افزود: در حال حاضر یک فرصت بسیار عالی نصیب ما شده که توانمندی‌های خودمان را بروز دهیم، اگر به زندگی افراد موفق در دنیا دقت کنید می‌بینید که زندگی این افراد سرشار از فراز و فرود بوده و گاه در سخت‌ترین شرایط مالی و محیطی زندگی می‌کردند ولی توانستند با تلاش و تمرینٍ خواستن، خودشان را از آن موقعیت بد نجات دهند و افراد بسیار تاثیرگذاری برای بشریت باشند.

عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور گفت: کرونا به عنوان یک فرصت بسیار بسیار عالی می‌تواند ما را آماده کند تا بر مشکلات زندگی مسلط و سوار بر کرونا شویم و بدون ترس و نگرانی از اتفاقات آینده، خودمان را مهیا کنیم برای یک مبارزه بسیار جدی برای رشد درونی بیشتر، از آنجایی که یکی از مشکلات امروزی جوامع بشری فردگرایی است، ما در همین ایام کرونا می‌توانیم با وجود خانه نشینی این فرد گرایی را تبدیل به جمع گرایی کنیم و در دوران فراکرونا نیز می‌توانیم مهربان‌تر باشیم و انسان‌های ایثارگرتری شویم و از دیگران دستگیری کنیم.

وی تصریح کرد: علاوه بر این یکی دیگر از مشکلاتی که جوامع بشری با آن دست به گریبان هستند خشونت، ضایع کردن حقوق دیگران و تمرکز بر خود است، در حالی که می‌توانیم در این دوران و دوران فرا‌کرونا انسان‌هایی بسیار عادل و با انصاف‌تر باشیم و توجه به مسأله مرگ و این نکته که دوستان و عزیزان ما امروز هستند و فردا نیستند، به ما درس بزرگی می‌دهد و باعث می‌شود ما در لحظات خیلی کوتاهی بتوانیم زندگی  سرشار از عشق و محبت را ایجاد کنیم و مایه نشاط و شادی فضای اطراف و محیط زندگی مان باشیم.

این روانشناس که بیش از ۳۰ سال تجربه مشاوره در موضوعات مختلف را دارد بیان داشت: یکی از واژه‌هایی که این روزها زیاد می‌شنویم، واژه خود‌مراقبتی است، انسان‌ها در مسیر رعایت بهداشت به خودمراقبتی نیاز دارند، اما بنده به عنوان یک روانشناس معتقدم هم خودمراقبتی باید اتفاق بیفتد و هم خود ارتقایی، از دیدگاه پوزوتیو سایکولوژی یا روانشناسی مثبت‌نگر یا مثبت‌گرا ما باید انسان‌هایی را در همین وضعیت برای آینده تربیت کنیم که قدرت مقاومت‌شان بالاتر باشد چرا که امروزه بحث تاب‌آوری و آستانه تحمل یکی از مباحث اصلی در حوزه سلامت روان است، بنده فراتر از این را عرض می‌کنم که علاوه بر افزایش آستانه تحمل، ما باید از این موقعیت برای رشد همه جانبه خودمان استفاده کنیم.

طرماح اظهار داشت: به قول جناب مولوی "آن یکی در کنج زندان مست و شاد،  وان دگر در باغ ترش و بی‌مراد" یکی در زندان است ولی زندان عامل رشد او شده است و دیگری در باغ است ولی باغ عامل رکود او شده است بنابراین ما می‌توانیم رنج‌ها را تبدیل به گنج‌ها کنیم، همانطور که وقتی آهن را در کوره قرار می‌دهند، این آهن آبدیده شده و می‌تواند برنده‌تر باشد، ما مثل شمشیری هستیم که الان باید به تیز کردن خودمان مشغول باشیم.

این مشاور اظهار داشت: باید این توانمندی را ایجاد کنیم، هر چند بسیاری از ما در معرض صدمه‌های فراوان ناشی از این بیماری چه از نظر مالی، چه از نظر جسمی، چه از نظر ارتباطی و نقص در زندگی و از دست دادن عزیزان باشیم، ولی جناب مولوی می‌فرماید "بس زیادت‌ها که اندر نقص‌ها است" بنابراین دلیلی ندارد که این نقص‌ها، عامل افسردگی و یاس و ناامیدی ما شود، گاهی باغبان باغ را هرس می‌کند تا درخت رشد بیشتری کند ما با نداشتن‌ها از بین نمی‌رویم بلکه گاهی وقت‌ها بار سبکتر می‌تواند ما را به ارتفاع بالاتر ببرد، قطعاً یک کوهنورد با سختی‌ها خودش را به قله‌های مرتفع می‌رساند، امروز روزی است که ما باید خودمان را نشان دهیم و بشر را آماده کنیم تا با تمرین مقابله صحیح، یک معنای جدید به زندگی خودش بدهد.

 طرماح بیان داشت: ما در روانشناسی عنوانی به نام لوگوتراپی و معنا درمانی داریم، یعنی به زندگی خودمان هدف و جهت دادن و این لوگوتراپی و معنا درمانی دقیقا الان برای ما   اتفاق می‌افتد، یک راننده در جاده صاف احتمال اینکه خواب برود خیلی زیاد است اما این پیچ‌ها است که راننده را بیدار نگه می‌دارد، بنابراین کرونا موقعیتی است که با آنکه صدماتی را وارد می‌کند، اما باعث رشد ما می‌شود، همانطور که اگر این بیماری نبود، بسیاری از محققین در حوزه سلامت جسم و پزشکی کوشش نمی‌کردند که واکسن را ایجاد کنند و بسازند بنابراین ما در حوزه سلامت روان با آسیب دیدن‌ها باید رشد کنیم و از درون خودمان یک رشد بیشتر و ویژه‌ای را رقم بزنیم، همانطور که معادن و سنگها و کانی‌ها، گوهر و معدن طلا را در خودشان ایجاد می‌کنند، کرونا فرصتی است که ما شجاعت و جراتمندی و جسارت ورزی را بیاموزیم چرا که ایجاد استرس، اضطراب نگرانی از این که چه اتفاقی می‌افتد و... همه کاهنده و کاهش ‌دهنده توانمندی‌های ما است.

 وی گفت: ما در حوزه جسمی می‌توانیم تا اندازه ‌ای خودمان را توانمند کنیم و رشد دهیم، مثلا می‌توانیم قوی‌ترین فرد از لحاظ جسمی باشیم، این نوع رشد یک حد دارد و نامحدود نیست، اما در حوزه سلامت روان هر اندازه که بخواهیم، می‌توانیم رشد کنیم، روان مثل جسم نیست که در یک حد، محدود و محصور باشد به قول معروف "ما ز دریائیم و دریا می‌رویم، ما ز بالاییم و بالا می‌رویم" انسان از نظر روحی و روانی، یک موجود به شدت توانمند است و ما باید از این پتانسیل روحی و روانی انسان‌ها استفاده کنیم و مقابله با این ویروس را به عنوان یک جنگ درونی تلقی کنیم و با دوری از ترس و تسلیم شدن و شکست، بر بیماری مسلط شویم.

وی در پاسخ به چگونگی رویارویی با بحران‌های روحی ناشی از کرونا گفت: ما توصیه می‌کنیم با سلاح‌های روانی و ایجاد هدف، با جرات‌مندی و دوری از یاس خود را مانند سربازانی که با آموزش‌های سخت در مراحل مختلف قوی‌تر می‌شوند ببینیم؛ در این‌ صورت می‌توانیم به جای اینکه در مقابله با با این بیماری ضعیف تر و روان‌رنجور تر شویم، قوی‌تر شده و از نظر روحی روانی، به این بیماری حمله کنیم، اگر عقب‌نشینی کنیم بیماری قدرت خود را بیشتر به رخ ما می‌کشد و مقابله با آن دشوار می‌شود.

این نویسنده حوزه روانشناسی افزود: همچنان که در بسیاری از خرابه‌ها و در زیر خرابه‌ها گنج نهفته است؛ در این تخریبی که کرونا انجام می‌دهد نیز ما می‌توانیم گنج هایی از رشادت، از انسانی توانمند و انسانی که فردا را زیباتر می‌سازد، بسازیم، امروزه یکی از مشکلات ما خودکشی‌ است مشکلی که در دوران غیر از کرونا نیز وجود داشت، چون انسان دچار یک کاهش عزت نفس شده است، بنابراین ما می‌توانیم از این وضعیت کرونایی، انسانی بسازیم با عزت نفس و توانمندی بالا و در این مسیر انسان سازی، راهکارهایی را ارائه کنیم که نه تنها برای سازش با این بیماری، بلکه برای از بین بردن بیماری و نه تنها در حوزه جسم بلکه در حوزه سلامت روان نیز موثر واقع شود.

وی به عبارتی از فرمایشات حضرت امیر(ع) اشاره کرد و گفت: همانگونه که وجود نازنین حضرت امیر (سلام الله علیه) می‌فرمایند: ألا وإن الشجرة البریة أصلب عودا، والروائع الخضرة أرق جلودا، والنباتات البریة أقوى وقودا، یعنی: آگاه باشید که درختان بیابانی بسیار خوشبوتر و خوش‌آتش‌تر و قوی‌تر از گیاهانی‌اند در لب جویبار ها و چشمه‌ها رویش داشته‌اند و به شدت دچار ضعف‌اند، نه هیزم خوبی دارند و نه توانمندی خاصی،  بنابراین بنده از این منظر به این مسئله نگاه می‌کنم که ما روانشناس‌ها که وظیفه ارتقاء سطح سلامت روان جامعه و توانمند کردن انسان‌ها در حوزه روان آنها را بر عهده داریم، باید از همین موقعیت استفاده کنیم و علاوه بر ایجاد آستانه تحمل، ارتقاء رشد روان را نیز همین الان و در این موقعیت خاص رقم بزنیم.

طرماح خاطرنشان کرد: کرونا بهترین موقعیت است برای اینکه ما انسان‌های قوی بسازیم، کما اینکه در جنگ ما یاد گرفتیم برای این که مورد هجوم واقع نشویم شروع به ساختن سلاح و تجهیزات نظامی کنیم و می‌بینیم که دشمن هرچقدر کوشش می‌کند که در این مسیر مانع ما شود، موفق نمی‌شود و  ما روز به روز قوی تر می‌شویم، در انتها هفته بسیج را خدمت همه بسیجیان سرزمین دلاورم تهنیت عرض می‌کنم و از خداوند منان خواستارم که روح شهدای بسیجی را با روح سیدالشهدا سلام الله علیه و یاران با وفایش محشور و همنشین بگرداند.

انتهای پیام/ س/ح