خبر درگذشت زنده‌نام کریم اکبری‌مبارکه هنرمند بازیگر و کارگردان عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون کشور در نخستین ساعت هشتم آبان ماه ۱۳۹۹ به سبب بیماری کرونا، از آن دست اخباری بود که بار دیگر جامعه هنری کشور را تحت تاثیر قرار داد.

اتفاقی که طی بیش از هشت ماه از حضور و همراهی این ویروس، هر روز اخباری تلخ از درگذشت تعدادی از هموطنان‌مان را با خود به همراه داشته و دارد و تلخی ماجرا آنجا بیشتر می‌شود که سهمی از این درگذشتگان را ستاره‌های پرفروغ آسمان هنر و ادب کشورمان تشکیل می‌دهند.

دست یاریگر اکبری‌مبارکه برای هنرمندان جوان  

دکتر حسن دولت‌آبادی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به آنکه دوستی و آشنایی من با زنده‌یاد کریم اکبری‌مبارکه به دهه ۵۰ و سال‌های دانشجویی ما هر دو در دانشکده هنرهای زیبا بازمی‌گردد، گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های او در همان روزها و ماه‌های نخست شکل‌گیری رفاقت‌مان به ‌عنوان دو دانشجوی جوان، نگاه معتقد و متعهد او به حوزه هنر در سایه نگرش‌های قوی اعتقادی و مذهبی بود.

وی ادامه داد: در حقیقت همین بن‌مایه‌های قوی اعتقادی و مذهبی او باعث شد تا چه در حوزه فعالیت‌های هنری و چه در تمامی مراحل زندگی همواره پاک‌دستی و تعهد به هنر، زندگی و آثارش را به بهترین شکل ممکن به انجام برساند. در حقیقت یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی که تمامی همکاران و دانشجویان کریم اکبری‌مبارکه طی بیش از چهار دهه فعالیت او در هنر بازیگری و کارگردانی آثار مختلف در عرصه سینما، تلویزیون و تئاتر که از آن یاد می‌کنند همین تعهد، پای کار ماندن و تلاش او به ‌ویژه برای کمک به هنرمندان جوان برای برطرف ساختن آسیب ها و نقاط ضعف‌شان و رسیدن به قدرت در حوزه تولید و اجرای آثارشان به‌شمار می رود.

توجه به تئاتر نوجوان در سال‌های نخست پیروزی انقلاب

مدیر دفتر تئاتر کودک حوزه هنری با اشاره به مجموعه تلویزیونی «تئاتر نوجوانان» در دهه ۶۰ که کارگردانی آن بر عهده کریم اکبری مبارکه با روایت حضور تعدادی از نوجوانان در محله‌های پایین شهر تهران و تلاش آن‌ها برای تولید آثار تئاتری با موضوعات روزمره زندگی بود، گفت: این سریال یکی از موفق‌ترین آثار در حوزه تولیدات نوجوان در سال‌های نخست پس از انقلاب به ‌شمار می رفت که توانست مخاطبان فراوانی را جذب کند. درحقیقت این سریال یکی از اولین کارهای تولیدشده در حوزه تئاتر نوجوان در کشور به شمار می‌رود.

وی با تاکید بر آنکه همچنین در حوزه بازیگری نیز زنده‌نام کریم اکبری‌مبارکه در عرصه تئاتر کودک و نوجوان نامی بسیار شناخته شده با کارنامه‌ای درخشان است، افزود: به‌عنوان مثال ایفای نقش او در نمایش «پرورشگاه» به کارگردانی مجید بهشتی یکی از اولین کارهای او در عرصه تئاتر کودک و نوجوان به شمار می‌رفت و همین کار سنگ‌بنای کارنامه بلندبالای اکبری‌مبارکه در عرصه بازیگری و کارگردانی در حوزه تئاتر کودک و نوجوان شناخته می‌شود.

زاویه‌ای از زندگی اکبری‌مبارکه که کمتر به آن توجه شده

دولت‌آبادی خاطرنشان کرد: زندگی هنری و شخصیتی کریم اکبری‌مبارکه از زاویه‌ای دیگر نیز قابل بررسی است و کمتر از این زاویه به او نگریسته شده‌است. این‌که، او تا پیش از فوت و فقدان ناگهانی‌اش جزو شورای بازبینی مرکز هنرهای نمایشی بود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های برجسته او این بود که هیچ‌گاه به دنبال حذف آثار در مقام بازبین و کارشناس ارزشیابی نبود و تمام تلاش خود را در قامت کارشناس، راهنما و دوست با گروه‌های نمایشی انجام می‌داد تا آن‌ها بتوانند اثر نمایشی خود را با تغییرات و نگاهی متفاوت برای اجرا آماده کنند.

وی افزود: حتی به شکلی جداگانه و فارغ از تعهد خود به گروه‌های نمایشی سر می‌زد، به آن‌ها مشاوره می‌داد، در مراحل تمرین آن‌ها شرکت می‌کرد تا بتوانند کاری را تولید کنند تا در نگاه بازبینی و ارزشیابی حاصل تلاش‌ آنها برای اجرای عمومی بی‌ثمر نشود و گروه‌ها بتوانند مجوز اجرا گرفته و از اجرا باز نمانند. این خود بازتاب دهنده روحیه مثبت اندیشی زنده‌نام اکبری‌مبارکه در کنار تلاش و تعهد کاری او به شمار می‌رود.

دو ویژگی منحصر به فرد زنده‌نام اکبری‌مبارکه

این پژوهشگر و مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه علاوه بر تمام موارد گفته شده در این گفت‌وگو، من در جشنواره‌های مختلف با وی به داوری پرداختم. چه در جشنواره‌های حوزه هنری و چه در مسابقات نمایشنامه‌نویسی استعدادهای تازه و چه در جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان و این همراهی و تجربه طی سال‌ها با زنده‌نام کریم اکبری مبارکه برای من به‌عنوان دوست و همکار او بازتاب دهنده دو مؤلفه ویژه و شناخته شده از این هنرمند است که بسیار زود و تلخ او را از دست دادیم.

نخست آنکه او در حوزه تئاتر کودک نسبت به آثار نمایشی که بدآموزی داشته یا نکاتی را مانند فرار از خانه، بد خلقی با اعضای خانواده، دروغ گفتن و مواردی از این‌دست را در بطن خود به کودکان ارائه می‌داد، سخت مخالفت می‌کرد و به‌هیچ‌وجه در داوری خود این آثار را دخالت نمی‌داد. چراکه همواره اعتقاد داشت تئاتر هنری است که می‌تواند نقشی هم تراز با آموزه‌های خانوادگی و در نگاهی کلان‌تر در رویکرد اجتماعی و فرهنگی برای کودکان و نوجوانان داشته باشد. به سبب همین دیدگاه و نگاه بود که اعتقاد داشت نمایش‌هایی که بازتاب دهنده چنین تفکراتی است، نمی‌تواند برای کودکان و نوجوانان نقشی آموزنده ایفا کند.

نویسنده مجموعه 40جلدی نمایشنامه‌های آسان برای اجرا در مدرسه خاطرنشان کرد: دومین مؤلفه‌ای که کریم اکبری‌مبارکه در مقام داور و استاد در عرصه تئاتر کودک و نوجوان نسبت به این گونه هنری بر آن تاکید داشت، توجه عمیق به باورهای شخصی‌اش بود که پیش از این به آن اشاره کردم. باورهای اعتقادی و مذهبی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های شخصیت و رفتار کریم اکبری‌مبارکه شناخته می‌شد. او اعتقاد داشت که چنین باورهایی در حوزه مبانی ناب دینی می‌تواند در تربیت هنری و اعتلای فرهنگ جامعه در آینده نقشی بی‌بدیل ایفا کند.

دولت آبادی یادآور شد: مرحوم اکبری مبارکه بسیار صبور بودند. چند بار به هنگام گفتگو با کارگردانان تئاتر شاهد اختلاف نظر دو طرف گفتگو بودم. اما همواره کریم اکبری مبارکه بود که با استدلال های اصولی و تخصصی و البته در کمال آرامش، متانت و احترام به راهنمایی می پرداخت و اغلب مخاطبش را قانع می کرد تا با آگاهی های تازه کسب کرده، بر کیفت اثر مورد بحث بیفزاید. 

وی ادامه داد:  یکی از دلایل محبوبیت و احترام ایشان در جامعه هنری همین متانت و آگاهی بود. او در گفتگو با دانشجویان خود در سال های تدریس در دانشگاه آزاد اراک هم همین گونه رفتار می کرد. رفتاری که موجب افزایش محبوبیت او می‌شد. البته این رفتار او برای من تازگی نداشت چون طی چند دهه همیشه شاهد آن بودم.

دولت‌آبادی یادآور شد: مساله دیگر آنکه در سایه این اختلاف‌نظرها، هیچ گاه تأکیدی بر سخنان و حرف‌های خود نداشت و همواره بر گفت‌وگو و تعامل احترام ویژه‌ای قائل بود. همین مساله باعث می‌شد که بتوانیم حتی همان معدود اختلاف‌نظرها را نیز در قامت گفت‌وگو حل کنیم.

زنده‌نام کریم اکبری‌مبارکه متولد ۱۶ خرداد ۱۳۳۲ در تهران، بازیگر و کارگردان سینما، تلویزیون و تئاتر است. کریم اکبری مبارکه در آثار هنرمندانی چون قطب الدین صادقی، مجید سرسنگی، مجید جعفری و بهزاد فراهانی به ایفای نقش پرداخته بود.

«پهلوان اکبر می‌میرد» نوشته بهرام بیضایی به کارگردانی ابراهیم سخن‌سنج، «دیکته و زاویه» نوشته غلامحسین ساعدی به کارگردانی عبدالله اکبری، «جان‌نثار» نوشته بیژن مفید به کارگردانی عبدالله اکبری، «تیرکمان» نوشته محمود جعفری به کارگردانی عبدالله اکبری، «کوچ» و «عروس» هر دو نوشته و کارگردانی بهزاد فراهانی، «نسل آواره» نوشته منوچهر شهپر به کارگردانی گروهی، «ارباب پونتیلا و نوکرش ماتی» نوشته برتولت برشت به کارگردانی محمد جعفری، «مرگ یزدگرد» نوشته و کارگردانی بهرام بیضایی، «خاک تا افلاک» به کارگردانی محمود فرهنگ، «در اعماق» نوشته ماکسیم گورکی به کارگردانی محمد کوثر، «پیتولاسیون» نوشته و کارگردانی نورالله حسینخانی، «سیمرغ سیمرغ» نوشته و کارگردانی قطب‌الدین صادقی، «یکی بود یکی نبود» نوشته و کارگردانی مجید سرسنگی، دستیار کارگردان در نمایش «اکبر آقا آکتور تئاتر» به کارگردانی اکبر عبدی و «آن شب که تورو زندانی بود» به کارگردانی مجید جعفری از جمله فعالیت‌های زنده یاد مبارکه در عرصه تئاتر ایران بوده است.

اکبری‌مبارکه در عرصه سینما نیز در فیلم‌های «مرگ یزدگرد»، «مقاومت»، «مسافران»، «دیدار»، «چند می گیری گریه کنی»، «روزهای زندگی»، «ترانه شرقی»، «قندون جهیزیه» و «عطر داغ» به ایفای نقش پرداخته بود.

«بچه مهندس»، ««پشت بام تهران»، «خروس»، «جراحت»، «مختارنامه»، «امام علی» و «گرگ ها» از جمله مجموعه‌های تلویزیونی هستند که زنده یاد مبارکه بازی در آنها را در کارنامه کاری خود به ثبت رساند.